De razendsnelle ontwikkeling van AI-technologie, met sprongen van circa drie maanden, en de mogelijke technologische dominantie van andere geopolitieke regio's dan Europa, onderstrepen de noodzaak om AI-ontwikkelingen in Nederland en Europa te versnellen en te bundelen. AI kan een positieve kracht zijn voor onze maatschappij en economie. Nederland moet daarbij een initiator en creator zijn van hele concrete oplossingen en niet slechts een volger of afnemer.
AI vraagt om een andere, meer proactieve aanpak
Het gaat hierbij niet alleen om fundamenteel onderzoek, maar juist om praktische, direct inzetbare AI-oplossingen met een directe maatschappelijke- en economische impact. Dit vereist onmiddellijke actie; de tijd van overleg en afwachten is voorbij. AI vraagt om een hele andere meer proactieve aanpak, waarbij we de aanpassing van bestaande overheidsprocessen, maar ook programmastructuren en -processen niet moeten schuwen, om versnelling mogelijk te maken.
We grossieren helaas in vele praat- en discussiegroepen en missen de urgentie en actie
Geert-Jan van der Snoek
We onderscheiden voor het gemak van deze discussie hierbij vijf belangrijke uitgangsposities:
1. Verminderen van regelgevingcomplexiteit
De complexe overheidsregelgeving (en zeker ook de uitvoering) van de Nederlandse overheid zorgt ervoor dat startups, bedrijven en onderzoekers uitwijken naar andere landen. We grossieren helaas in vele praat- en discussiegroepen en missen de urgentie en actie. Dit leidt tot verlies van AI-kennis, verspilling van overheidsmiddelen en bedreigt technologische autonomie. De focus moet verschuiven van eindeloze discussiegroepen naar concrete actie.
2. Sterkere samenwerking tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen
AI-onderzoek en -projecten moeten meer gericht zijn op toepassingen met directe maatschappelijke- en economische waarde. Niet alles hoeft eerst academisch uitontwikkeld én 'vierkant' berekend te zijn. Voorbeelden zoals DeepSeek tonen aan hoe snel initiatieven kunnen worden gelanceerd, zelfs als ze nog niet volledig geperfectioneerd zijn.
LEES OOK - Knowledge graphs: dít is het feilloze geheugen achter de nieuwe AI-revolutie
3. Uitbreiding van Nederlandse AI-rekencapaciteit
AI-reken/datacapaciteit wordt een enorm schaars goed, wat afhankelijkheid van landen buiten de EU creëert, zoals het Amerikaanse Stargate-project. Voor een duurzame- en autonome AI- en data infrastructuur in Nederland en Europa is controleerbare en duurzame energievoorziening essentieel. Juist daarom zouden we nieuwe AI-rekenfaciliteit in Nederland enorm moeten omarmen en de realisatie daarvan versnellen.
De EURO HPC-faciliteit is een eerste stap, maar er is een grotere ambitie nodig om concurrerend te blijven. Het is echt een heel bescheiden project, maar essentieel begin, en de overheid aarzelt nog steeds óf we het gaan doen. Daarbij is de kans groot dat we het met 'een plakje minder doen'. Dus een 2CV in plaats van een degelijke middenklasser als een Volkswagen. En maar hopen dat landen als Duitsland en Frankrijk wel grote, adequate AI-faciliteiten bouwen, zodat we daarbij haast wel zeker tekort aan capaciteit zouden kunnen inkopen.
4. Stabiele en betrouwbare financiering
Overheidsfinanciering voor AI stond op de juiste koers, maar de onzekerheid over (en het wegvallen van) financiële instrumenten van de Nederlandse overheid, heeft de groei sinds begin 2024 aanzienlijk vertraagd. Dit leidt ertoe dat AI-oplossingen vaker worden ingekocht in plaats van ontwikkeld, wat afhankelijkheid van buitenlandse kennis vergroot en keuzemogelijkheden beperkt.
5. Sterkere trekkers rol voor het Nederlandse bedrijfsleven, ondersteund door overheid en kennisinstellingen
Positieve initiatieven zoals de AI Coalitie 4 Nederland | AIC4NL (met onder andere AI-Hubs en ELSA Labs), Techleap en Innovation Center for Artificial Intelligence moeten worden ondersteund en uitgebreid. Het bedrijfsleven moet een dominantere rol krijgen in de toepassing van AI-technologie met een focus op directe economische impact.
De snelheid van AI-ontwikkelingen vereist snellere actie; langer afwachten betekent dat Nederland en Europa de boot missen. De AI-ontwikkelingen gaan veel sneller dan we gewend zijn, vanuit eerdere technologische ontwikkelingen. Als we nog een paar maanden wachten missen we als Nederland én Europa de boot. Het Stargate project vanuit de USA is daarvan een goed, daadkrachtig, visionair voorbeeld (artikel Forbes, Craig S. Smith).
Is de overheidsondersteuning voor een kerntechnologie als AI slechts eenmalig of te beperkt, dan is het meer voor de bühne en levert het geen technologische doorbraak, duurzame kennisontwikkeling of in de verste verte enige vorm van technologische autonomie op. Duurzame financiële ondersteuning is van belang (artikel Guardian, Will Hutton).
LEES OOK - De beste AI-tools: tips en tricks van de experts
De overheid kan betrouwbare en duurzame steun bieden door regelgeving te vereenvoudigen, samenwerking met het bedrijfsleven (PPS) en kennisinstellingen te intensiveren, talent te behouden en aan te trekken via passende regelgeving en fiscale stimulansen, passende (fiscale) regelgeving om talent aan te kunnen trekken (en te behouden), en financiële ondersteuning te bieden voor duurzame AI-innovatie.
Dit is cruciaal voor de Nederlandse economie en technologische autonomie, maar ook echt mogelijk. Nederland (overheid en het bedrijfsleven) kunnen- en moeten haar investeringen in AI-kennis, technologie, rekencapaciteit en een (cyber) veilige digitale infrastructuur verder -en duurzaam- intensifiëren over alle sectoren. De nadruk zou daarbij moeten liggen op direct toepasbare AI-oplossingen, die nú bijdragen aan onze economie en samenleving.
Onze toekomst is nu!
LUISTER OOK naar Lekker werken met AI, onze podcastserie voor iedereen die wil beginnen met AI, maar niet goed weet waar te beginnen. Elke maandag verschijnt er een nieuwe aflevering op Spotify en BusinessWise.nl.
Meer technologie, meer AI? BusinessWise Weekly!
In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week, inclusief de expertblogs. Abonneer je nu gratis en blijf altijd op de hoogte.
