Experts Harm-Jan de Kluiver en John Lin waren te gast in BusinessWise Weekly, onderaan dit artikel te beluisteren (en op je favoriete podcastkanaal). De quotes in deze tekst komen uit hun gesprek met presentator Olivier de Neve.
Waarom greep Nederland zo snel in bij Nexperia?
Toen demissionair EZ-minister Karremans besloot in te grijpen bij chipmaker Nexperia, gebeurde dat onder hoge tijdsdruk. De Wet beschikbaarheid goederen uit 1952 werd ingezet, een wet die nooit eerder in deze context was ingezet, om te voorkomen dat cruciale technologische kennis en productvoorraden het land zouden verlaten.
Die haast had een aanleiding: er waren signalen dat de Chinese eigenaar Wingtech een sterfhuisconstructie zou toepassen, waarbij middelen uit Nexperia zouden worden ingezet om een ander bedrijf te redden. Karremans besloot daarop direct een bevel te geven.
Lees ook: Nexperia beschuldigt oud-topman van het verspreiden van 'onwaarheden'
Het Chinese perspectief: gezichtsverlies als drijvende kracht
China-techexpert John Lin schetst hoe deze beslissing werd ontvangen in China: „Wat er nu gebeurd is, is dat vanuit de Chinese opinie gezien de Chinese overheid gezichtsverlies heeft geleden. En gezichtsverlies is in de Chinese cultuur het slechtste wat je kan overkomen. Dus ook al zou de Chinese overheid zeggen 'we stoppen die CEO het liefst in de gevangenis', ze zullen hem nu beschermen om gezichtsverlies te voorkomen. Dus ze moeten hard ingrijpen."
Volgens Lin was de reactie van China – een exportverbod van Nexperia-chips – niet alleen economisch gemotiveerd, maar vooral cultureel gedreven. Het snelle handelen van Nederland zonder voorafgaand overleg liet geen ruimte om het gezicht te redden.
Had dit voorkomen kunnen worden?
Beide experts zijn het erover eens dat er ruimte was voor diplomatiek overleg. Harm-Jan de Kluiver zegt het duidelijk: „Het lijkt mij toch wel erg overhaast. En ik ben met John eens: je hebt altijd nog wel één uur om even te overleggen met je collega's in China."
Je hebt altijd nog wel één uur om even te overleggen met je collega’s in China
Harm-Jan de Kluiver Hoogleraar ondernemingsrecht aan de Radboud Universiteit
Lin vult aan: „De vraag is: wist de minister dit van tevoren? Als hij had geweten, dan had hij van tevoren misschien zijn concullega in China moeten inlichten… dan had je het samen op kunnen lossen." Het idee: zelfs bij acute dreiging is er vaak een kort venster om contact te leggen met internationale partners. Het nalaten daarvan kan leiden tot escalatie.
De rol van diplomatie in economische conflicten
Diplomatie is niet alleen het domein van ministers van Buitenlandse Zaken. In een geglobaliseerde economie moeten ook ministers van Economische Zaken, en zelfs bedrijfsbesturen, diplomatiek handelen.
De Kluiver stelt: „Ik begrijp eigenlijk niet waarom de minister nog dit bevel overeind houdt. Ik zou zeggen: trek het onmiddellijk in. Daarmee blijft de situatie nog steeds heel lastig voor de Chinezen, want je hebt je Ondernemingskamer, dus je geeft eigenlijk niet veel weg. Maar je maakt wel een redelijk ruimhartig gebaar."
Zijn advies: het intrekken van het bevel kan een signaal zijn van bereidheid tot samenwerking, zonder dat Nederland strategische controle verliest.
Tips voor bedrijven en beleidsmakers
Uit de discussie komen meerdere concrete tips naar voren:
1. Ken je internationale context
Begrijp culturele waarden, zoals het belang van gezichtsverlies in China, voordat je ingrijpt.
2. Gebruik spoedwetgeving zorgvuldig
Oude wetten zoals de Wet beschikbaarheid goederen kunnen juridisch fragiel zijn en diplomatiek gevoelig.
3. Zoek contact, ook bij spoed
„Je hebt altijd nog wel één uur om even te overleggen," aldus De Kluiver.
4. Maak ruimte voor gebaren
Het intrekken of aanpassen van een bevel kan relaties herstellen zonder strategisch verlies.
5. Bereid je voor op kettingreacties
Een nationale maatregel kan internationale supply chains stilleggen.
De les voor de toekomst
De kwestie rond Nexperia laat zien dat snelheid en diplomatie vaak op gespannen voet staan. Snelle actie kan cruciaal zijn om strategische belangen te beschermen, maar zonder overleg kan diezelfde actie leiden tot grotere schade.
Het grote doel van China is een sterker Europa, want een sterker Europa is een zwakke Amerika
John Lin China-expert
Lin benadrukt dat China op lange termijn baat heeft bij een sterk Europa dat zelfstandig beslissingen neemt, los van Amerikaanse druk: „Het grote doel van China is een sterker Europa, want een sterker Europa is een zwakker Amerika. Dus ze hebben er baat bij dat Europa leert de eigen broek aan te trekken, eigen beslissingen te nemen en niet door Amerika beïnvloed te worden."
Overleg loont, zelfs onder tijdsdruk
De kern van de discussie: diplomatiek overleg kan economische en politieke escalatie voorkomen. De Kluiver en Lin tonen dat zelfs bij spoed „een uur" overleg het verschil kan maken tussen samenwerking en conflict.
Voor beleidsmakers en bedrijven betekent dit dat crisismanagement altijd een diplomatiek element moet bevatten. In een wereld waar supply chains en eigendomsstructuren grensoverschrijdend zijn, kan een telefoontje naar Peking net zo belangrijk zijn als een juridische maatregel in Den Haag.
BusinessWise Weekly is een wekelijkse podcast waarin presentator Olivier de Neve je bijpraat over de actualiteit die ertoe doet op de werkvloer, bij het koffieapparaat en in de strategie-presentatie van volgende week.
Samen met scherpe denkers uit het bedrijfsleven vertaalt hij het zakelijke nieuws naar concrete inzichten, duiding die verder gaat dan het persbericht en die ene LinkedIn-post. Elke vrijdag een nieuwe aflevering.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
