De vraag die ik mezelf al jaren stel – eerst in de sport, daarna in 12,5 jaar politie en defensie, en nu als trainer, spreker en schrijver – is: hoe blijf je overeind wanneer de storm niet gaat liggen?
Van overleven naar presteren
Tijdens mijn tijd bij de politie en defensie zag ik dagelijks wat stress en druk met mensen doen. Stress is niet altijd negatief – onder druk worden we scherp, alert en kunnen we pieken. Maar als de druk te hoog wordt en er geen herstel volgt, slaat het systeem vast. Dan ga je van presteren naar overleven.
En in het bedrijfsleven zie ik hetzelfde gebeuren. Managers die voortdurend brandjes blussen. Teams die zich verliezen in targets en KPI's zonder oog voor hun eigen energie. Leiders die vastlopen omdat ze zichzelf geen ruimte gunnen. De storm is er, maar niemand leert nog hoe je er doorheen navigeert.
Mentale kracht gaat wat mij betreft niet over altijd maar sterk zijn. Het gaat ook over rust pakken. Het gaat over vallen en weer opstaan. Over koers houden in een onvoorspelbare omgeving. Over weten waar je invloed ligt – en waar niet.
Lees ook: Ray Klaassens over leiderschap: 'Leiders kiezen, managers faciliteren'
De vier batterijen
In mijn boek Ontdek je mentale kracht gebruik ik de metafoor van de batterijen. We hebben er vier, en ze bepalen samen hoe je functioneert en dus floreert:
De fysieke batterij – je energie, fitheid, slaap en herstel.
De emotionele batterij – je verbinding met anderen, je relaties en je gevoel van steun.
De mentale batterij – je mindset, focus en vermogen om perspectief te houden.
De spirituele batterij – je zingeving, waarden en gevoel van richting. Waar doe je het eigenlijk voor?
In organisaties zie ik vaak dat er volop wordt geïnvesteerd in kennis en vaardigheden, maar dat deze batterijen structureel leeg raken. Het gevolg? Slimme mensen die niet meer scherp denken, teams die wel werken maar niet samenwerken, leiders die steeds harder duwen maar minder bereiken.
De sleutel zit in balans: weten wanneer je moet versnellen en wanneer je moet vertragen. Want alleen wie zijn batterijen oplaadt, kan langdurig presteren.
Een andere VUCA
Misschien ken je de term VUCA: Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity. Een mooi acroniem om de stormachtige wereld te beschrijven waarin we leven en werken. Maar er is ook een oplossing, een andere VUCA:
Vision – weet waar je voor staat en naartoe wilt.
Understanding – begrijp de context, jezelf en je team.
Clarity – focus op wat écht belangrijk is.
Agility – beweeg mee zonder je koers te verliezen.
Als je die vier elementen in je leiderschap en organisatie weet te verankeren, wordt de storm geen vijand maar een gegeven. Je leert erdoorheen navigeren.
Leren van Apache-piloten
Recent sprak ik voor het 302 Apache squadron van de Koninklijke Luchtmacht in Texas - Fort Hood. Deze mensen werken dagelijks in situaties waar fouten levens kunnen kosten. Wat mij raakte, is dat hun kracht niet alleen in hun techniek of wapensystemen zit, maar juist in hun voorbereiding, samenwerking, evaluatie en zelfzorg.
Ze trainen eindeloos scenario's. Ze oefenen ook het falen. Ze weten: het gaat niet om de perfecte vlucht, maar om hoe je reageert wanneer de werkelijkheid anders loopt. Allerbelangrijkst, maak 'fouten' bespreekbaar zodat we met elkaar beter worden. Dit vraagt om de juiste energie, mindset en psychologische veiligheid oftewel mentale veerkracht.
En dat is precies waar leiders en professionals in het bedrijfsleven van kunnen leren. Je hoeft de storm niet te beheersen – je moet leren omgaan met de verrassing.
You can’t stop the waves, but you can learn to surf them
Jon Kabat-Zinn Geestelijk vader mindfulness
Praktisch aan de slag
Wat kun jij vandaag al doen om sterker te staan?
Check je batterijen. Welke van de vier is leeg? Waar en hoe kun je opladen?
Vertraag om te versnellen. Plan bewust herstel in. Tijd voor reflectie en rust is geen luxe, maar een voorwaarde. Debrief is de sleutel tot verbeterde performance!
Zoek je team op. Mentale kracht bouw je samen. Deel successen én worstelingen.
Herdefinieer succes. Niet alles hoeft perfect. Sterker nog: goed is perfect, perfect is vaak niet goed!
Het klinkt simpel, maar de kracht zit in de consistentie. Kleine acties, elke dag opnieuw.
Mentale kracht is geen luxe
De storm gaat niet liggen. Dat is de realiteit van de komende 5-25 jaar. Maar jij hebt een keuze: ga je steeds harder vechten tegen de wind, of leer je erdoorheen te bewegen?
Ik geloof dat iedereen mentale kracht kan ontwikkelen. Niet door trucjes of oneliners, maar door bewust te leven, te werken en te leiden.
En precies dat pad ga ik de komende maanden hier op BusinessWise met je verkennen. In elke blog neem ik je mee in een nieuw aspect van mentale kracht. Van leiderschap tot zelfzorg en teamperformance, van perfectionisme tot zelfzorg.
Want als er één ding is dat ik heb geleerd, is het dit: mentale kracht is geen luxe. Het is de brandstof om in een harde wereld niet alleen te overleven, maar te floreren.
Lees ook: Blote handen, juiste balans en bedrijvigheid: de persoonlijke en zakelijke lessen van Erik Wegewijs
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
