Steeds meer grote Nederlandse beursgenoteerde bedrijven, zoals Shell, Ahold Delhaize, ArcelorMittal en AkzoNobel, stellen hun duurzaamheidsdoelen bij of laten ze helemaal los, schrijft onder meer het Financieel Dagblad. Uit recente jaarverslagen blijkt dat de doelen op het gebied van CO₂-reductie, energiegebruik en recycling vaak te ambitieus waren en in de praktijk moeilijk haalbaar blijken.
Lees ook: Triodos Bank-directeur Pauline Bieringa: 'We moeten activistischer worden'
Sommige bedrijven, zoals Shell, schrappen hun afvalreductiedoelen volledig omdat ze 'technisch onhaalbaar' zijn. Ahold Delhaize haalt de eigen recyclingdoelen niet door gebrek aan infrastructuur. AkzoNobel verlaagt zijn ambitie op energie-efficiëntie, maar houdt vast aan het verminderen van CO₂-uitstoot.
'Existentieel probleem'
Duurzaamheidsambassadeur Leen Zevenbergen (oud-CEO van bedrijven als PinkRoccade en Origin Netherlands) ziet het met lede ogen aan. „We hebben hier te maken met een existentieel probleem. Want ze doen dit niet omdat het ineens heel erg goed gaat met duurzaamheid of het klimaat, hè? Integendeel. Het is niet vijf voor twaalf, maar allang half één. We hebben geen van de duurzaamheidsdoelstellingen van Parijs 2015 gehaald. Dus gaan we nu versnellen? Nee, we gaan temperen, omdat het van de politiek even niet meer hoeft."
Leiders die daadwerkelijk met een rechte rug voor lange termijn duurzaamheid kiezen, zijn zeldzaam
Leen Zevenbergen
'Slappe hap', noemt hij het. „Wat mij opvalt, na dertig jaar werken aan verduurzaming bij bedrijven, is dat de meeste mensen er een beperkte visie op hebben. Is dat onkunde of gemakzucht? Waarschijnlijk allebei."
Lees ook: Carbon Equity lanceert Europees klimaatfonds: meedoen, of niet?
'Het zijn managers, geen ondernemers'
Volgens Zevenbergen overheerst het korte termijn-denken, zowel in de politiek als bij multinationals. „Politici zijn gefocust op hun achterban en de volgende verkiezingen, niet op oplossingen die pas over tien of twintig jaar resultaat opleveren – ook als we weten dat ze nu pijnlijk zijn. Bij grote bedrijven speelt hetzelfde. Ik ben zelf CEO geweest bij een grote multinational met 25.000 mensen. In de Raden van Bestuur zitten doorgaans managers, geen ondernemers, zeg ik uit ervaring. En managers denken in kwartalen en beurskoersen. Ondernemers – zoals je ze in het MKB wél ziet – durven verder te kijken."
'Doe iets!'
Zevenbergen is teleurgesteld in de huidige CEO's. „Ja, het is moeilijk om de duurzaamheidsdoelstellingen te halen, maar daarom zit je er ook! Doe iets! Vorm een coalitie! Te veel mensen in de top denken alleen aan de korte termijn, aan aandeelhouders en aan hun eigen bonus. Leiders die daadwerkelijk met een rechte rug voor lange termijn duurzaamheid kiezen, zijn zeldzaam."
Shell-topman Wael Sawan zei zich in 2023 'meedogenloos' op aandeelhouderswaarde te gaan richten. Zevenbergen: „Ik denk dat de vorige bestuursvoorzitter, Ben van Beurden, nog wel een gevoel had voor verduurzaming, maar dat is nu helemaal weg. Er zat bij Shell een groep van duizenden jonge, groene medewerkers die zich verenigd hadden en dat valt nu helemaal uit elkaar. Zij verlaten Shell massaal omdat zij teleurgesteld zijn dat men uiteindelijk toch gezwicht is. Want zo is het: je bent als leider niet bestand tegen gebleken de anti-milieu lobby. Jij bent gezwicht."
Lees ook: Leen Zevenbergen: Of je rijk kunt worden met duurzaam zakendoen?
'Ontkennen is wat we doen met het klimaat'
,,Een professor op Stanford zei ooit tegen mij: 'The biggest problem of humanity is denial.' En ontkennen, dat is wat we nu ook doen met het klimaat. Ik kijk naar buiten. Ik zie een blauwe lucht. Ik zie geen probleem, ik ruik geen probleem. Maar ondertussen weet ik ook: de Nederlandse lucht is de meest vervuilde van heel Europa. Nergens is er zoveel fijnstof en nergens zijn er zoveel kinderen met astma, per hoofd van de bevolking. Maar we blijven maar ontkennen."
„Neem de Duitse auto-industrie. Die wist tien tot vijftien jaar geleden echt wel dat er in China van alles aan de hand was wat ze niet welgevallig was. Ik sprak met mensen van LeasePlan en die wisten dat al lang. Die zeiden: 'Er komt een tsunami aan auto's die goedkoper zijn en eigenlijk schoner.' Maar de Duitse auto-industrie deed niets. En ze doen nog steeds niks. Ze schreeuwen om protectie, willen een muur bouwen om de Europese auto-industrie, maar ze gaan niet écht aan de slag."
„Uiteindelijk zal de wal het schip keren," concludeert Zevenbergen, „daar houd ik me aan vast. Ik denk dat we met Europa momenteel een geweldige uitgangspositie hebben om onze positie in de wereld te versterken. We hebben het Rijnlandse model, waarin stakeholders belangrijker zijn dan shareholders. We zijn realistisch. We hebben eigenlijk alle industrieën die we willen hebben. We hebben een supergoede markt die redelijk stabiel is. We zouden het meest schone gebied in de wereld kunnen zijn. Als we maar dúrven."
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier gratis in:
