Soms word ik zó moe van dat opgeklopte technologiedebat. Bubbel of geen bubbel. AI dit, quantum dat. Gaat mijn baan verdwijnen, of juist niet? Robots die straks onze cappuccino's schuimen… Prima. Fantastisch zelfs. Maar laten we eerlijk zijn: technologie is gek genoeg niet het spannende deel. Of liever: de tool is nooit het doel!
Wat écht spannend is, ben jij. Ben ik. Zijn wij.
Want wij moeten veranderen. Niet onze tools.
We staan op een kruispunt waarop we gedeeltelijk opnieuw moeten leren werken. Of in elk geval moeten leren met nieuwe spelregels te werken. We mogen opnieuw leren spelen. En ja, dat voelt soms alsof je een achtbaan instapt waarvan je niet weet of-ie twee rondjes doet of je meteen in de stratosfeer schiet. Maar dat maakt het juist mooi. Spannend. Menselijk. Het helpt dan enorm als je de basis op orde hebt.
AI is geen speelgoed, maar innovatie begint wel in een veilige speeltuin
Kijk, ik ben altijd ondernemer geweest. Ik hou ervan als dingen nieuw zijn. Ik ben op mijn best als dingen spannend zijn, nog nooit eerder gedaan zijn, bijna of helemaal kunnen mislukken, of als iets juist weer met veel geloof en energie opgebouwd moet worden… maar zelfs ik weet: je laat kinderen pas los in de speeltuin als de ondergrond van rubber is en het hek dicht. Want stel dat de bal onder een auto komt. Met jou of je kroost erbij… je moet er niet aan denken.
Met AI werkt het precies zo.
Je hebt een omgeving nodig waar je mag vallen. Waar je dingen kapot mag maken. Waar je hard mag lachen om wat níet werkt. Zonder dat er schade ontstaat die je 's nachts wakker houdt.
Maar het is géén speelgoed. Het is serieus spul. Je zet geen AI op klantdata 'om even te proberen'. Je voert geen experiment uit met echte mensen als proefkonijnen. Je laat quantum niet prutsen met je beveiliging. En je zet je systeem niet open zodat al je data op straat ligt… Toch?
Spelen mag. Onbezonnen zijn niet. En het is precies die balans tussen nieuwsgierigheid en verantwoordelijkheid, waar leiderschap in deze tijd over gaat.
Wat ik van een hack heb geleerd (en waarom jij dat óók moet weten)
Ik heb het vaak over vernieuwing, maar laat ik iets heel menselijks zeggen: kwetsbaarheid is geen hobby van me. Toch leerde Sebastiaan van 't Erve, de voormalig burgemeester van Lochem, me een van de belangrijkste lessen van deze tijd.
Toen zijn gemeente gehackt werd, had hij geen tijd voor onzin. Hij moest besluiten. Meteen. Helder. Menselijk.
Wat moet morgen absoluut werken?
Water → ja.
Stoplichten → ja.
Vuilnis → ja.
Loket voor geboorte, huwelijk, overlijden → zo snel mogelijk.
Bekeuringen → laten we die even parkeren.
En het mooiste? Hij zei eerlijk dat niet alles morgen opgelost zou zijn. Maar legde wel uit welke stappen hij met zijn zou gaan ondernemen. En hij bleef voortdurend in verbinding met zijn team en zijn inwoners, door eerlijk en helder te communiceren.
Die eerlijkheid bouwde vertrouwen. Niet de techniek.
Daar zit zoveel leiderschap in dat ik er kippenvel van krijg. Want dát vergeten we soms: technologie kan machtig zijn, maar vertrouwen blijft altijd analoog.
We denken dat we bang zijn voor AI. Maar eigenlijk zijn we bang om los te laten
Loslaten is moeilijk. Punt. Dat weet ik nog van EuroNet, van Jamby, en van al die andere pioniersavonturen waar ik met open vizier in sprong. Maar vooral bij SemcoStyle Institute, dat ik 10 jaar geleden samen met zelfsturing-goeroe Ricardo Semler oprichtte, ontdekte ik iets belangrijks. Leiders, overal op de wereld, of het nu ondernemers of managers zijn, stellen steeds weer dezelfde vraag zodra het spannend wordt: „Gaat dit wel goed? Moet ik niet alles controleren? Kunnen mijn mensen dit wel?"
