Robots. Kunstmatige Intelligentie. Laat me niet lachen.
Ze schudt zelfverzekerd haar hoofd terwijl ze me uitdagend aankijkt. Ze gelooft er niets van: robots in ons huis die de was doen of onze kinderen helpen met huiswerk, een kunstmatige assistent die je de hele dag helpt, in een bril die allerlei dingen in je ogen projecteert over de fysieke wereld heen...
'Ha! Wat een onzin! We leven niet in een sciencefiction-Hollywoodfilm!' Ik zie deze gedachten achter haar ogen voorbij draven. Ik vermoed dat ze ergens in haar vroege vijftiger jaren is, een jonkie nog dus, althans als je net zoals ik gelooft dat iedereen die de komende twintig jaar overleeft in principe 500 of zelfs 1000 jaar oud gaat worden. Maar misschien moet ik niet op de feiten vooruit lopen. Ik grinnik. 'Straks kom ik bij je terug!' beloof ik met mijn zelfverzekerde grijns...
Van Technologische Dagdromer naar Digitale Profeet
Twee jaar geleden heb ik besloten van mijn hobby fulltime werk te maken. Denken en spreken over de bijzondere relatie tussen mens en technologie, hoe het zich gaat ontwikkelen en met name in de nabije toekomst. Met name dat tweede, spreken daarover, daar valt zo blijkt, goed de kost mee te verdienen.
Het Dunning-Kruger Doolhof: waar 'experts' verdwalen
Gezien het aantal 'AI-experts' dat je momenteel voorbij ziet vliegen in de (sociale) media, zou je denken dat iedereen wel een goed beeld moet hebben van wat zich voltrekt. Helaas is de relatie tussen experts en expertise in onze wereld in toenemende mate omgekeerd evenredig. Kortom, er zijn genoeg mensen die heel veel 'A' doen (spreken), maar veel te weinig 'B' (denken). Helaas stopt het probleem daar niet, nee daar begint het pas.
Er is een prachtig filmpje van John Cleese, waarin hij beschrijft hoe de benodigde kennis en vaardigheid die nodig is om de eigen kennis en expertise realistisch in te schatten, gelijk is aan de hoeveelheid kennis en vaardigheid die nodig is om het onderwerp te begrijpen; hoe minder je weet, hoe minder je in staat bent dat in te zien. Idioten denken vaak zelf dat ze geniaal zijn. Hoe minder je denkt, hoe groter de kans dat je jezelf als heel slim ervaart, met name als je van nature een bak aan zelfvertrouwen hebt. Ik zal er niet om liegen, dit houdt me regelmatig wakker 's nachts. Aan welke kant val ik nu echt? Dat denk ik dan.
Gartner's Glazen Bol: een barst in het kristal?
Het daarop volgende uur zet ik stap voor stap en waar mogelijk met een vleugje humor uiteen hoe de relatie tussen mens en machine al 200.000 jaar vorm krijgt. Vervolgens leg ik in begrijpelijke taal uit waarom AI op dit moment zo'n vogelvlucht neemt, om af te sluiten met de boodschap dat de analisten van Gartner er volledig naast zitten - dit keer met hun Hype Cycle. Dat is een mooi grafiekje over de levenscyclus van nieuwe opkomende technologieën. Bij het grote Gartner stellen ze dat technologieën vijf fasen doorlopen. Van overmatig hoge verwachtingen tot uiteindelijke realistische adoptie, en tussen die twee zit de sloot van teleurstelling.
AI klom plotsklaps naar de Piek van Verwachtingen in 2022. Het begon met initieel absurdistische maar toch opzienbarende plaatjes gegenereerd door AI-applicaties als DALL-E en Midjourney. Toen werd plotsklaps op 30 november 2022 de wereld voorgesteld aan ChatGPT: 100 miljoen gebruikers in minder dan twee maanden. Na een jaar waren dat 100 miljoen nieuwe gebruikers per week. De markt zelf explodeerde, ineens was AI overal.
Het einde is nabij! Niet de Terminators... Gartner's Hype Cycle zegt dat we over de piek heen zijn, de verwachtingen zijn te hoog gespannen en teleurstelling gaat volgen. Wat ze bij Gartner niet weten is dat hun Hype Cycle niet geldt voor AI. Waarom? Het representeert een compleet nieuw paradigma als het gaat om de relatie tussen mens en technologie.
Langzaam en toen plotseling
Onlangs kwam OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, met een nieuwe update: o1 preview. Een model dat ze speciaal zijn gaan ontwikkelen om beter te zijn in 'logica' en 'redeneren'.
