Stel je voor: je bent AT&T in de vroege jaren '80. Je hebt net McKinsey ingehuurd, het meest prestigieuze consultancybureau ter wereld, om de toekomst van mobiele telefonie in te schatten. McKinsey komt terug met hun analyse: in het jaar 2000 zullen er ongeveer 900.000 mobiele telefoongebruikers zijn in de Verenigde Staten. AT&T besluit op basis van dit rapport dat mobiele telefonie 'speeltjes' zijn zonder grote toekomst, en trekt zich terug uit de markt.
Wat gebeurde er werkelijk in 2000?
109 miljoen mobiele telefoongebruikers in de VS. 109 miljoen. McKinsey zat er niet een beetje naast, maar twee orden van grootte: minder dan 1 procent van de werkelijkheid. De kosten voor AT&T? Ze moesten tien jaar later voor 12,6 miljard dollar terug de mobiele markt in via de overname van McCaw Cellular.
Dit is geen uitzondering. Dit is het patroon.
Lees ook: Aragorn Meulendijks: 'AI is géén bubbel'
Het Intel-debacle: een factor 100 ernaast
Je denkt misschien: dat is één voorbeeld uit de jaren '80, sindsdien zijn we toch beter geworden? Laten we dan naar Intel kijken, één van 's werelds meest geavanceerde techbedrijven. Toen de smartphone-revolutie zich aankondigde rond 2007, moest Intel inschatten hoe groot de markt voor mobiele chips zou worden. Hun voorspelling? Tientallen miljoenen gebruikers, misschien.
De realiteit? Miljarden. Intel onderschatte het volume van de smartphonemarkt met een factor 100.
Het gevolg? Intel, dat jarenlang dominant was in de chipindustrie, verloor zijn marktpositie volledig aan nieuwe spelers zoals ARM en Qualcomm. De misser kostte hen hun toekomst in mobile computing. En vergeet ook Microsoft-CEO Steve Ballmer niet, die in 2007 gniffelend stelde dat de iPhone 'geen schijn van kans' had op noemenswaardig marktaandeel. In 2021: ruim 7,1 miljard mobiele gebruikers wereldwijd (91 procent van de bevolking), waarvan circa 1,23 miljard iPhones - een disruptieve 17 procent greep.
Het IEA en zonne-energie: meer dan een decennium van systematisch onderschatten
Het patroon is duidelijk: analisten en economen blijven zich beroepen op lineaire modellen, en deze modellen falen keer op keer om exponentiële trends te voorspellen. Nergens wordt dit zo pijnlijk duidelijk als bij zonne-energie. Het International Energy Agency (IEA), de meest gezaghebbende instelling op energiegebied, heeft meer dan tien jaar lang, jaar na jaar, de groei van zonne-energie onderschat. Niet een beetje. Structureel. Massaal.
Elk jaar voorspelde het IEA dat de groei zou afvlakken. Elk jaar groeide de wereldwijde capaciteit aan zonnestroom met ongeveer 25 procent. Elk jaar moest het IEA zijn prognoses bijstellen. En elk jaar bleven ze achter de curve aan lopen.
De daadwerkelijke toevoegingen aan zonne-energiecapaciteit lagen regelmatig een veelvoud hoger dan wat vijf jaar eerder was voorspeld.
Dit is niet onschuldig. Deze onderschattingen beïnvloeden overheidsbeleid, investeringsbeslissingen en de energietransitie zelf. Inmiddels is zonne-energie één van de goedkoopste energiebronnen ter wereld geworden—precies zoals 'de gekkies' al jaren voorspelden.
Elektrische auto's: 95 procent van de experts zat ernaast
En dan hebben we natuurlijk de elektrische auto. Het IEA voorspelde in 2016 een wereldwijd aantal elektrische auto's voor 2022. Ze zaten er 67 procent naast. Te laag, natuurlijk. OPEC deed het nóg slechter. Hun voorspelling voor 2022 (gemaakt in 2015) lag maar liefst 90 procent onder het werkelijke aantal EV's.
Maar het wordt nog mooier. Een analyse van de Environmental Defense Fund keek naar alle voorspellingen voor EV-verkoop in 2023, gemaakt tussen 2019 en 2022. Deze inventarisatie omvatte tientallen forecasts van gerenommeerde partijen: McKinsey, BCG, Morgan Stanley, overheidsinstanties. Het resultaat? 85 procent van alle voorspellingen zat te laag. Bij prognoses die expliciet een waarde voor 2023 gaven, zat 95 procent ernaast aan de conservatieve kant. De werkelijke EV-verkoop in 2023 lag ruim 4,5 keer hoger dan in 2019; een steilere curve dan vrijwel iedereen had voorzien.
Waarom blijven ze falen?
Hoe kan dit? Dit zijn immers de slimste analisten ter wereld. Ze hebben toegang tot alle data. Ze worden miljoenen betaald voor hun inzichten.
Het antwoord is simpel: ze denken lineair in een exponentiële wereld. Traditionele modellen gaan uit van geleidelijke groei, stabiele marktomstandigheden en voorspelbaar gedrag. Ze missen systematisch drie cruciale fenomenen:
Exponentiële groei (Ray Kurzweils Law of Accelerating Returns)
Black Swans (Nassim Talebs radicale onvoorspelbaarheid)
Tipping Points (Malcolm Gladwells kritieke massa-momenten)
Technologische adoptie volgt een S-curve: eerst traag, dan explosief, dan verzadiging. Het explosieve middenstuk, waar de échte groei plaatsvindt, wordt systematisch gemist door conservatieve modellen.
En zo komen we terug bij Morgan Stanley en hun voorspelling van 1 miljard humanoïde robots in 2050. (lees: Morgan Stanley voorspelt 1 miljard AI-robots in 2050: de arbeidsmarkt gaat volledig op z'n kop). Gezien hun trackrecord en die van hun collega's bij McKinsey, het IEA, en OPEC heb ik één vraag:
waarom zouden ze het ditmaal wél goed hebben?
De demografische druk is enorm. De vergrijzing versnelt. De AI-investeringen exploderen. De technologie ontwikkelt zich exponentieel.
Ik zeg: trek rustig 10 à 15 jaar af van die 2050-projectie. De geschiedenis leert ons dat de menselijke intuïtie als het gaat om moderne technologische ontwikkelingen, en de impact daarvan, er meestal naast zit.
Mijn advies is dus: luister naar de neurodivergente 'gekkies' zoals Ray Kurzweil en Elon Musk (ja, Elon Musk, over hem schrijf ik een volgende expertblog). Zij zitten namelijk veelal veel dichter bij de waarheid dan de instituten die we blind blijven vertrouwen.
Lees ook: Top 40 beroepen die door AI kunnen gaan verdwijnen, volgens Microsoft
En tenslotte, mocht je nou willen zien hoe snel het kan gaan?
Check dan Aragorn Meulendijks' Innovation Network: op donderdag 11 december organiseren ze een Innovation Meetup in Amsterdam. En in 2026 gaan ze naar China, in samenwerking met collega-expertblogger en China-techexpert John Lin. Dit wordt een 'China Innovation Trip' voor top level execs en investeerders met plannen om onder meer XPENG te bezoeken en die bizarre Fembot in actie te zien. Wil je mee? Stuur dan een mailtje naar china2026@innovation-network.nl.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox, ook over technologie, ook over AI en robotisering. Schrijf je hier nu gratis in:
