'This time it's different.' Als je dat hoort, moet je oppassen - weet ik van beleggers. Want dan heb je vaak te maken met iemand die teveel dollartekens in de ogen heeft, geen risico's ziet en dus keihard de boot in gaat. Zo bezien zijn het gevaarlijke tijden. Want dit gevaarlijke zinnetje klinkt weer veelvuldig. Dit keer over… AI.
Klein stukje geschiedenis: al vaker voorspelde men het einde van de arbeidsmarkt. Technologie neemt ons over en pakt onze banen af. Nooit kwam het uit. Economen noemen dit de lump of labour fallacy. De misvatting dat er een vaste hoeveelheid werk is die dus afgenomen kan worden. Maar zo werkt het nooit. Natuurlijk verdwenen banen door technologie, maar er kwamen altijd andere banen voor terug.
Tot nu toe dan. 'Nu is alles anders!' Want AI. Studeren heeft geen zin meer, zei een voormalig Google-kopstuk onlangs. Door AI is iedereen straks expert in alles. En waarom zou je überhaupt nog iets willen worden? Er zijn straks geen banen meer, AI-agents nemen het allemaal van ons over. Aha.
Lees ook: Salesforce vervangt als eerste klant van eigen AI-tool 4000 medewerkers klantenservice
Je wil de boot niet missen, maar je wil óók niet op een zinkend schip springen
Ik moet zeggen: soms vind ik het érg overtuigend klinken. Dat is de kracht van een goed verhaal. En wie ben ik om het dan in twijfel te trekken? Tegelijkertijd: vanwege dat ene zinnetje én vanwege signalen die ik oppik in de BusinessWise-podcast Even bellen met Silicon Valley twijfel ik. Wat is wijsheid? Je wil de boot niet missen, maar je wil óók niet op een zinkend schip springen.
Nu heb ik te weinig verstand van AI om te kunnen oordelen wat waar is, maar ik kan wel analyseren waarom het narratief zo overtuigend is, wat er gevaarlijk aan is en wat je kunt doen om te voorkomen dat je erdoor verblind raakt.
Luister ook: 'Die paar miljard boete voor Google is een lachertje. Het is een bedrijf van meer dan 1 biljoen'
Waarom overtuigt het AI-verhaal?
Aristoteles gaf ons zo'n 2500 jaar geleden drie aspecten die een verhaal overtuigend maken. En die nog steeds gelden. Als ik door die bril kijk dan zie ik:
PATHOS - het moet ons emotioneel raken
Dat doet het. Confronteer je publiek met een geweldig lonkend perspectief óf een heftige bedreiging en je bent er. Dat grijpt diep in op ons overlevingsinstinct. Met het AI-verhaal zit dat wel goed. Te goed zelfs, want door die emotionele lading laten we ons snel meevoeren.
LOGOS - Het moet logisch klinken
Ook dat is het geval. Iedereen is onder de indruk van wat een ChatGPT kan. Tel daarbij op dat computerkracht alleen maar toeneemt en we concluderen allemaal: nu is het al zó goed, het wordt straks 100 procent nog veel beter.
AI-evangelisten doen daar nog een schepje bovenop door te stellen dat wij normale stervelingen slechts nog lineair denken. Terwijl de technologie zich exponentieel ontwikkelt. Tel uit je winst!
ETHOS - Het moet geloofwaardig overkomen
Iemand is in onze ogen geloofwaardig als we hem of haar expertise en een goede intentie toedichten. Een gelikt LinkedIn-profiel met een slim gekozen bedrijfsnaam ('iets met AI') oogt voor het grote publiek al snel geloofwaardig.
En als de eigenaar ervan ook nog eens praat in termen van: 'Er komt iets heftigs op je af… maar ik kan je precies vertellen hoe je daar mee moet dealen.' dan ervaren we dat als 'goede intenties' en zijn we er dus ontvankelijk voor.
En daar komt bij: als je iets maar vaak genoeg hoort - ook nog eens van verschillende kanten - ga je het vanzelf geloven. Zo werkt ons brein nu eenmaal.
Lees ook: Intelligentie is niet langer schaars: zijn wij nog onderscheidend in dit AI-tijdperk?
Wat is het gevaar van het AI-verhaal?
Zodra we een narratief hebben omarmd, kunnen we het nauwelijks nog anders zien. Signalen die er tegenin gaan, zien we niet meer. Want: „We don't talk about what we see. We see the things we talk about."
Dat principe ken je vast wel uit het filmpje waarin je vooraf gevraagd wordt te tellen hoe vaak de basketballers overspelen waardoor je totaal mist dat er iemand in een gorillapak door het beeld loopt. Een narratief kan dus inspireren. Maar ook verblinden. En dat kan gevaarlijk zijn.
En als je nu denkt: yeah right, ik ben intelligenter dan dat! Kijk de film The Big Short, gebaseerd op ware gebeurtenissen. In de film zie je hoe superintelligente mensen totaal verblind raakten door het narratief dat Amerikaanse rommelhypotheken verpakken een geweldige manier is om heel veel geld te verdienen. Het ging heel lang heel goed. Niemand twijfelde eraan. En de paar mensen die het wél snapten en het gevaar zagen werden niet geloofd. Iets met teveel dollartekens in de ogen.
Hoe ons brein werkt en hoe we vatbaar zijn voor de kracht én de valkuil van verhalen, dat verandert nooit
Hoe voorkom je dat je erdoor verblind raakt?
Wil je niet verblind raken door het verhaal, wees je dan bewust van hoe een narratief je kan meevoeren. Dat weet je nu. En door bewust op zoek te gaan naar signalen die niet stroken met het heersend narratief. Want er zijn ook kritische verhalen over AI. Zoals dat ChatGPT-5 niet de grote sprong voorwaarts is waar iedereen op had gehoopt, OpenAI-topman Sam Altman die waarschuwt voor te hooggespannen verwachtingen en het prestigieuze MIT dat recent vaststelde dat circa 95 procent van de GenAI-experimenten bij bedrijven strandt.
Wibe Wagemans vertelde me in Even bellen met Silicon Valley: „Als iemand pas 3 jaar met AI bezig is, dan valt ie voor mij af." Daarmee filter je in ieder geval de opportunisten eruit die op de commerciële trein zijn gesprongen. Wiens visie mogelijk een tikje gekleurd is door die dollartekens.
AI mag dan misschien een nieuwe en revolutionaire technologie zijn en misschien is het dit keer ook echt anders. Maar hoe ons brein werkt en hoe we vatbaar zijn voor de kracht én de valkuil van verhalen, dat verandert nooit. Een gewaarschuwd mens…
Lees ook: Overtuigen met cijfers: hoe data storytelling kan versterken
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
