De Nederlandse economie heeft vriend en vijand verrast, met een groei van één procent in het tweede kwartaal van dit jaar. De groei is opmerkelijk, omdat de economie de afgelopen twee jaar juist van krimp naar stagnatie kwakkelde, schrijft het AD.
Vergeleken met de totale EU (waar de gemiddelde groei 0,3 procent bedroeg) presteerde Nederland buitengewoon goed. Frankrijk en België wisten maar 0,2 procent te groeien. De Duitse economie kromp de voorbije maanden zelfs, met 0,1 procent. Enige relativering is wel op zijn plaats. In het eerste kwartaal van dit jaar kromp ook de Nederlandse economie, terwijl andere EU-landen in die fase wel groei lieten zien. De cijfers over het tweede kwartaal zijn dus deels een inhaalslag.
Industrie
Vooral de Nederlandse industrie, lang een brekebeentje, deed het goed, blijkt uit cijfers van het CBS. ,,Zowel de export van industriële goederen als de investeringen van het bedrijfsleven groeiden'', zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS. ,,Vooral investeringen in transportmiddelen, ict en woningen namen toe.''
Die tendens is opmerkelijk, omdat de industrie dus al enige tijd kwakkelde. Nederland heeft veel energie-intensieve industrie binnen zijn landsgrenzen, zoals chemie en metaalindustrie. Die hebben al langer last van de hoge energieprijzen. ,,We zien juist in de basismetaal en chemie een toename van de export'', aldus Marcel Klok, econoom voor de Nederlandse economie bij ING Research. ,,Bedrijven hebben een tijdlang last gehad van contracten met hoge energieprijzen. Nu sluiten ze nieuwe contracten af, tegen lagere prijzen'', is de verklaring van Klok.
Ook in de dienstverlening, de grootste sector in het bedrijfsleven, zit groei. ,,Zakelijke dienstverlening, cultuur en recreatie deden het goed'', zag Van Mulligen in zijn analyse van de maanden april tot en met juni.
Overheid
De overheid deed ook een duit in het zakje voor wat betreft de economische groei. Vooral aan zorg, openbaar bestuur en opvang van asielzoekers was het Rijk meer geld kwijt. ,,Uitgaven aan de zorg zullen blijven stijgen door de vergrijzing'', verwacht ING'er Klok. Maar het begrotingstekort loopt op, dus het nieuwe kabinet zal het mes in de uitgaven moeten zetten. Een plan is om het aantal ambtenaren flink te reduceren. Maar meer concrete maatregelen zullen pas met Prinsjesdag bekend worden. Dan zal duidelijk worden in hoeverre de overheid de groei blijft stimuleren.
Consument
Opvallend is dat de consument de dissonant is in het economische juichverhaal. De burger hield de hand op de knip: de consumentenbestedingen daalden in het tweede kwartaal. ,,Door het koude en natte weer werd er minder in de horeca besteed'', geeft Van Mulligen als verklaring. ,,Ook werd er minder uitgegeven aan voeding en genotsmiddelen.''
De lonen stijgen en meer mensen hebben een baan
Peter Hein van Mulligen CBS
Wat ook meespeelt, is dat het consumentenvertrouwen terugloopt. ,,Dat heeft weer te maken met de inflatieverwachtingen'', meent Klok. ,,Recent is de accijns op rookwaren weer verhoogd en zijn de huren flink gestegen. Dat zijn voor consumenten heel zichtbare prijsverhogingen.''
Van Mulligen denkt ook dat de consument nog moet wennen aan de hogere prijzen. Een reden om minder te consumeren is er niet per se, want de koopkracht van de mensen stijgt. ,,De lonen stijgen en meer mensen hebben een baan'', aldus Van Mulligen. Klok verwacht ook dat de lonen dit jaar weer harder zullen stijgen dan de inflatie. ,,Wij gaan dit jaar uit van zes procent loonstijging en een inflatie van drie procent.'' En die hogere koopkracht zal uiteindelijk ook zorgen dat consumenten weer meer gaan besteden.
Arbeidsmarkt
Het afgelopen kwartaal kwamen er weer 22.000 banen bij en liep het aantal werklozen met 3000 terug. ,,Er werken inmiddels zeven procent meer mensen in Nederland dan voor corona'', aldus Klok. En al die extra arbeidskracht is hard nodig om de groei in stand te houden. De grote vraag onder economen is hoelang we de groei op deze manier kunnen volhouden. ,,De reserves op de arbeidsmarkt beginnen uitgeput te raken'', constateert Van Mulligen. ,,De groei in het aantal nieuwe banen neemt ook af.''
Klok ziet ook dat het steeds moeilijker wordt om nieuwe mensen te vinden. ,,De participatiegraad van vrouwen is al fors gestegen en we hebben een tijd meer migranten kunnen inzetten, zoals Oekraïners.'' Voor toekomstige groei ziet de ING-econoom twee mogelijkheden. ,,Mensen die al werken moeten meer uren gaan werken.'' Maar dat levert volgens deskundigen niet heel veel extra op, omdat parttimers vaak bewust minder uren werken, om bijvoorbeeld mantelzorg te kunnen verlenen. Dus moet de arbeidsproductiviteit omhoog: meer werk verrichten met hetzelfde aantal mensen. ,,Groeien door mensen aan te nemen is de gemakkelijke manier. Maar als er minder mensen zijn, worden ondernemers creatief'', verwacht Klok. Hij denkt dat kunstmatige intelligentie een rol kan spelen bij het verhogen van de productiviteit.
Hoe verder?
De vooruitzichten voor de economie zijn goed. Als gezegd zullen naar verwachting uiteindelijk ook de consumentenbestedingen toenemen, uiteindelijk. Mensen hebben grote zekerheid op baanbehoud, en durven dus sneller uitgaven te doen. Ook de export en de investeringen stijgen, allemaal goed voor de economische groei. Maar het groeitempo zal wel afnemen, zo is de verwachting. Een kwartaalgroei van één procent is onnatuurlijk groot en niet voor langere tijd vol te houden.
