Aantal startersfuncties gehalveerd door opkomst AI: 'Overal ter wereld maakt men zich druk om jongeren die geen werk vinden'

Drie jaar geleden lag het aantal startersfuncties ten opzichte van het totale vacatureaanbod in Nederland nog op ruim 20 procent, schrijft het AD. Volgens een nieuwe analyse van arbeidsmarktonderzoeker Intelligence Group is dat aantal inmiddels gezakt naar 10,3 procent.

In sommige sectoren is de afname een stuk groter. In een jaar tijd verdween in de IT bijna 70 procent van de functies voor beginnend webontwikkelaar en appprogrammeur.

Starters die een carrière in design ambiëren, kunnen ook fluiten naar hun kansen. Voor grafisch ontwerpers en multimediadesigners zijn bijna 60 procent minder startersfuncties. Het aantal vacatures voor beginners in de reclame en marketing nam in een jaar tijd met de helft af.

Doet financieel minder pijn

De economie groeit minder hard dan gehoopt, zegt Frank Verduijn, arbeidsmarktadviseur bij UWV. „Er hangt veel onzekerheid boven de markt: geopolitieke onrust, handelsbelemmeringen, kostenstijgingen bij bedrijven.''

Daarnaast zitten veel organisaties te ruim in hun jasje. Tijdens corona kon personeel met steunmaatregelen worden aangehouden en die mensen zijn gebleven, voor het geval de economie weer aan zou trekken. Maar nu die groei toch wat uitblijft, staat het aantal man personeel bij veel bedrijven niet meer in verhouding tot de omzet die nu wordt gedraaid.

„En dan komt er een punt waarop het niet meer houdbaar is. Op dat punt zijn we nu aanbeland. We zien dat bedrijven over de hele linie gaan snijden in het personeelsbestand.'' Maar een meer beproefde methode om te bezuinigen is toch: minder junioren aannemen. „Dat doet financieel minder pijn dan mensen ontslaan, die moet je vaak een zak geld meegeven.''

Dat kan AI ook allemaal

„Overal ter wereld maakt men zich momenteel al druk om jongeren die geen werk vinden'', zegt Geert-Jan Waasdorp, directeur van Intelligence Group. „In China is de werkloosheid gigantisch en in Amerika zijn er ook grote zorgen. Maar in Nederland beginnen die ook langzaam te ontstaan.''

Deze gedachte wordt onderstreept door de nieuwste cijfers van het CBS: 9,1 procent van de 15- tot 25-jarigen was in november werkloos, het hoogste percentage in meer dan vier jaar tijd.

En daar kunnen we AI toch ook deels de schuld van geven. Het gemiddelde AI-model kan routinematige en voorbereidende taken prima overnemen. Het invoeren van data? Kan AI ook. Het schrijven van een kosten-batenanalyse? Het doorspitten van rapporten? Doet AI razendsnel. En dat zijn meestal precies de werkzaamheden die door starters worden gedaan.

Waasdorp: „Deze groep is de dupe van corona, hoge studieschulden, de oververhitte huizenmarkt en wordt nu geraakt door de opkomst van AI.''

Lees ook: Bedrijven, snijd niet in je eigen toekomst: waarom AI starters onmisbaar maakt

Komt als boemerang terug

Daar waar theoretisch opgeleiden zich een aantal jaar terug geen enkele zorgen maakten, komt deze groep tegenwoordig niet meer zo gemakkelijk aan een baan. „Ik sprak laatst iemand die rechten studeert en dacht daarmee prima aan een baan te kunnen komen'', vertelt Waasdorp. „Maar hij had geen idee dat een deel van zijn werk door AI kan worden overgenomen.''

Startende juridische medewerkers werden voorheen ingeschakeld om juridische stukken uit te pluizen. Dat werk wordt nu langzaam overgenomen door AI-tools, waardoor pas afgestudeerden buitenspel worden gezet.

„In Amerika zijn hier grote zorgen over: uit onderzoek blijkt dat daar voor het eerst meer mannen mét diploma werkloos zijn dan mannen zonder diploma. Ik verwacht dat zoiets hier ook gaat gebeuren.''

In de praktijk leer je meer

Een valse start op de arbeidsmarkt kan grote gevolgen hebben voor jongeren, waarschuwt Verduijn. „Onderzoek van de OESO en de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) toont aan dat mensen die in het begin van hun carrière te maken krijgen met onzeker werk of werkloosheid, het een langere tijd moeizaam hebben op de arbeidsmarkt en moeite hebben op te klimmen.''

Daarnaast gaan organisaties ook gevolgen merken, want hoe gaan zij straks de hogere functies invullen als er geen nieuw talent meer binnenkomt? „Dit komt als een boemerang bij ze terug.''

Verduijn zegt dat de arbeidsmarkt een soort schoorsteen is: mensen stromen in de onderkant in, ontwikkelen zich, werken zich op waardoor de schoorsteen gaat roken. „Als je de onderkant dichtmetselt, komt er uiteindelijk geen rook meer uit. Veel talent zal verloren gaan. En dat is zonde want we hebben nog steeds iedereen nodig op deze arbeidsmarkt.''

Organisaties zullen er iets op moeten verzinnen, zegt Verduijn, zodat talent ervaring kan blijven opdoen en niet verdwijnt. „Je kunt een hoop leren uit de theorie, maar je leert vaak nog het meest in de praktijk. Maar dan moet je wel een kans krijgen.''

Lees ook: Amerika profiteert van AI-investeringsgolf, Europa blijft achter: 'Nederland heeft eigen AI-infrastructuur nodig'

Bron: Sanne Wolters/AD