Leiderschap draait niet alleen om strategie en prestaties; het creëren van een veilige cultuur op de werkvloer is minstens zo belangrijk. In deze aflevering van Hoe word ik vertelt Charlotte van Asseldonk, leiderschapsexpert en eigenaar van De Talentenleider, hoe je een veilige leider wordt. Ze legt uit hoe je een angstcultuur doorbreekt, wat er vaak misgaat en waarom risico's nemen als leider juist cruciaal is.
Wat gaat vaak mis bij het creëren van veiligheid op de werkvloer?
Van Asseldonk benadrukt dat een angstcultuur vaak wordt veroorzaakt door zogenaamd Bokito-leiderschap. Dit zijn leiders die manipulatief, grensoverschrijdend en autoritair zijn, met als gevolg:
Een angstcultuur: Medewerkers durven hun mening niet te uiten, fouten te maken of risico's te nemen.
Breed gedragen schade: Zelfs nieuwe medewerkers, die een Bokito-leider nooit hebben meegemaakt, worden beïnvloed door deze cultuur. „Het zit zo diep in het tapijt dat het overslaat op iedereen, ook degenen die het niet rechtstreeks hebben ervaren."
Wat vaak gebeurt na het vertrek van een Bokito-leider, is dat de opvolger een empathische en begripvolle leider wordt aangesteld om de angstcultuur te doorbreken. Maar daar gaat het mis. „Een empathische leider, hoe goedbedoeld ook, houdt de angstcultuur vaak in stand," zegt Van Asseldonk. Dit komt doordat zij vermijden om moeilijke gesprekken te voeren of consequenties te verbinden aan gedrag.
Lees ook: Onze beste podcasts over leiderschap
Hoe doorbreek je een angstcultuur?
Stap 1: Neem risico's en stop met vermijden
Van Asseldonk benadrukt dat veiligheid creëren niet betekent dat je als leider alles vermijdt om conflicten te voorkomen. Integendeel: een veilige leider is juist iemand die risico's durft te nemen, zoals:
- Medewerkers aanspreken op gedrag.
- Duidelijke doelen en verwachtingen stellen.
- Consequenties verbinden aan acties.
„Je moet stoppen met alleen begripvol zijn omdat mensen het vroeger zwaar hebben gehad. Vermijden cultiveert de angst juist," legt Van Asseldonk uit.
Stap 2: Betrek ook je team
Het herstellen van een veilige omgeving vraagt een gedragsverandering van iedereen op de werkvloer—niet alleen de leider. Een veilige cultuur ontstaat als iedereen de verantwoordelijkheid neemt:
Medewerkers aanmoedigen om risico's te nemen: Stimuleer hen om fouten te maken, zich uit te spreken en meningen te delen.
Leg uit waarom risico's belangrijk zijn: Vertel je team dat het logisch is om angst te voelen, maar dat het nemen van kleine stappen helpt om die angst te doorbreken.
Van Asseldonk raadt leiders aan om medewerkers bewust te maken van het effect van vermijden: „Vertel ze dat je verwacht dat zij gaan experimenteren, risico's nemen, hun nek uitsteken en fouten delen."
Stap 3: Wees consequent
Het doorbreken van een angstcultuur is niet eenmalig. Het vraagt om voortdurende coaching en bewustwording. „Je kunt het omdraaien, maar daar is gedragsverandering voor nodig. Blijf elkaar scherp houden."
Lees ook: Bokito-management: hoe destructief leiderschap organisaties raakt
Kan een Bokito-leider zichzelf veranderen?
Volgens Van Asseldonk is het niet onmogelijk voor een Bokito-leider om de angstcultuur te doorbreken. „Maar dan moet diegene wel zijn gedrag veranderen en zelf risico's durven nemen. Als dat niet gebeurt, verspreidt de angstcultuur zich verder." Het is cruciaal dat iemand zich bewust is van zijn eigen destructieve patronen—iets dat vaak externe begeleiding vraagt.
Hoe word ik een veilige leider?
Een veilige leider leert risico's te nemen en duidelijke grenzen te stellen. Van Asseldonk stelt drie praktische stappen voor om hieraan te werken:
Uitleggen wat er gebeurt: Maak je team bewust dat vermijden normaal is, maar dat het de angstcultuur in stand houdt.
Zelf risico's nemen: Laat zien dat je bereid bent om moeilijke gesprekken te voeren en verantwoordelijkheid te dragen. Dit geeft medewerkers het vertrouwen om zelf ook meer risico's te nemen.
Medewerkers aanmoedigen: Faciliteer je team om fouten te maken, zich uit te spreken, en proactief te experimenteren.Van Asseldonk benadrukt: "Een angstcultuur kan worden doorbroken, maar dat vraagt moed én continu samenwerken aan gedragsverandering binnen de organisatie."
Conclusie: Veilige leiders nemen verantwoordelijkheid
Een veilige leider is niet iemand die alles vermijdt, maar iemand die duidelijke grenzen stelt, moeilijke gesprekken durft te voeren en verantwoordelijkheid draagt. Het creëren van een veilige werkvloer begint bij risico's nemen en een cultuur waarin iedereen verantwoordelijkheid neemt voor veilige interacties.
Luister ook de andere afleveringen met Charlotte van Asseldonk
Hoe word ik een invloedrijke leider?
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
