Na een reeks fabrieken te hebben bezocht, was Jim Farley verrast over de technische innovaties die in Chinese auto's worden ingebouwd – van zelfrijdende software tot gezichtsherkenning. „De kosten en de kwaliteit van hun voertuigen zijn veruit superieur aan wat ik in het Westen zie. We zitten wereldwijd in een concurrentiestrijd met China, en dat gaat niet alleen om elektrische auto's. Als we deze strijd verliezen, hebben we bij Ford geen toekomst meer."
'Er zijn geen mensen. Alles is gerobotiseerd'
En: de Ford-CEO is niet de enige Westerse topman die verrast terugkeerde na een bezoek aan het Verre Oosten. Andrew Forrest, de Australische miljardair achter mijnbouwgigant Fortescue – dat fors investeert in groene energie – zegt dat zijn reizen naar China hem hebben overtuigd om te stoppen met de eigen productie van elektrische aandrijflijnen voor voertuigen. Aan The Telegraph vertelt hij: „Ik kan je nu fabrieken in China laten zien, waar je in feite naast een grote transportband staat en de machines uit de vloer omhoog komen en onderdelen gaan assembleren," vertelt Forrest. „En je loopt langs deze transportband en na zo'n 800 à 900 meter rijdt er een vrachtwagen naar buiten. Er zijn geen mensen. Alles is gerobotiseerd."
Lees ook - Hallo, ik ben Protoclone, straks je nieuwe collega (en ja, ik ben een robot)
Andere topmanagers spreken over 'enorme donkere fabrieken' waar robots zo'n groot deel van het werk zelfstandig uitvoeren dat het niet eens meer nodig is om de lichten voor mensen aan te doen. „We bezochten een letterlijk donkere fabriek waar een astronomisch aantal mobiele telefoons van de band rolde", zegt Greg Jackson zich, CEO van de Britse energieleverancier Octopus. „Het proces was zo ver geautomatiseerd dat er geen arbeiders aan de productiekant stonden, alleen een handjevol mensen die moesten zorgen dat de fabriek bleef draaien."
Concurrentievermogen China
„Je krijgt daardoor het gevoel dat er iets aan het veranderen is, waarbij China's concurrentievermogen niet langer draait om overheidssteun en lage lonen, maar om een enorme groep hoogopgeleide, technisch bekwame ingenieurs die in razend tempo innoveren."
De AI-race tussen Silicon Valley en China. Wie gaat winnen, wat zijn de verschillen in aanpak en waar blijft Europa? De antwoorden leveren een boeiende podcast op met Valley-CEO Wibe Wagemans en China-techexpert John Lin. Presentatie: Gerben van Driel.
Hoogtechnologische transformatie
Het is ook een wereld van verschil met de goedkope Made in China-producten die veel Westerlingen voorheen associeerden met de 'werkplaats van de wereld'. Dit onderstreept hoeveel geld er is gestoken in het upgraden van China's industriële processen.
In plaats van te focussen op producten van lage kwaliteit, wordt China nu beschouwd als een koploper in snelgroeiende, hoogwaardige technologieën zoals elektrische voertuigen (EV's), batterijen, zonnepanelen, windturbines, drones en geavanceerde robotica. Een belangrijk deel van die transformatie is te danken aan de focus van het land op automatisering – aangemoedigd door de communistische regering en flink ondersteund met staatssteun, subsidies en lokaal overheidsbeleid.
Meer dan 2.000.000 industriële robots
Uit cijfers die onlangs zijn gepubliceerd door de International Federation of Robotics (IFR) blijkt dat dit heeft geleid tot een ingrijpende, hoogtechnologische transformatie van China's industriële basis in de afgelopen tien jaar. Tussen 2014 en 2024 steeg het aantal industriële robots in het land van 189.000 naar meer dan twee miljoen. Daarbij gaat het doorgaans om alles van robotarmen voor lassen, assembleren en laden, spin-robots voor razendsnelle pick and place-taken tot portaalrobots voor precisiewerk zoals 3D-printen.
Het totale aantal nieuwe robots in China vorig jaar was 295.000, vergeleken met 27.000 in Duitsland, 34.000 in de VS en slechts 2.500 in het VK.
En hoewel het makkelijk zou zijn dit verschil alleen aan de bevolkingsomvang toe te schrijven, steekt China ook qua robotdichtheid zijn westerse tegenhangers naar de kroon. Het telt nu 567 robots per 10.000 fabrieksarbeiders, tegen 449 in Duitsland, 307 in de VS en 104 in het VK. Meer automatisering wordt door velen gezien als goed voor de productiviteit – de allesbepalende maatstaf voor wat een economie uit zijn input haalt.
Veel analisten wijzen er ook op dat China's toenemende aandeel in de wereldwijde productie het steeds meer macht geeft over wereldwijde toeleveringsketens – en het tot een formidabele tegenstander in een oorlog zou maken. Maar naast Beijing's uitgesproken ambitie om de industrieën van de toekomst te domineren, zegt Rian Whitton, expert bij Bismarck Analysis, dat meer automatisering ook bedoeld is om de gevolgen van de vergrijzing van de bevolking het hoofd te bieden. „China heeft een behoorlijk opvallend demografisch probleem, maar de industrie is over het algemeen nog vrij arbeidsintensief," zegt hij.
