Aanleiding voor deze expertblog van Wibe Wagemans is dit artikel in het NRC: Nederland dreigt controle te verliezen over de ontwikkeling van AI: een technologie die straks álles raakt – van innovatie tot defensie en dagelijks werk. Michiel Bakker en Jelle Prins hebben een plan om dit tij te keren.
De conclusies in ons boek Het geheim van Silicon Valley zijn relevanter dan ooit: AI versnelt versnelt zichzelf. Wie denkt dat dit lineair gaat, heeft 'het memo echt gemist'. Op AIplan.nl wordt iedereen uitgenodigd mee te schrijven aan het plan, bij BusinessWise geef ik tien redenen waarom ik het AI-Deltaplan onder de maat vindt:
1. Europese LLM's: inhaalrace die niet te winnen is
Een eigen LLM bouwen? Dat is alsof je in 2025 besluit een Europees GPS-netwerk te starten voor het geval de Amerikanen hun systeem uitzetten. Oh wacht, dat was Galileo. Spoiler: duur, traag, en niemand gebruikt het. De LLM-race is al gelopen en Europa stond niet eens aan de start. Zelfs China's paradepaardje, DeepSeek, draait op Meta's open-source LLaMA. Zoals eerder geschreven: 'Waar ooit de wieg stond van de microchip en het internet, ligt nu de toekomst van AI - allemaal binnen een paar kilometer van elkaar: Nvidia. OpenAI. Anthropic. Google. xAI. Meta. Perplexity. Scale AI.'
2. Soevereiniteit is meer dan alleen technologie
Een LLM bouwen zonder grip op data, cloud of regels is als een Formule 1-wagen zonder circuit. De infrastructuur is nog steeds Made in USA. Zolang dat zo blijft, verandert Europa langzaam in een prachtig museum waar anderen komen kijken hoe bijzonder het ooit was. In plaats van prestigeprojecten zou de aandacht moeten liggen op de applicatielaag: wie controleert, gebruikt en begrenst de modellen?
Pionier, serial entrepreneur, CEO en boardmember Wibe Wagemans deelt vanuit Silicon Valley voor BusinessWise zijn kennis via expertblogs, interviews en webinars over het bedrijfsleven, ondernemerschap en/in Silicon Valley. Op deze pagina lees en zie je alles terug.
Samen met journalist Eva Schram schreef Wibe het boek Het geheim van Silicon Valley, via onder meer deze link is het boek te bestellen.
3. Talent binnenhalen zonder ecosysteem is dure zelfbediening op een leeg buffet
Europa pompt honderden miljoenen in het binnenhengelen van Amerikaanse wetenschappers, hopend op een mini-Stanford. Klinkt mooi, maar kansloos zoals ik eerder schreef. De echte toppers blijven waar kapitaal, netwerken en tempo al zijn. Wat je krijgt: dure namen zonder aandelenopties, zonder sabbaticals, zonder cap table die werkt. Je haalt de violist, maar niet het orkest en vraagt je af waar de muziek blijft.
4. Eén AI-hub? Graag, maar geen nieuw regiofeestje
'In Nederland zie je dat regio's elkaar eerder beconcurreren dan versterken,' staat in ons boek Het geheim van Silicon Valley. 'Terwijl steden als San Francisco, San Jose en Palo Alto juist samenwerken als één groot ecosysteem.'
Een Station F in Nederland heeft potentie, maar alleen als het verbindt zoals in de Valley, niet verdeelt zoals in de twaalf provincies.
LEES OOK dit AI-college vanuit Silicon Valley, verpakt in een expertblog. Duidelijke taal van Wibe Wagemans: wij pakken het hier in Nederland he-le-maal verkeerd aan.
5. Vergeet scale-ups, het gaat al mis bij de eerste stap
Het Deltaplan richt zich op groeikapitaal, maar de meeste Nederlandse startups komen nooit zover. In de Valley draai je binnen een week een pilot met-een-bankrekening-en-al. In Nederland verdwalen founders in notarissen, regelingen en loketten, alleen toegankelijk voor wie met een machete is geboren. Serie B? De meesten halen niet eens hun eerste klantgesprek.
6. 'In Europe you fill up on diesel, in the Valley we run on rocket fuel' (Walter De Brouwer)
Meer AI-investeringen? Graag. Maar stop het niet in mensen die hun derde rapport schrijven over waarom het nog niet lukt. Match publiek geld met privaat kapitaal, zet in op snelheid, en accepteer dat falen erbij hoort. Gewoon gas geven.
7. Datacenters zijn nice-to-have, geen wapen in de echte strijd
De ruzie over wie het volgende Europese datacenter mag bouwen levert wat banen en windmolens op, maar mist strategisch gewicht. De echte strijd gaat om wie de modellen bouwt, de standaarden zet en marktaandeel pakt. Een datacenter zonder richting is gewoon een dure hal met veel stroom.
8. Europese AI-defensie? Net zo zelfstandig als Finland vóór NAVO
De droom van een volledig soevereine Europese AI-defensie klinkt stoer, maar is geopolitiek dromen. Het idee van een volledig soevereine AI-defensie klinkt krachtig, maar is een geopolitische fabel. Zelfs Finland wist vóór NAVO-lidmaatschap dat autonomie relatief is. Zonder toegang tot Amerikaanse chips, satellieten en modellen blijft Europese defensie een papieren tijger. Defensie draat om slimme allianties, niet om nationale symboliek.
9. AI-vaardig? Stop dan met Java in jaar één
Aan Stanford bouwen studenten in hun eerste college al AI-tools. In Delft leren ze Java alsof het 2010 is. Zolang het curriculum achterloopt, blijft AI-vaardigheid in Europa een mooie intentie op papier.
Wie wacht op consensus, krijgt straks een aanval als wake-up call
Wibe Wagemans
10. AI maakt wapens van woorden en Europa slaapt nog
Deepfakes, gehackte modellen, autonome aanvallen: de risico's escaleren sneller dan Brussel vergadert. Online veiligheid moet net zo snel evolueren, zeker als Europa de fakkel moet gaan dragen. Geen taskforces en whitepapers maar harde mijlpalen en echte paraatheid. Wie wacht op consensus, krijgt straks een aanval als wake-up call.
Kompas zonder naald
Een AI-top is prima, maar niet met een kompas zonder naald. Zonder duidelijke richting wordt het, net als in Parijs, een ritueel zonder koers. Wie stuurt? Wie is verantwoordelijk? Zonder keuzes blijft het bij dikke rapporten en dunne resultaten. Tijd om het noorden te vinden met scherpe prioriteiten, een mandaat voor uitvoering en leiders die durven kiezen. Alleen zo wordt AI een kans in plaats van een gemiste mogelijkheid.
Kijk ook
*Wat moet Europa doen om aan te haken in de AI-strijd tussen Amerika en China? De experts Kees Verhoeven en Aaron Mirck duiden de AI-strijd tussen VS, China en Europa in de video BusinessWise Explained.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
