Alleen rond de geboorte van een kind zijn er al drie wettelijke verlofregelingen. Daarnaast zijn er nog wettelijke regelingen voor zorgverlof, adoptie en kort verzuim. In cao's zijn vaak nog aanvullende soorten opgenomen, zoals rouwverlof en menstruatieverlof.
Ruim 40 procent van de werkgevers raakt in de knel als het om wettelijk verlof gaat. Dan gaat het meestal over de vraag onder welke verlofregeling een verzoek precies valt, blijkt uit een onderzoek onder werkgevers door werkgeversvereniging AWVN. „Vooral mkb-bedrijven hebben er moeite mee. De samenhang is vaak onduidelijk'', ziet Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Universiteit van Tilburg.
Voorheen weinig verlofregelingen
De hoogleraar ziet het oerwoud aan regelingen als een doorgeslagen inhaalslag. „Nederland kende vanouds weinig verlofregelingen. De vrouw zat thuis en de man werkte, dus er was altijd opvang voor de kinderen of iemand die zorgtaken kon uitvoeren.'' Toen vrouwen massaal gingen werken nam de vraag naar verlofregelingen toe. „Maar we zijn regelingen gaan stapelen in plaats van ordenen.''
Kijk ook: Het Glazen Plafond: wat zijn de effecten van zwangerschap op een carrière?
Ook voor werknemers is het verwarrend. „Die weten vaak niet welke regelingen er allemaal zijn. Sommige moet je van tevoren aanvragen. En je moet afspraken maken met je baas over de invulling van bijvoorbeeld ouderschapsverlof'', zegt Coos van der Pol, beleidsadviseur verlofregelingen van vakbond FNV. De bond krijgt er veel vragen over van leden.
'Regelingen leiden tot extra werkdruk'
„Al die regelingen leiden ook tot extra werkdruk bij de werkgevers'', zegt Eefje Brul, beleidsadviseur bij AWVN. „We hoeven niet voor elke situatie een nieuwe regeling op te tuigen. Kijk naar wat iemand nodig heeft, bijvoorbeeld bij rouwverlof. De een heeft langer tijd nodig om een verlies te verwerken dan een ander. Als werkgever moet je maatwerk kunnen bieden. „In onderling overleg komen ze er bijna altijd wel uit.''
We hoeven niet voor elke situatie een nieuwe regeling op te tuigen
Eefje Brul AWVN
Bonden en werkgevers kwamen vorig jaar al met een SER-advies om de verlofregelingen simpeler te maken. Voortaan moeten er drie pijlers komen: een die verlof rond kinderen regelt, een voor verzorging van naasten en persoonlijk verlof. Daarbinnen kunnen maatwerkafspraken worden gemaakt. Wilthagen is daar ook voor. En doe het een beetje snel, vindt de hoogleraar, met een blik op de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. „We moeten niet wachten, er komt een vergrijzingsgolf aan. Dus moeten we bijvoorbeeld mantelzorgverlof beter regelen.''
Weinig gebruik van zwangerschapsverlof
Opvallend in het onderzoek van AWVN is dat een kwart van de werkgevers aangeeft dat er zelden of nooit wordt gebruikgemaakt van zwangerschapsverlof. Dat heeft deels te maken met het feit dat er nog steeds bedrijfstakken zijn waar veel mannen werken. De bouw en chemie bijvoorbeeld. „En de vergrijzing speelt een rol'', ziet Brul. „Bij oudere werknemers komen natuurlijk minder zwangerschappen voor.''
Die verklaring is de FNV wat te gemakkelijk. „Bij zwangerschapsverlof krijg je meestal maar 70 procent van je loon doorbetaald. Veel mensen kunnen of willen dat niet missen en maken daarom geen gebruik van de regeling'', zegt Van der Pol. „We willen daarom ook goede afspraken over doorbetaling bij verlof.''
Lees ook
* KPN biedt onbeperkt vakantiedagen: is dit écht een cadeautje voor werknemers?
* Kabinet-Schoof wil parttimer meer uren laten werken, gaat dat lukken?