En nu stellen we diezelfde vragen aan AI en robots. Maar laten we eerlijk zijn: de angst is hetzelfde. De context is alleen anders.
Loslaten is eng. Zelfs loslaten aan mensen is al eng. Laat staan aan systemen die sneller leren dan wij kunnen uitleggen wat ze moeten doen.
Maar als je niet loslaat, groei je niet. Dan ga je van manager naar micro-manager. En in een wereld die exponentieel versnelt, is micro-management hetzelfde als stilstaan. Nu moet je absoluut af en toe even een stap terug doen. Soms even afstand nemen om overzicht te houden en betere beslissingen te nemen. Tijd nemen om te kijken of iedereen nog aan boord is. Maar dat is echt iets anders dan stilstaan. Stilstand is het nieuwe failliet. Soms even afstand nemen om daarna weer te versnellen is verstandig leiderschap: aan de business werken, in plaats van in de business.
Lees ook: 'Terwijl jij nog twijfelt, zijn anderen al aan het bouwen', waarom je AI nú moet omarmen
We hebben iedereen nodig. Inclusief onze digitale collega's
De arbeidsmarkt staat onder druk. We worden ouder. We krijgen fysieke klachten. We hebben te weinig mensen om al het werk gedaan te krijgen. En ondertussen ontstaat een generatie die het liefst betekenisvol werk doet zonder onder een te zwaar takenpakket te bezwijken. Daar kunnen we kritiek op hebben, maar waarschijnlijk hebben ze gelijk: ze moeten misschien wel tot hun vijfenzeventigste doorwerken om de samenleving betaalbaar te houden. Dat moet je fysiek wel vol kunnen houden!
Dus moeten we slim zijn. Niet harder. Slimmer.
AI die je brein ondersteunt.
Robots die je rug sparen. Alles wat bukken, tillen, sjouwen of eentonigheid behelst kunnen we delegeren aan de techniek. Zodat onze vergrijzende beroepsbevolking weer een beetje mens kan worden.
Quantum dat straks berekent en voorspelt wat wij nooit hadden kunnen doorgronden.
We hebben het allemaal nodig. Niet omdat het hip is. Maar omdat het praktisch noodzakelijk wordt.
Tot slot: leiderschap is geen technologie, het is karakter
Technologie verandert continu. Maar leiderschap verandert gek genoeg niet zo veel. Leiders hebben door de eeuwen altijd te maken met vernieuwing, disruptie en bedreiging. Of het nu de opkomst van het paard, de uitvinding van het wiel of de bedreiging van de pijl en boog was: het is niet anders dan omgaan met de industriële revolutie, het internet, of nu: de komst van AI. De omgeving verandert en daar heb je mee te dealen.
Echte leiders:
zijn eerlijk als het spannend wordt.
geven richting als anderen twijfelen.
bieden veiligheid zodat mensen durven ontdekken.
communiceren helder, ook als ze het niet 100% zeker weten.
en creëren een context waarin talent floreert, mens en machine samen optrekken en iedereen durft te leren.
De toekomst vraagt geen superhelden. De toekomst vraagt volwassen nieuwsgierigheid. Je hoeft niets zeker te weten. Je moet durven bewegen. Met rubber tegels onder je voeten. Met een hek aan de buitenkant. En met het lef om te zeggen:
„Dit wordt spannend. En daarom doen we het samen."
Want leiders zijn een baken voor iedereen als het spannend wordt. Net als een burgemeester. En dat is moeilijker dan je denkt. Maar het is een stuk behapbaarder als je de basis, samen met de mensen om je heen, op orde hebt.
Lees ook: Arko van Brakel: 'Krijgt jouw chatbot binnenkort ook een cao?'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
