'Lui, onverschillig en niet in staat om te werken'. De stigma's die op Generatie Z (geboren tussen 1997-2012) rusten in Duitse media, zijn veelal eenzijdig, maar grotendeels waar. ,,Ik hoor van werkgevers dat jongeren vaker snel de handdoek gooien'', zegt arbeidsexpert Susanne Nickel op AD.nl. Psycholoog Rüdiger Maas: ,,We zijn als samenleving lui. Jongeren zijn daar een afspiegeling van.''
Maas (1979) en Nickel (1967), allebei onderdeel van Generatie X, vertolken hoofdrollen in het generatiedebat in Duitsland. Ze adviseren bedrijven en schrijven boeken over de kloof tussen generaties en de uitwerking daarvan op de Duitse maatschappij. ,,Een Gen-Z'er heeft de keuze uit tig banen. Ouderen winden zich daarover op. Zij moesten knokken voor een plekje op de arbeidsmarkt'', aldus Maas. Vanaf de jaren 60 en 70 lieten generaties Babyboomers en X Duitsland uitgroeien tot een industriële mogendheid. Maar het goudhaantje is niet meer. Terwijl 19,5 miljoen Duitsers, geboren tussen 1954-1969, de komende jaren met pensioen gaan, ligt de Duitse economie op apengapen. Door te hoge energieprijzen vertrekken maakbedrijven, sluiten of verhuizen fabrieken naar het buitenland en hapert de Duitse exportmotor.
LEES OOK deze expertblog van Günter Gülker, directeur van de Duits-Nederlandse Handelskamer: hoe belangrijk het kennis van de Duitse taal is voor het Nederlandse bedrijfsleven.
Hoogste aantal ziektedagen sinds 2000
Ook het internationaal bewonderde Duitse arbeidsethos brokkelt rap af. Duitsers meldden zich het afgelopen jaar gemiddeld 19,4 werkdagen ziek, blijkt uit gegevens van Techniker Krankenkasse, het grootste ziekenfonds van Duitsland. Het hoogste aantal ziektedagen sinds 2000. De jaren erna zou Duitsland de bedenkelijke eretitel 'de zieke man van Europa' krijgen vanwege de stukgelopen economie en een groeiend leger van werklozen.
Uit onderzoeken blijkt dat vooral jongeren een grotere kans hebben op psychische aandoeningen, burn-outs of paniekaanvallen
2024 is Duitsland opnieuw snotverkouden. Werknemers namen in de eerste negen maanden al 14,3 ziektedagen op. ,,We gaan richting de drie weken'', voorspelt Maas. En dan laat de traditionele ziektegolf in december nog op zich wachten. Ter vergelijking: volgens het CBS was het ziekteverzuim van Nederlanders vorig jaar gemiddeld gemiddeld 'maar' 6,4 werkdagen. Gen-Z deelt mee in de malaise. ,,Uit onderzoeken blijkt dat vooral jongeren een grotere kans hebben op psychische aandoeningen, burn-outs of paniekaanvallen'', zegt Nickel. Maar dat geldt ook voor oudere, relativeert de arbeidsexpert. ,,Mensen houden hun problemen gelukkig niet meer verborgen zoals vroeger. Maar het delen van psychische klachten of stress op TikTok of Instagram kunnen de problemen groter maken dan ze zijn.''
'Moeten leren nieuwe dingen te omarmen'
In het klaslokaal werden generaties gehard door het gehamer op Fleiss en Ehrgeiz, door keihard te werken en het tonen van ambitie kwam je een heel eind. Maar de oude, gouden waarden keren zich tegen de Duitsers. Niet alleen de economische prestaties vallen tegen. Ook op sportief vlak zakt Duitsland af. Zo eindigde Duitsland kleurloos als tiende bij de Olympische Spelen in Parijs afgelopen zomer. De slechtste prestatie sinds de Duitse hereniging. Maar ho ho, de Duitsers zijn er ook meester in zichzelf in de put te praten. Het is volgens psycholoog Maas hoog de German Angst te overwinnen. De bewierookte succesformule die zorgvuldigheid en kwaliteit voortbracht, maar nu over de datum is. ,,Dat we in de jaren 80 alles in twijfel trokken, werkten toen heel goed. Maar nu moeten nieuwe dingen leren omarmen.''
LEES EN LUISTER OOK over GenZ in Nederland: dit is de veelbeluisterde podcastserie Werken met Gen-Z.
Voor Maas ligt een reeks boeken, die volgens hem de generatiekloven moet overbruggen. Hij overhandigt zijn onlangs verschenen handboek: Generation arbeitsunfähig. Een dialoog tussen verschillende leeftijdsgroepen, zo luidt het pleidooi. ,,Mensen met een lang cv bij Volkswagen of Siemens vinden hun baan belangrijk. Maar Gen-Z zegt: ik ben geen werknemer X, ik heet Max en werk van 9 tot 5. Dat zijn twee verschillende logica's.''
In zulke gesprekken tussen werknemers moet volgens Nickel nauwkeurig geluisterd worden naar de behoeftes en zorgen van jongeren. ,,Ze hebben gezien hoe ouders zich kapot hebben gewerkt door voortdurend over hun grenzen heen te gaan. Veel is onzeker op dit moment. Hoeveel pensioen krijg je? En moet je tot je 70e doorwerken? Als jongeren tot hun 70e moeten werken, stellen ze zich natuurlijk de vraag: 'Waarom zou ik nu te hard werken, ik moet zuinig aan doen? Zelfzorg is heel sterk. Te veel egoïsme? Misschien wel.''
Thuiswerken als sluimerend gevaar voor gezondheid van jongeren
Sinds de coronacrisis betreden Gen-Z'ers langzaamaan de Duitse arbeidsmarkt. Thuiswerken is een erfenis van de pandemie én een sluimerend gevaar voor de gezondheid van jongeren in het bedrijfsleven, zegt Maas. ,,Na de studie worden ze zonder structuur losgelaten in een nieuwe omgeven. Homeoffice wordt totaal onderschat. ''De juiste begeleiding, zegt ook Nickel, is cruciaal. ,,Managers moeten gestructureerde feedback geven aan jongere werknemers zodat ze weten wat er goed en slecht gaat.''
Maar ga vooral niet als een ouder de jonge collega op werk pamperen. Volgens Nickel doen overbezorgde helikopterouders dat al genoeg. ,,Eigen verantwoordelijk is heel belangrijk.'' Maar het liefst ziet de arbeidsexpert dat er in Duitsland een einde komt aan de nationale Jammerkultur. ,,We zitten vast in een cultuur van klagen, we moeten terug naar een cultuur van actie ondernemen. We praten te veel en doen te weinig.''
