AI in de journalistiek: een hulpmiddel of een sluiproute naar gemakzucht en luiheid?

„Frictie is essentieel voor je denkproces"

AI helpt redacties al bij het transcriberen van interviews en het samenvatten van artikelen. Of bij eindredactioneel werk, of het verzinnen van koppen. Volgens Laurens Verhagen schuilt daar ook gevaar in. ,,AI neemt alle frictie weg", zegt hij. ,,Terwijl frictie essentieel is voor je denkproces." Hij noemt een concreet voorbeeld: ,,Als ik een boek moet recenseren, denk ik soms: ik geef dat boek aan Notebook LM, vraag een semantische analyse en laat het model een paar quotes eruit halen. Dan hoef ik het alleen nog maar een beetje te herschrijven. Maar dat doe ik bewust niet, omdat het mijn denkproces verstoort.''

Is AI bots qua statisch rekenwerk slechts een eigen om een - chatbots in mechanisch enkelzijde suggesties?

Chatbot of rekenmachine?

Een hardnekkig misverstand is dat AI-chatbots werken als zoekmachines. ,,Maar dat zijn ze niet'', zegt Anderson. ,,Een chatbot is een statistisch rekenmodel dat patronen herkent en antwoorden voorspelt. Als je het aanspreekt als een zoekmachine, krijg je vaak misinformatie.'' Die misinformatie, ook wel 'hallucinatie' genoemd, kan onschuldig zijn. Maar als een chatbot gaat goochelen met de feiten, komt dat je als journalist duur te staan.

ChatDPG

Bij DPG Media is daarom een eigen AI-omgeving ontwikkeld: ChatDPG. Die werkt met afgeschermde data, zodat gevoelige informatie binnen het bedrijf blijft. ,,We willen niet dat bedrijfsgevoelige informatie bij techbedrijven terechtkomt'', legt Anderson uit.

Bovendien zijn DPG-sites afgeschermd voor datatraining door grote techbedrijven. Verhagen, over de Volkskrant: ,,Ons hele archief zit al in de modellen van OpenAI en dat krijg je er niet meer uit. Ze profiteren van onze content zonder toestemming en verdienen er geld mee.''

Journalistieke principes onder druk

Bij de Volkskrant geldt een strikte richtlijn: journalistieke inhoud wordt niet gegenereerd door AI. ,,Bij alles wat de Volkskrant maakt mag er geen enkel misverstand zijn over wat echt is en wat niet'', citeert presentator Jules Raijer uit het protocol. ,,De redactie publiceert daarom geen journalistiek werk dat is gegenereerd door kunstmatige intelligentie.''

Verhagen vult aan: ,,Het gaat erom dat er niets automatisch wordt gepubliceerd. Er zit altijd een mens tussen die controleert: klopt dit, is dit goed genoeg?". Een AI-assistent mag dus wel suggesties doen voor bijvoorbeeld een kop, maar een redacteur beslist of die wordt gebruikt. De mens is altijd de laatste schakel.

Lees ook: De beste AI-tools: tips en tricks van experts

Efficiëntie vs. journalistieke waarde

AI kan journalistiek werk efficiënter maken, maar wat levert dat op? En wat verlies je als je denkt: ik hoef nergens meer over na te denken, want de AI doet het wel? Die houding is volgens Verhagen problematisch. ,,Je kunt niet alles aan AI overlaten. De mens moet de maat der dingen blijven." Ook Anderson onderstreept dat. ,,Laat AI je inspireren, maar blijf zelf aan het stuur. We moeten beter worden in ons werk, niet gemakzuchtiger.''

AI in de journalistiek

Toch kan AI ook helpen om ruimte te creëren voor verdieping. Anderson gebruikt bijvoorbeeld AI voor een samenvatting of analyse van een aflevering van zijn eigen podcastserie. ,,In no-time heb je een paar alinea's tekst waar het over gaat, of een pitch.. Echt heel goed. Meestal tweak ik dat nog iets, maar het is een uitstekend startpunt."

Anderson ziet ook nog winst te behalen in de manier waarop nieuws wordt gevonden.. ,,De uitdaging is niet alleen om artikelen sneller te redigeren, maar om lezers beter door ons aanbod van DPG-content te leiden. Zeker mobiel is dat ingewikkeld. Hoe kun je AI gebruiken om het juiste artikel op het juiste moment bij de lezer te krijgen? Dat is ook waar het over gaat."

Hier vind je alle afleveringen van Lekker Werken Met AI:

Meer BusinessWise? Abonneer je op onze nieuwsbrief!

Ontvang elke donderdag het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier gratis in: