Sinds 1993 heeft Europa een interne markt. Dit betekent dat grenzen zijn vervaagd, waardoor personen, goederen, diensten en kapitaal vrij kunnen bewegen. Althans, dat is het idee. In werkelijkheid liggen er talloze regels als barrières op de weg naar een voltooide interne markt.
Een voorbeeld: diploma's worden niet overal automatisch erkend. Een afgestudeerde arts kan niet zomaar in een ander EU-land aan de slag, doordat landen vaak extra eisen stellen. „Je kunt je voorstellen dat als productieregels overal uniform zijn, bedrijfsprocessen veel goedkoper en efficiënter zouden zijn", zegt Mathijs Schiffers, EU-correspondent van het FD. Hij verwijst hierbij ook naar verschillen in etikettering, waardoor een fabrikant zijn productieproces moet onderbreken om aan de specifieke eisen van elk land te voldoen.
BusinessWise Explained is een wekelijkse videoserie van BusinessWise, waarin we in maatschappelijke en economische thema's duiken. Elke woensdag te bekijken op businesswise.nl en vanaf elke vrijdag te zien op ons YouTube-kanaal. Presentatie: Daan Nieber
Deze discrepanties kosten Europa jaarlijks 1.300 miljard euro aan economische groei, meldt het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Om de ernst te schetsen: deze interne handelsbarrières zijn vergelijkbaar met een importheffing op goederen van 45 procent. Voor diensten loopt dit zelfs op tot een indrukwekkende 110 procent, veel hoger dan de 25 procent waarmee Donald Trump dreigde sinds het begin van de handelsoorlog. Mario Draghi, voormalig president van de Europese Centrale Bank, vat het krachtig samen: „We are often our worst enemy in this regard.''
Bekijk ook: Is ons Europese betalingssysteem te afhankelijk van de Verenigde Staten?
Waarom zijn er zo veel Europese regels en hoe komen we ervan af?
De regels verschillen per land, en dat heeft met de manier waarop de Europese Unie ze ontwikkelt te maken. Schiffers legt uit dat EU-wetgeving op twee manieren kan worden opgesteld: via verordeningen, die direct gelden in alle lidstaten, of richtlijnen, die nationale invulling vereisen. Het probleem zit bij die nationale wetten. Landen hebben de vrijheid om richtlijnen te 'verfijnen', wat leidt tot wat experts 'goldplating' noemen: het toevoegen van extra eisen bovenop de oorspronkelijke richtlijn.
Een voorbeeld van deze 'goldplating' is opnieuw de situatie van buitenlandse artsen. Sommige landen verlangen taaltoetsen en verplichte stages, waardoor het diploma niet voldoende is om aan het werk te gaan. Brussel stelt nu voor om 'regeladviseurs' aan te wijzen, die de nationale afwijkingen moeten inperken.
Het is fijn dat de EU het nu serieus aanpakt, maar er zijn veel meer barrières dan alleen de ‘terrible ten’
Mathijs Schiffers EU-correspondent van Financieel Dagblad
De Europese Commissie heeft het belang van minder regeldrift ingezien en wil regels schrappen of gelijk trekken. Het plan richt zich vooral op het elimineren van de grootste obstakels, ook wel de 'terrible ten' genoemd. Denk hierbij aan het eenvoudiger maken van diploma-erkenning, uniforme etikettering en het makkelijker opzetten van een bedrijf in een ander EU-land.
Bekijk ook: Waarom is de loonkloof in Nederland veel hoger dan in andere Europese landen?
Hoe haalbaar is dat plan?
Het bedrijfsleven is voorzichtig optimistisch, maar blijft sceptisch. ,,Het is fijn dat de EU het nu serieus aanpakt, maar er zijn veel meer barrières dan alleen de 'terrible ten'," vertelt Schiffers. Het aantal obstakels wordt geschat op duizenden, waardoor de aanpak ambitieus lijkt. Bovendien is er in het verleden al vaker gesproken over het aanpakken van handelsbarrières zonder concrete stappen te zetten.
Uiteindelijk komt het erop aan dat lidstaten bereid zijn hun heilige huisjes op te geven
Mathijs Schiffers EU-correspondent van Financieel Dagblad
Toch is het momentum gunstiger dan voorheen. Door geopolitieke spanningen en moeilijker handel met Amerika en China beseft Europa dat interne markten beter benut moeten worden. Zoals Enrico Letta, voormalig premier van Italië, het stelt: ,,The single market is what keeps us united.''
Een belangrijke stap is al gezet: de publicatie van twee rapporten in 2024, één van Letta en één van Draghi, waarin de noodzaak van een voltooide interne markt wordt benadrukt. Dit heeft geleid tot een nieuwe strategie van de Europese Commissie in mei 2025, die gefocust is op het elimineren van regels die het handelsverkeer belemmeren.
Lees ook: Honderden miljoenen gereserveerd om talent vanuit de VS naar Europa te halen, maar gaat dat lukken?
Politieke wil als sleutel tot succes
De belofte van een interne markt is duidelijk, maar de weg naar een voltooide interne markt wordt al decennia lang geblokkeerd door complexe regelgevingen. Om écht vooruitgang te boeken, is er politieke wil nodig. Mathijs Schiffers zegt hierover: ,,Uiteindelijk komt het erop aan dat lidstaten bereid zijn hun heilige huisjes op te geven."
De vraag blijft of de Europese Commissie in staat is om deze regeldrift definitief aan te pakken. Eén ding is duidelijk: als het niet lukt, blijft Europa zichzelf belemmeren en zal het moeilijk worden om economisch competitief te blijven met grootmachten zoals de VS en China.
Bekijk ook: Waarom de economische kloof tussen Europa, China en de VS steeds groter wordt
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
