Het Nationaal AI Debat: 'Wat betekent AI voor bedrijven, beleid en onze toekomst?'

Ron Roozendaal, voormalig CIO van VWS, Carlo Ruiz van Nvidia en filosoof Haroon Sheikh delen het podium met namen als Constantijn van Oranje (Techleap), Kamerlid Marieke Koekkoek (VOLT) en Rob Elsinga van Microsoft. Samen buigen zij zich vanuit verschillende perspectieven en met eigen nuances over wat AI betekent voor bedrijven, beleid en onze toekomst: kansen, uitdagingen en strategieën.

Hoe snel technologie je kan inhalen? Daar weet Tom Bos, ceo van online leerplatform SkillsTown, alles van. Toen hij in november 2022 zijn boek De Ouderwetse Toekomst van Opleiden publiceerde, voelde het actueel en relevant. Maar een maand later werd ChatGPT gelanceerd. ,,De ontwikkelingen gingen zó snel dat mijn boek direct verouderd was", zegt Bos. De impact van AI en de talloze mogelijkheden, denk aan efficiëntere processen en planningen, nauwkeuriger analyses van klantgedrag of slimmer energiebeheer, waren voor Bos en mede-initiatiefnemer Ben van der Burg aanleiding voor het eerste Het Nationaal AI Debat vorig jaar. ,,AI raakt ons allemaal, maar de discussie erover ontbreekt vaak. Dat willen wij veranderen."

Dennis Kroonenberg, medeverantwoordelijk voor de organisatie van het debat, voegt toe: ,,We willen niet alleen bewustwording creëren, maar ook samenwerking tussen bedrijven, kennisinstituten en beleidsmakers stimuleren. AI raakt iedereen, dus het debat moet breed en diep zijn." En dus komt er een tweede editie van het event.

Hoe sterk staan wij internationaal als het gaat om AI?

,,Nederland staat op AI-gebied nog niet op het niveau van grote spelers zoals de VS en China, erkent Van der Burg, Chief Commercial Officer bij digitaal bureau Triple en tech-expert. ,,De adoptie gaat hier langzamer. We proberen het wel, maar de daadwerkelijke integratie in bedrijfsvoering blijft achter." Bos wijst op het beperkte budget voor AI-innovatie: ,,We hebben GPT-NL, een Nederlands taalmodel, waarvoor 15 miljoen euro is vrijgemaakt. Dat klinkt veel, maar OpenAI besteedt dat bedrag in één dag aan trainingskosten. Dat illustreert hoe ver we achterlopen."

Volgens de initiatiefnemers moeten we als Nederland strategisch kiezen. ,,We kunnen niet opboksen tegen de techreuzen, maar we moeten wel een rol vinden in de keten", stelt Van der Burg. ,,Samenwerking tussen overheid, bedrijven en onderwijs is cruciaal om op specifieke gebieden te excelleren."

Voor bedrijven die AI willen gebruiken, is het vinden van de juiste strategie een behoorlijke uitdaging: moet je all-in gaan of klein beginnen?

,,Beide opties hebben voordelen", zegt Bos. Hij ziet veel kansen in een hybride aanpak waarbij AI en mens samenwerken. ,,Je moet medewerkers opleiden, zodat ze AI begrijpen en toepassen. Het gaat niet alleen om technologie, maar ook om mensen meenemen in de verandering. Laatst sprak ik een organisatie die al hun medewerkers wilde trainen op een basisniveau AI-kennis. Ze zeiden: 'Als onze mensen de kansen en risico's van AI begrijpen, zien zij mogelijkheden in hun eigen werk, niet alleen de directie.' Dat vond ik een sterke aanpak."

Dit maakt het debat relevant voor zowel bedrijven als beleidsmakers, stelt Van der Burg. Hij stipt hierbij het belang van use cases aan; bedrijven moeten volgens hem leren van concrete voorbeelden. ,,We praten veel over de gevaren en mogelijkheden van AI, maar hoe gebruik je AI in HR, operationele processen of productontwikkeling? Dat is waar bedrijven nu mee worstelen. De impact verschilt per sector. De ene organisatie ziet een productiviteitsboost, terwijl de andere nauwelijks verschil merkt. Het is belangrijk om te experimenteren en leren."