„Dus uit voorzorg willen ze daar zoveel mogelijk automatiseren, niet omdat ze verwachten daarmee hogere marges te kunnen halen, wat in het Westen vaak het idee is, maar om die bevolkingsafname te compenseren en zo een concurrentievoordeel op te bouwen."
Industriële robots? Belastingvoordelen!
Als onderdeel van het zogenaamde Made in China-programma bieden lokale overheden flinke belastingvoordelen die bedrijven een vijfde van hun uitgaven aan industriële robots vergoeden. Dat gebeurt onder de noemer jiqi huanren – wat betekent 'mensen vervangen door machines'.
Westerse makers in de problemen
Maar deze technologie, gecombineerd met de immense productie van Chinese fabrikanten, betekent serieuze problemen voor traditionele Westerse merken. Het meest duidelijke teken van deze omwenteling is op de weg te zien, waar Chinese elektrische en hybride auto's een steeds groter marktaandeel krijgen.
In Groot-Brittannië heeft het in Shenzhen gevestigde BYD zijn autoverkopen in september dit jaar met een factor tien vermenigvuldigd – en liet zo veel langer gevestigde merken als Mini, Renault en Land Rover achter zich.
Maar in tegenstelling tot de 'tragische auto's' die ooit bespot werden door Jeremy Clarkson en zijn Top Gear-collega's, oogsten de recente modellen van BYD lof voor zowel hun lage prijzen als hun verzorgde interieurs. „Het meest opvallende aan hun auto-industrie is het tempo en de snelheid waarmee die opereert," zegt Mike Hawes, de directeur van de Society of Motor Manufacturers and Traders (SMMT). „Zij kunnen modellen waarschijnlijk in de helft van de tijd ontwikkelen en op de markt brengen vergeleken met de meeste Europese autobouwers."
Sander Tordoir, hoofdeconoom bij de denktank Centre for European Reform, zegt dat Europa en het VK hun eigen inzet op robotica moeten opvoeren als ze het innovatiepad van China willen bijbenen en hun industrie levend willen houden. „Robotica, als het goed wordt ingezet, kan de productiviteit van je economie enorm verhogen. En als China er extreem goed in is, moeten wij proberen dat gat te dichten, want net als China vergrijst ook een groot deel van Europa," zegt hij.
Het feit dat China mogelijk voorligt, is ook belangrijk vanuit veiligheidsoogpunt
Sander Tordoir Centre for European Reform
„De tweede reden om hiermee bezig te zijn is omdat de roboticasector erg waardevol is en afstraalt op de defensie-industrie. Dus het feit dat China mogelijk voorligt, is ook belangrijk vanuit veiligheidsoogpunt. De discussie gaat er nu om hoe je industriebeleid inzet om concurrerende markten te bouwen, en daar zal onvermijdelijk enige steun bij horen om de Chinese verstoringen en voordelen, die niet allemaal marktaangedreven zijn, te compenseren."
Europa: achterstand loopt op
Het risico, waarschuwt Tordoir echter, is dat 'we niets nieuws creëren, of werknemers vasthouden in de oude sectoren in plaats van een sprong voorwaarts te maken', waarbij hij wijst op de neiging van politici om het sluiten van oude staal- en autofabrieken te voorkomen in plaats van werknemers richting nieuwe, hoogtechnologische banen te begeleiden.
Maar het trackrecord van bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk op het gebied van robots is slecht, en er zijn de afgelopen jaren per jaar slechts een paar duizend bijgekomen, terwijl het land nu al minder dan de helft zo veel robots heeft als Frankrijk. Vorig jaar daalde het aantal nieuwe robots in het VK zelfs met 35 procent.
Whitton van Bismarck Analysis betoogt dat het VK, dat achterloopt op andere landen qua productiviteitsgroei, zijn concurrentievermogen moet proberen te verbeteren door het gebruik van meer robotica en werktuigmachines te stimuleren. Volgens hem zou dat meer effect hebben dan eerdere belastingvoordelen om investeringen in onderzoek, ontwikkeling en machines te bevorderen.
„Het lijkt er niet op dat eindeloos gesleutel aan belastingregels veel uithaalt," zegt Whitton. „Maar ik zie de overheid elk jaar miljarden uitgeven aan hoogst speculatieve zaken als groene waterstof of voor het voldoen aan contracten voor duurzame energie, en dan denk ik: waarom niet vijf miljard per jaar aan subsidies voor kapitaaluitrusting? Dat zou waarschijnlijk meer opleveren voor ons geld dan veel van het energiegerichte industriebeleid dat we nu nastreven."
Opmerkelijk genoeg zegt Whitton dat landen die tijdens de eerste 'China-schok' van de jaren 2000 toen de wereld overstroomde met goedkope Chinese producten, meer hebben geautomatiseerd, erin slaagden een groter deel van hun industriebanen te behouden. „Mensen praten veel over hoe automatisering banen zal kosten. Maar in werkelijkheid zullen de grootste verliezen aan banen juist plaatsvinden in de landen die niet automatiseren."
Oftewel: wie niet moderniseert, loopt bijna zeker uit op meer donkere fabrieken in het Westen. Maar dan wel van die soort waar helemaal niets meer gebeurt.
Bekijk hier ook het video-interview met Ford-CEO Jim Farley over zijn reis door China, bij CGTN Europe.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
