Het verhaal van de Nederlandse wijnindustrie begint relatief laat. Pas in de jaren '70 van de vorige eeuw verschenen de eerste wijngaarden, met name in Zuid-Limburg. Dit was niet toevallig: het zuiden van Nederland biedt het warmere en zonnigere klimaat dat druiven nodig hebben om goed te groeien. Tegenwoordig vind je wijngaarden door heel het land, van Zeeland tot Texel. Volgens Manon de Boer van Nederlandse Wijninfo kent Nederland inmiddels ruim tweehonderd wijngaarden. Samen produceren ze elk jaar gemiddeld zo'n een miljoen flessen wijn.
Hoewel dat indrukwekkend klinkt, staat dit in schril contrast met de consumptie van Nederlanders: we drinken jaarlijks zo'n 250 tot 300 miljoen flessen. En vergeleken met de internationale wijnindustrie blijft Nederland een kleine speler, zoals De Boer benadrukt: „We zijn natuurlijk al geen groot land, maar ook qua hoeveelheden, flessen wijn die we maken, zijn we mini. Ter vergelijking, Bordeaux produceert 700 miljoen flessen wijn. En dat is maar één regio in Frankrijk. Het is iets wat wij langer na niet gaan halen.''
BusinessWise Explained is een wekelijkse videoserie van BusinessWise, waarin we in maatschappelijke en economische thema's duiken. Elke woensdag te bekijken op businesswise.nl en vanaf elke vrijdag te zien op ons YouTube-kanaal. Presentatie: Daan Nieber
Toch zijn er positieve ontwikkelingen. De verkoop van Nederlandse wijn kreeg tijdens de coronapandemie een stevige impuls, omdat vakantiegangers in eigen land de lokale wijnboeren ontdekten. Nico Schipper, hoofdredacteur van De Nederlandse Wijngids, verklaart: „Veel mensen hebben in die periode Nederlandse wijnen leren kennen. En daarvan profiteren we eigenlijk nog steeds.''
Bekijk ook: Waarom de inflatie in Nederland veel hoger is dan in de rest van Europa
Waarom is de wijnbouw in Nederland in opkomst?
Een belangrijke factor voor de groei van Nederlandse wijnbouw is het veranderende klimaat. Sinds de jaren '70 is de gemiddelde temperatuur in Nederland gestegen van ongeveer 8 graden naar 11,5 graden. Door deze opwarming schuift de breedtegraad van wijnbouw steeds verder naar het noorden – en daarmee ook naar Nederland. Manon de Boer legt uit: ,,In Zuid-Europa hebben ze last van extreme hitte. Hier is de temperatuur juist steeds idealer voor druiven. Zelfs tot aan Zuid-Scandinavië ontstaan tegenwoordig wijngaarden.''
Wijnboeren moeten er eigenlijk altijd wel iets naast doen, zoals het runnen van een B&B of organiseren van proeverijen
Nico Schipper
Naast het gunstigere klimaat spelen ook nieuwe druivensoorten een rol in de Nederlandse wijnproductie. Het natte en koele zeeklimaat van Nederland, een paradijs voor schimmels, vormt een uitdaging voor druivenrassen. Innovatieve soorten zoals de Solaris-druif, ontwikkeld in 1975, zijn hier beter tegen bestand. Deze druif heeft extra grote bladeren, waardoor hij zelfs in koele en minder zonnige gebieden goed kan rijpen.
Toch blijft wijnbouw in Nederland niet zonder obstakels. Extreme weersomstandigheden door klimaatverandering, zoals hittegolven en zware regenval, kunnen grote schade toebrengen aan de wijnstokken. Bovendien zijn grond en arbeid in Nederland relatief duur. Omdat wijnstokken pas na drie jaar fruit geven, zijn de eerste jaren financieel risicovol. Schipper stelt: „Wijnboeren moeten er eigenlijk altijd wel iets naast doen, zoals het runnen van een B&B of organiseren van proeverijen.''
Lees ook: Wie bepaalt wat het juiste antwoord is bij AI-gegenereerde informatie?
Kansen en uitdagingen voor de toekomst
Ondanks de uitdagingen zijn er goede vooruitzichten voor de Nederlandse wijnindustrie. De vraag naar lokale wijnen groeit gestaag, ook al ligt de prijs van een Nederlands flesje wijn gemiddeld hoger dan geïmporteerde alternatieven. Schipper geeft aan: ,,We zouden wel drie tot vier keer zoveel Nederlandse wijn kunnen verkopen aan consumenten en horeca als we het zouden hebben. Dat geeft aan dat de vraag blijft groeien, en dat is het allerbelangrijkste voor de toekomst.''
Het beklemmende harnas van traditionele wijnregels is er bij ons niet
Nico Schipper
Een ander voordeel voor Nederlandse wijnboeren is de flexibiliteit die ze hebben. Terwijl traditionele wijnlanden vastzitten aan strikte regels over druivenrassen en productiemethodes, biedt Nederland juist ruimte voor experimenten. Schipper ziet hierin een grote plus: ,,Het beklemmende harnas van traditionele wijnregels is er bij ons niet. We hebben veel meer ruimte om in te spelen op bijvoorbeeld klimaatverandering, maar ook om te innoveren en te experimenteren.''
Ook de kwaliteit van Nederlandse wijn wordt steeds vaker erkend. Er zijn inmiddels negen officiële wijnregio's met het Europese keurmerk Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB), waaronder Twente. Dit keurmerk garandeert niet alleen de herkomst, maar ook de kwaliteit van de wijn.
Lees ook: Welke kansen zijn er voor een Nederlandse defensie-industrie?
Nederland als champagneland?
Volgens experts zou Nederland zich in de toekomst moeten richten op mousserende wijnen. Deze wijnen, vergelijkbaar met champagne, vereisen een koeler klimaat om frisheid te behouden – een perfect match met het Nederlandse zeeklimaat. Schipper ziet hierin potentie: ,,Er zijn wel eens champagneboeren die zeggen: 'De wijnen die wij 20 jaar geleden maakten, kunnen jullie nu maken.' Nederland leent zich uitstekend voor het maken van mousserende wijnen.''
Met deze kansen in het vooruitzicht lijkt de Nederlandse wijnindustrie klaar om verder te groeien. Wie weet, misschien drinken we binnenkort een Nederlandse bubbel die kan wedijveren met de champagnes uit Frankrijk.
Lees ook: Hoe robotisering ons werkleven gaat veranderen: 'Nederland loopt achter'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
