Is het idee van 'de droombaan' achterhaald?

'Ik wil gewoon een baan die… een baan is'. Wanneer ik met vrienden en collega's praat over hun loopbaan en de onvermijdelijke vraag 'hoe gaat het op je werk?' voorbijkomt, hoor ik steeds vaker dezelfde reactie. Waar we vroeger onze ambities deelden, spraken over mogelijke promoties of nevenprojecten, of hoe de lange uren uiteindelijk absoluut zouden renderen, voelt de heersende stemming nu platter, meer cynisch. Het lijkt het beste samen te vatten als een collectieve schouderophaling.

Veel mensen die ooit idealistisch waren over wat hun carrière hen zou kunnen bieden, hebben nu moeite om te antwoorden als ze gevraagd wordt naar hun 'droombaan'. ,,Waarom wordt van ons verwacht dat we al onze hoop en dromen op ons werk zetten?", vraagt Rachel*, 26, werkzaam in marketing. Ze zegt dat ze gestopt is met haar carrière te zien als een einddoel of een ladder om te beklimmen, en meer bezig is met wat haar volgende stap betekent voor haar leven als geheel.

Jake*, 34, vertelt me een soortgelijk verhaal. Na meer dan tien jaar in communicatiewerk zoekt hij nu een baan die hem meer vrije tijd en ademruimte biedt, zelfs als dat van buitenaf gezien een stap terug lijkt. ,,De ambitie is er gewoon niet meer," zegt hij. ,,Ik wil een goed salaris, normale werktijden en het gevoel dat ik mijn leven terug krijg."

Van The Great Detachment gehoord?

Ze zijn niet de enigen die zich zo voelen. Vorig jaar ondervroeg het Chartered Institute of Personnel and Development meer dan 5.000 werknemers voor hun Good Work Index en ontdekte dat 47 procent zei dat een baan alleen om geld draait, niets meer, tegenover 38 procent in 2019. Verrassend genoeg gaf slechts 51 procent aan bereid te zijn harder te werken dan strikt noodzakelijk was; dat percentage was sinds 2019 gedaald van 57 procent. Het consultancybedrijf Gallup vond eveneens dat de arbeidstevredenheid tot een historisch dieptepunt is gezakt. Zij hebben dit fenomeen The Great Detachment genoemd, waarmee ze het groeiende gevoel van onthechting en onverschilligheid bij werknemers beschrijven.

Bestaat 'de droombaan' nog?

Dus, bestaat er nog zoiets als 'de droombaan' of wordt het op zijn minst met uitsterven bedreigd? Om die vraag te beantwoorden moeten we eerst onderzoeken hoe we überhaupt zijn gaan dromen over werk, of waarom werk op een voetstuk is geplaatst. Tim Duggan, loopbaanexpert en auteur van Work Backwards, legt uit dat we werk vaak in drie categorieën zien: een baan, een carrière en een roeping. ,,Een baan draait voornamelijk om financiële beloning, een carrière biedt voldoening op het gebied van leren en vooruitgang, en een roeping is vaak het ultieme doel. Het wordt gepresenteerd als een verheven staat waarin je zo gefascineerd bent door de waarde van wat je creëert, dat het nooit als hard werken voelt."

Het idee van 'de droombaan' is relatief nieuw, zegt Natasha Stanley, hoofdcoach bij Careershifters, een organisatie die mensen ondersteunt bij het maken van een carrièreverandering. Ze plaatst het concept na de Tweede Wereldoorlog, als reactie op een afname van georganiseerde religie en de opkomst van een meer individualistische samenleving. ,,De plekken waar we vroeger zingeving vonden, verdwenen, dus wendden we ons tot ons werk," legt ze uit. ,,We begonnen te verwachten dat onze carrière niet alleen voedsel op tafel zou brengen, maar ook een ondersteunende gemeenschap, een plezierige bezigheid, momenten van geluk en een diepe existentiële betekenis."

Het houden van je baan als morele plicht

Met andere woorden, we begonnen van onze baan te verwachten dat die al het gevoel van vervulling zou bieden dat ons leven buiten werk eerder bood. Geen wonder dat het soms lijkt alsof het houden van je baan een morele plicht is geworden: alsof extreem enthousiast zijn over B2B-verkoop je automatisch een beter mens maakt (je hoeft alleen maar op LinkedIn te kijken naar de bizarre, pseudo-spirituele retoriek die daar vaak wordt gepredikt).

De nadruk op die ideale carrière begint al vroeg. Als kind wordt ons vaak - goedbedoeld - gevraagd: wat wil je later worden als je groot bent? Mijn eigen lijst met ambities varieerde van paleontoloog tot de verteller in Andrew Lloyd Webber's Joseph and the Amazing Technicolor Dreamcoat tot spion, voordat ik uiteindelijk meer nuchter besloot journalist te worden. Deze ogenschijnlijk onschuldige vraag begint echter een proces waarbij we onszelf identificeren door wat we doen van negen tot vijf – en definiëren aan de hand van onze potentiële baan.

Carrièreverwachtingen

Later, tijdens onze schoolloopbaan, worden keuzes zoals welke vakken we kiezen voor ons eindexamen vaak afgestemd op onze carrièreverwachtingen 'als je droomt over een bepaald vakgebied', merkt loopbaancoach Jenny Holliday op. ,,Het kan een positieve verwachting zijn – we moeten immers voorbereid zijn," zegt ze. En jeugdige ambitie is zeker niet slecht. ,,Maar tegelijkertijd kan het betekenen dat we ons focussen op één specifieke droombaan, waardoor andere mogelijkheden in ons denken worden uitgesloten."

Beluister hieronder de aflevering uit onze podcastserie Hoe word ik over het vinden van je droombaan of eigenlijk: de ideale baan. Via deze link kun je ook andere afleveringen beluisteren rondom dit thema, zoals solliciteren, ontslag nemen en de juiste gesprekken aangaan.

Ontvang elke donderdag het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: