In het Nationaal AI Deltaplan wordt geschetst wat nodig is om controle terug te winnen, denk aan een sprong in rekenkracht en energie-infrastructuur, massale AI-adoptie en -geletterdheid, een concurrerend AI-ecosysteem en ambitieuze AI-projecten. Minister Karremans (Economische Zaken) heeft het plan vandaag officieel in ontvangst genomen.
Een staatssecretaris voor AI, een minister voor Digitale Zaken, de oprichting van een Nationaal Agentschap voor AI, het aantrekken van (buitenlands) AI-talent, investeren in AI-projecten die doorbraken realiseren met grote maatschappelijke en economische impact: ziehier enkele aanbevelingen die in het Nationaal AI Deltaplan staan. Net als bij de Deltawerken gaat het hier volgens Prins om investeren in de fundamenten waarop onze toekomst rust.
Nederland doet nu nauwelijks mee aan de ontwikkeling van AI
Jelle Prins Medeoprichter Cradle.bio
Prins: ,,Nederland doet nu nauwelijks mee aan de ontwikkeling van AI. Als we niks doen, gaat ons verdien- en concurrentievermogen achteruit en worden we te afhankelijk van Chinese en Amerikaanse bedrijven die AI-modellen maken: zij bepalen de toegang en de prijs. Dat maakt ons heel kwetsbaar. Nederland is al heel lang een zorgstaat met een dikke spaarpot om bijvoorbeeld onderwijs en defensie te kunnen betalen, maar die spaarpot moeten we niet willen opsouperen. Karremans heeft het plan vorige week al met ons besproken: hij ziet de urgentie en is het er mee eens dat er grote stappen gemaakt moeten worden.''
De totstandkoming van het deltaplan
Jelle Prins is medeoprichter van Cradle.bio. Bij Cradle bouwen ze een platform voor het ontwerpen van eiwitten met behulp van kunstmatige intelligentie. Zo kunnen traditionele productiemethoden voor bijvoorbeeld medicijnen, chemicaliën, ingrediënten voor voedsel en stoffen voor onze kleding vervangen worden door productiemethoden waar eiwitten voor worden ingezet. Deze methoden zijn vele malen efficiënter en milieuvriendelijker.
Prins: ,,Door gebruik te maken van ons platform merken we dat sommige R&D-projecten tien tot twaalf keer goedkoper en sneller kunnen. Het deed me eerder dit jaar realiseren dat het ook toepasbaar kan zijn voor álle industrieën. Vervolgens heb ik daar een opiniestuk over geschreven met tien aanbevelingen. Dat stuk leverde zoveel tractie op, met onder meer reacties uit het bedrijfsleven die zich ook zorgen maken. Het ministerie van Economische Zaken benaderde mij vervolgens om het opiniestuk uit te werken tot een AI-strategie voor Nederland. Uiteindelijk zijn er zo'n zestig bedrijven en experts bij betrokken: van mensen uit onderwijs en wetenschap tot de energie- en infrasector, van ASML tot startups.''
Een concurrerend AI-ecosysteem
Het is volgens Prins van cruciaal belang om te investeren in een concurrerend AI-ecosysteem om Nederland de beste vestigingsplek van Europa te maken. Ons land leidt volgens hem veel toptalent op, maar een deel vertrekt naar het buitenland door een gebrek aan uitdagingen en een niet-competitief ondernemersklimaat.
Prins vindt dat alle bedrijven ervoor moeten zorgen dat werknemers AI-geletterd worden. ,,Ze moeten begrijpen hoe de technologie werkt, wat de potentie van AI is, maar ook wat de beperkingen zijn. Elk bedrijf heeft intussen wel iemand die over AI nadenkt, maar het is vaak te beperkt: hij of zij richt zich op kleine processen, niet op kernprocessen. Bedrijven zullen meer moet investeren en goed nadenken wat voor impact AI kan hebben op hun industrie. Ook stellen we voor dat het bedrijfsleven meer gaat samenwerken met onderzoeklabs, daar hebben we er een aantal van in Nederland.''
Verder is de oproep aan de politiek om voor veel meer experimenteerruimte voor bedrijven te realiseren, bijvoorbeeld voor zelfrijdende auto's of robots. Prins: ,,Niet alleen grote bedrijven moeten meedoen, ook startups. Defensie zou een goede aanjager voor nieuwe ontwikkelingen kunnen zijn, juist voor startups. Het budget voor Defensie gaat immers omhoog. Stel, Defensie wil 500 autonome mini-onderzeeërs hebben en wil deze mogelijk afnemen van een startup, dan is er een afzetmarkt en kunnen de founders makkelijker investeerders benaderen.''
Lees ook: Alles wat je wilt weten over robotica en je je (bijna) niet kunt voorstellen
Kanttekeningen bij het plan
AI-expert Aaron Mirck, tevens auteur van een besteller over AI, heeft het Nationaal AI Deltaplan gelezen en is positief over het initiatief. ,,Op het gebied van AI moet Nederland inderdaad productiever, concurrerender en autonomer worden. Er staan heel veel aanbevelingen in waar ik volledig achter sta. We zijn nu te veel afhankelijk van landen als Amerika en China. Maar ik heb wel een paar vraagtekens. Met de ontwikkeling van GPT-NL wordt wel degelijk gewerkt aan autonomie, maar over dit AI-taalmodel voor Nederland wordt met geen woord gerept. Dat vind ik gek. TNO is daar onder meer mee bezig.''
Minder bureaucratie kan zinvoller zijn dan AI toe te passen
Aaron Mirck AI-expert
In het document staat dat we de verpleging meer tijd kunnen geven door administratief werk te automatiseren. Mirck: „Daarmee zeggen ze dat een AI-tool bureaucratische handelingen van een zorgmedewerker zou kunnen overnemen. Maar je moet je eerst afvragen waarom er überhaupt zoveel bureaucratie is in de zorg. Mijn advies zou zijn: zorg er nou eerst voor dat een zorgmedewerker niet steeds een formulier hoeft in te vullen wanneer hij of zij een steunkous bij iemand heeft aangetrokken. Ga je kijken naar hoe het systeem werkt, of laat je het systeem werken zoals het werkt met toepassing van technologie? Zorg voor minder regels, vertrouw erop dat steunkousen op de juiste manier worden aangetrokken, zonder te controleren. Minder bureaucratie kan zinvoller zijn dan AI toe te passen. Het zou zonde zijn als AI echte verandering in de weg staat. Soms leest het document alsof het voornamelijk door techneuten is geschreven.''
Mirck vindt het verder opvallend om te lezen dat de ontwikkeling van grootschalige AI-infrastructuur wordt geremd door onder meer ruimtegebrek, stikstofbeperkingen, lastige netaansluitingen en trage vergunning- en inspraakprocedures: deze knelpunten belemmeren de aanleg van essentiële infrastructuur. Mirck: ,,Precies de problemen die ook spelen in de woningbouw. Nederland zit op slot. Je kan wel plannen hebben om datacenters en andere AI-infrastructuur te bouwen, maar als je niet mag bouwen, blijven plannen ook plannen. Ik hoop dat de overheid dit probleem oplost. Om onafhankelijk te worden, moeten eerst die blokkades worden opgelost.''
AI is geen doel op zich
AI is een tool en geen doel, vervolgt Mirck. ,,Veel bedrijven denken: ik wil iets met AI, maar weten nog niet precies wat. Een loodgieter zegt toch ook niet dat hij iets met een nijptang wil doen? Maar ik kan me wel voorstellen dat een loodgieter minder tijd kwijt wil zijn met het beantwoorden van e-mails of de afhandeling van klachten. Dan kan toepassing van AI wel een oplossing zijn. Ik wil er mee zeggen dat ik bedrijven aanraad om eerst een doel te bepalen. En je moet als bedrijf accepteren dat AI op de korte termijn geld kost, dat er ook veel fout gaat. Je moet investeren voor de lange termijn voordat het iets oplevert.''
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
