Ali Niknam (bunq): 'Als in Nederland iets niet kan vanwege de regels, doen we het wel elders'

Bij de ingang van de hagelnieuwe bunqkantine hangt een veelkleurig plakkaat. Medewerkers van de bank zetten er hun handtekening onder de bankierseed. Nou ja, niet de officiële eed, want die is op de poster aangevuld met bunqismen als 'never abuse your power, that's totally not cool'. Het affiche hangt bewust vol in het zicht, als 'dagelijkse herinnering voor alle bunqers dat we hier zijn om te veranderen wat bankieren kan betekenen'. Het is meeverhuisd naar de tiende verdieping van de verbouwde kantoortoren Lighthouse op Amsterdam Sloterdijk, waar de uitdijende internetbank net is neergestreken op zoek naar meer ruimte.

Ali Niknam (bunq): 'Het was zo'n rotzooi in de financiële sector'

Evenals die bankierseed is bunq – beide anno 2015 – een kind van de kredietcrisis. Anders was techondernemer Ali Niknam, die eerder met webhoster TransIP en datacenterbedrijf DCG kapitaal maakte, wel iets anders begonnen. Het Parool vertelt hij: ,,Als de kredietcrisis er niet was geweest, waren wij er ook niet geweest", zegt hij in een net opgeleverde vergaderkamer, waar hij zich al meteen druk maakt om een pluizende tapijttegel. ,,Het was zo'n rotzooi in de financiële sector. Maar iedereen was met de schuldvraag bezig. Heel weinig mensen met de oplossing."

LEES OOK: Vliegen na Bird nog meer bedrijven weg uit Nederland? 'Signaal dat we serieus moeten nemen'

,,Als niemand over een oplossing nadenkt", zegt Niknam, ,,komt die er ook niet. Dan gebeurt het allemaal opnieuw. Ik vond dat een heel gevaarlijk moment in de geschiedenis. Zonder een stabiel financieel systeem staat een maatschappij op losse schroeven."

Jullie vonden dat het antwoord lag in een appbank zonder kantoren.

,,Wij kwamen uit de techwereld. Waar je probleem aanpakt door rigoureus te veranderen. Wij wilden de financiële sector structureel verbéteren – beïnvloeden is niet het juiste woord. Met technologie, een ander type medewerkers, een ander product, ander verdienmodel, een andere omgeving."

Het duurde lang voor jullie een vergunning kregen. De bankenwereld zat duidelijk niet op jullie te wachten.

,,De bankenwereld interesseerde ons geen pepernoot, nog steeds niet. Het ging ons om de samenleving. De kant van de gebruiker kiezen. Maar ook bankieren op een slimmere manier doen, zodat je er zonder rare fratsen toch geld mee kan verdienen. Zonder alle ballast van de traditionele banken. Wij deden vanaf dag één alles digitaal. Andere banken hadden wel een app, maar als het ingewikkeld werd moest je nog altijd naar een kantoor. En de afkeer van traditionele banken na de kredietcrisis heeft ons ook geholpen. Mensen wilden een alternatief."

Dat bracht bunq vrijwel direct in conflict met de traditionele bankenwereld. Onder andere met De Nederlandsche Bank (DNB) over toezicht op witwassen, waarover jaren is geruzied.

,,Dat hebben we uiteindelijk voor de rechter gewonnen en daar is de hele Nederlandse bankwereld ons dankbaar voor. Iedere bank moest honderden, duizenden mensen inzetten om elke rekeninghouder te controleren of er niet werd witgewassen. Daar zijn veel slimmere oplossingen voor. Wij doen dat met kunstmatige intelligentie. Maar DNB hield vast aan de manier van de traditionele bankenwereld."

De bankenbranche veranderen is niet gelukt. Nederland bankiert nog altijd vooral bij de drie grootbanken.

,,Nee? Wij hebben 14,5 miljoen gebruikers in de landen waar we actief zijn. We zijn een van de succesvolste neobanken ter wereld. We maken sinds vorig jaar winst. Allemaal in tien jaar bereikt. Ik ben ervan overtuigd dat die 8 miljoen mensen die nog bij ING bankieren het vandaag de dag een stuk beter hebben dan tien jaar geleden. Banken als ING hebben heel wat zaken van ons overgenomen. Door ons kwam er eindelijk weer eens concurrentie tussen banken. En daardoor is een hoop verbeterd."

Is bunq niet de bank voor erbij? De tweede rekening?

,,Bankieren is nu eenmaal een activiteit waar mensen niet vaak naar omkijken. Overstappen is sowieso een drempel voor veel consumenten, switchen wordt bewust lastig gemaakt. Waarom kan je zonder problemen je mobiele nummer meenemen en is dat bij een rekeningnummer heel moeilijk? Waarom maken andere banken het allemaal niet net zo gemakkelijk als wij hebben gedaan?"

Naast een onwillige bankensector keerde afgelopen jaar ook de publieke opinie zich tegen bunq. NRC en de NOS berichtten kritisch over de bank nadat rekeninghouders door criminelen waren opgelicht maar zich niet door Bunq gehoord voelden. Niknam: ,,Het is altijd uitermate droevig als iemand slachtoffer van oplichters wordt. Maar er werd net gedaan alsof wij er debet aan waren. En dat waren we niet."

Jullie waren onbereikbaar. Het kon alleen maar via belrobots of de app. En uw reactie was autocratisch.

,,Ik probeerde te waarschuwen hoe dit soort misdadigers – want daar hebben we het over – opereren. Elke dag tuinen er mensen in. Bij alle banken, helaas ook bij ons. Ik vond het ontzettend jammer dat dat onvoldoende uit de verf kwam. Ik vond dat ik de feiten moest delen met de wereld. Laat mensen dan maar oordelen.

LEES OOK: CEO Wibe Wagemans: 'Blijf met je bedrijf in Nederland, en dan met kennisimport uit Silicon Valley'

Dat deden ze. Ze vonden u ongevoelig. De buitenwereld verwachtte dat deze topman van een consumentenbedrijf, een bank nota bene, voor z'n klanten gaat staan. U zei het net zelf: de kant van de gebruiker kiezen.

,,Ik kan twee dingen doen. Of het bij mezelf houden en zijn zoals ik ben: rationeel en feitelijk. Of ik kan poppenkast spelen. Dat ga ik gewoon niet doen. Ik vind het nog steeds ingewikkeld dat het helemaal niet meer om de feiten ging. Er was een soort collectieve volkswoede over fraude waar wij geen enkel deel aan hadden. Misdaad hoort door de politie opgespoord te worden."

Dat is toch ook een zaak van de bank?

,,Juist daarom is bunq gebouwd op het uitgangspunt dat de klant altijd alles zelf onder controle heeft. Een accountmanager of fraudehelpdesk is niet nodig. Onze app is goed beveiligd. We benadrukken dat je nooit informatie of gegevens moet delen of op links moet klikken. We zullen je nooit zelf bellen. En toch trappen mensen er soms in, omdat criminelen misbruik maken van vertrouwen. Maar dat is dan niet onze schuld."

U voelde zich de kop van Jut?

,,Ik was helemaal niet met mij bezig. Ik was bezig de situatie op te lossen. Op basis van feiten. En nou ja, het is uitgepakt hoe het is uitgepakt. Achteraf kan je zeggen dat ik dingen anders had kunnen doen. Ik wilde mensen beschermen, uitleggen hoe ze zich digitaal veilig kunnen houden. Maar er is een verschil tussen wat mensen móéten horen en wat mensen wíllen horen."

Bunq heeft uiteindelijk wel zijn werkwijze bij fraudehulp aangepast en gedupeerden deels gecompenseerd. Maar ook daarna bleef de kritiek aanhouden.

,,Altijd als er iets misgaat, leren wij daarvan. Dat is vanaf dag één zo geweest en ik hoop dat tot mijn laatste snik zo te houden. We hadden een noodnummer, maar dat wisten mensen niet te vinden. Dus hebben we dat verbeterd."

Terug naar het begin. Bunq is begonnen op Amsterdam Sloterdijk en daar altijd gebleven. Techbedrijven willen toch in de binnenstad zitten?

,,Iedereen is gek geworden, dat ze in Amsterdam-Centrum of aan de Zuidas gaan zitten. Dit is de beste plek van Amsterdam. Je zit zo in het Westerpark, in 20 minuten ben je in de binnenstad. Je hebt een uitstekend station, snelwegen, Schiphol om de hoek. Destijds stond er veel leeg, dus konden we kantoren voor een habbekrats krijgen. Het eerste was zelfs antikraak."

Het is ook dwars.

,,Het uitgangspunt is: wat past het beste bij ons? Een groot kantoor in hartje binnenstad trekt vast een bepaald type medewerker. Sloterdijk trekt weer anderen aan. En dat type past heel goed bij ons. Wij maken het met elkaar binnen wel gezellig."

Gezellig? U staat bij sommigen bekend als een harde baas. 'Ik ben gedreven,' zei u daar ooit over.

Lacht. ,,Heb je hier mensen huilend door de gang zien lopen?"

Met een vestiging in hartje Amsterdam trek je techtalent uit het buitenland, is het verhaal. Belangrijk omdat techpersoneel hier niet, zoals elders, fiscaal vriendelijk beloond kan worden.

,,Daar heeft bunq geen enkele moeite mee. Wij hebben zeven kantoren in de wereld. Als in Nederland iets niet kan vanwege de regels, doen we het wel elders."

Bunq is niet de enige die voor het buitenland kiest, bleek deze week weer met het vertrek van techbedrijf Bird. Baart dat slechte techklimaat in Nederland u zorgen?

,,Voor bunq maak ik me geen zorgen. Als Nederlander wel. Want dit gaat alle techbedrijven aan. Die gaan weg, zijn al weg of maken plannen om weg te gaan. Je bent geschift als je in Nederland blijft."

Komt dat ook door discussies over het inperken van de komst van arbeidsmigranten, waaronder vaak ook kenniswerkers worden geschaard?

,,De wereld verandert heel snel. Iedereen merkt dat we in Europa, maar zeker ook in Nederland, niet goed meekomen. Dat leidt tot angst, frustratie en woede. En de politiek haakt daarop in door op basis van die emotie zulke maatregelen te nemen."

,,We moeten oppassen dat we in Nederland niet de kaas van ons brood laten eten door andere landen. De instroom van nieuwe bedrijvigheid in Nederland is al jaren laag tot nihil. De uitstroom is groot, en niet alleen van techbedrijven – waarbij sommige mensen staan te juichen als bedrijven vertrekken. Wat ik ook niet snap, want: minder prestige, minder belastinginkomsten, minder banen."

,,Als je ziet hoe moeilijk het is om hier talent aan te trekken, de techregelingen die ontbreken, de hoeveelheid investeringsgeld die opdroogt, het gebrek aan energie en mogelijkheden om verder te groeien. Als je dat afzet tegen New York – Nieuw-Amsterdam tegen het oude Amsterdam – dan is dat een vrij eenvoudige vergelijking. In het nadeel van Oud-Amsterdam."

Zelf pendelt u al tussen Amsterdam en New York.

,,Daarbij speelt ook de persoonlijke kant. Hoe negatief er in Nederland met succesvolle ondernemers wordt omgegaan. Ik vind het nog steeds droevig dat ik anno 2025 niet voor volle Nederlander word aangezien (Niknams ouders zijn van Iraanse herkomst). Voor mij is vorig jaar wel het oud-Hollandse gezegde uitgekomen: als je je kop boven het maaiveld uitsteekt, wordt die er hier hoe dan ook afgehakt."