Bos vult aan: ,,Veel bedrijven experimenteren nu met tools, maar vaak ontbreekt het aan zorgvuldigheid. Ik sprak laatst iemand die AI had gekoppeld aan een HR-systeem, maar toen ik vroeg hoe ze persoonsgegevens beschermden, begon-ie te stamelen. Dat laat zien dat experimenteren cruciaal is, maar dat kennis en zorgvuldigheid even belangrijk zijn." Het debat geeft volgens het drietal concrete voorbeelden en inzichten waarmee bedrijven de eerste stappen kunnen zetten op gebied van AI of bestaande projecten verbeteren. Voor beleidsmakers is het een kans te leren wat er nodig is om innovatie in goede banen te leiden.

Welke rol speelt de overheid in de ontwikkeling en regulering van AI, want daar mag toch nog wel een tandje bij?

,,Het kennisniveau in de politiek is vaak te laag", beaamt Bos. ,,Sommige politici kennen ChatGPT niet eens, terwijl anderen zich verdiepen in de nuances van AI-wetgeving. Dat maakt goede discussies moeilijk." Van der Burg zoomt in op het huidige Europese beleid en noemt dat zowel een zegen als een uitdaging. ,,Europa kiest voor ethische waarden en mensgerichte technologie, maar loopt daardoor soms achter op de VS en China. De AI Act legt regels op, maar hoe zorg je dat je innovaties stimuleert en niet remt? Dat debat moeten we blijven voeren. Daarom organiseren we ook de komende twintig jaar Het Nationaal AI Debat – nu in Vredenburg, volgend jaar Ziggo Dome", grapt hij.

Bos ziet mogelijkheden voor meer overheidssteun. ,,In plaats van grote subsidies voor één project, zouden kleine financiële injecties aan meerdere bedrijven effectiever zijn. Verplicht organisaties om inzichten te delen, zodat we als land samen verder komen."

Naast bedrijfsvoering heeft AI de potentie maatschappelijke vraagstukken aan te pakken: vergrijzing, krapte op de arbeidsmarkt, cyberveiligheid en duurzaamheid zijn actuele thema's, hoe kan AI hier oplossingen bieden?

Bos: ,,Deze onderwerpen zullen zeker ruimschoots aan bod komen tijdens het debat. AI is cruciaal om deze uitdagingen aan te pakken. Denk aan slimme logistiek in de zorg om werkdruk te verlichten, of aan energiebesparende systemen die gebruikmaken van AI." Van der Burg noemt AI dé sleutel tot innovatie. ,,AI kan medicijnen versneld ontwikkelen, complexe energievraagstukken oplossen en zelfs onze manier van werken veranderen. Maar dat gebeurt niet vanzelf. Bedrijven en overheden moeten actief investeren en samenwerken."

Naar welke sprekers kijken jullie zelf uit?

,,Vooral naar Carlo Ruiz, Vice President Enterprise Solutions & Operations van Nvidia", zegt Bos. ,,Hij zit aan de basis van AI-innovaties en kan ons veel leren over de toekomst van kosten, energie en duurzaamheid." Ben van der Burg is vooral benieuwd naar Ron Roozendaal, die plaatsvervangend DG Digitalisering bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties was: ,,Hij heeft een indrukwekkende kijk op digitalisering en AI vanuit zijn ervaring bij de overheid. Ik ben erg benieuwd hoe hij de balans ziet tussen beleid en innovatie nu hij onafhankelijk is."

Dennis Kroonenberg kijkt uit naar wetenschapper Haroon Sheikh, filosoof en onderzoeker op het gebied van technologie en samenleving: ,,Ik hoorde geweldige verhalen over zijn inzichten in de maatschappelijke impact van AI. Hij kan het debat naar een hoger niveau tillen."

Het debat moet wat Van der Burg betreft in elk geval meer worden dan 'zomaar' een praatavondje. ,,Het gaat erom dat mensen met nieuwe inzichten naar huis gaan", zegt hij. ,,De ene haalt eruit dat ze meer moeten investeren in AI, de ander ontdekt hoe ze AI ethisch kunnen inzetten. Het debat is geen eindpunt, maar een startpunt voor actie." Bos voegt toe: ,,Het mooiste moment vorig jaar was na afloop, toen de discussie doorging bij de borrel. Iedereen, van politici tot ondernemers, bleef om te praten. Dat is waar het debat echt om draait: kennisdeling en samenwerking stimuleren." Kroonenberg, tot slot: ,,En het gaat niet alleen om discussie, maar om concrete inzichten die bedrijven vooruithelpen".

BusinessWise is mediapartner van Het Nationaal AI Debat.

Meer AI, meer technologie? BusinessWise Weekly!

In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week, ook over AI, ook over technologie. Abonneer je gratis en blijf altijd op de hoogte!