De beste modellen scoorden begin 2024 nog maar 5 procent op een standaard logicatest waar zelfs de Tokkies met gemak 92 procent scoren. Sceptici zeiden dus 'zie je wel, het is allemaal een fata morgana, AI kan zelfs geen boter-kaas-en-eieren spelen.' Maar dat is nu in één klap veranderd. o1 preview kan namelijk heel goed boter-kaas-en-eieren spelen. Het kan ook raadsels oplossen, scoort hoger dan elke menselijke academicus in wiskunde, chemie, biologie en fysica. Zeg maar alle STEM-vakgebieden. Is het perfect? Zeker niet, maar het representeert een verbetering van meerdere ordes van grootte binnen 10 maanden.
De AI-hype is nog niet eens begonnen. Waarom? Omdat de daadwerkelijke toepassingen van deze technologie het publiek nog niet eens hebben bereikt. We leven als gevolg van het wereldwijde web en sociale media, in toenemende mate in een schijnrealiteit. Elke dag horen en zien we op sociale media van alle 'experts' en 'fanboys' AI-dit-en AI-dat. Zo gaat het al maanden. Ondertussen zien we plaatjes voorbij komen, eerst met tien toen acht en daarna met zes vingers. Google en Microsoft kondigen allerlei nieuwe producten en diensten aan, maar we eten nog elke dag op kantoor gewoon een boterhammetje met ham en kaas.
AI ontwikkelt zich momenteel dusdanig snel, dat er elke paar maanden in principe sprake is van een paradigmaverschuiving, maar in het dagelijks leven ervaren we dat totaal nog niet. En dus is de overtuiging dat het allemaal wel overtrokken zal zijn en groeit de teleurstelling al.
In De zon komt ook op schreef Ernest Hemingway over Mike Campbell, een kleine ondernemer die als hem wordt gevraagd hoe hij failliet is gegaan zegt: 'Langzaam en toen plotseling'. Dit is de essentie van exponentiële verandering. Er gingen meer dan 6000 jaar voorbij na de agrarische revolutie voor het wiel werd uitgevonden, 1500 jaar tot ijzer gingen smeden, maar in de afgelopen 250 jaar is 99,9999 procent van alle technologie ontwikkeld en uitgerold. Een zichzelf versnellend proces. Elke industriële revolutie zag een versnelling, tot we in de jaren 90 de informatietechnologie ontdekten.
Deze technologie had een nog grotere vliegwielwerking, een zichzelf versnellend effect, maar was nog niet in staat om daadwerkelijk zelf mee te denken over haar eigen doorontwikkeling. Het nieuwe model van OpenAI is deels getraind met behulp van andere AI-modellen. De eerste stap in de volgende paradigmaverschuiving: technologie die zichzelf aan het verbeteren en doorontwikkelen is.
We zijn biologische robots, primaten, geprogrammeerd vol snelkoppelingen voor een wereld die niet meer bestaat.
Twee jaar geleden: 'Zeg ja als u door wilt gaan' Ja. 'Wij hebben uw antwoord niet ontvangen.' Tien maanden geleden: 'hey ChatGPT, Katrien's moeder heeft drie kinderen: Kwik, Kwek en…' ChatGTP: Kwak. Deze week: 'AI's vermogen om te presteren op academisch expertniveau is dusdanig dat het een IQ van gemiddeld 130 of hoger heeft.'
Feitelijk ontwikkelt AI zich momenteel zo snel dat de implementatie ervan op elk vlak simpelweg gigantisch achterloopt. De adoptie is feitelijk nog niet eens begonnen, maar sociale media drijven de hype wel elke dag hoger door ons een kijkje achter de coulissen te geven, waar we wonderen zien die nog niet beschikbaar zijn. Momenteel lijkt het allemaal erg langzaam te gaan, maar als we over tien jaar terugkijken, zullen de woorden 'langzaam en toen plotseling' een uitermate goede beschrijving zijn.
Mind Blown: de toekomst is nu (of toch niet?)
Ze kijkt me aan en gebaard met haar handen naar me: mind blown! Ik grijns en denk: tja. We zijn biologische robots, primaten, geprogrammeerd vol snelkoppelingen voor een wereld die niet meer bestaat. Ons menselijke vermogen om de toekomst goed in te schatten bestaat eigenlijk niet meer, maar toch moeten we door, linksom of rechtsom, tot we daar wat aan kunnen doen.
Gelukkig is dat sneller dan we allemaal denken. Met een grijns loop ik het podium af. Zo, expert of niet', denk ik bij mezelf...
Aragorn Meulendijks.
Meer expertblogs?
In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week, incluis alle expertblogs, ook die van Aragorn Meulendijks. Abonneer je gratis:
