In de jaren negentig, toen ik met mijn eerste internetbedrijf begon, werd ik vaak wat meewarig aangekeken. „Leuk Arko, dat internet. Maar dat waait wel over hoor. En wat moet je er eigenlijk mee als bedrijf? Mensen gaan toch nooit online iets kopen?" Het klonk allemaal heel logisch, die sceptische vragen. Totdat Amazon, Bol.com en Booking.com de wereld veroverden. En tot bedrijven die het níet serieus namen, werden ingehaald door concurrenten die dat wel deden.
Wat me vandaag de dag opvalt, is dat exact dezelfde patronen zich herhalen met kunstmatige intelligentie. Dezelfde angst. Dezelfde verwarring. Dezelfde reflex om het weg te zetten als een hype. Dezelfde leiderschapsfouten... En: dezelfde gigantische kansen.
Ik gebruik sinds kort zelfs weer enkele PowerPoint-slides uit de jaren 90, die ineens weer super actueel zijn. Het voelt een beetje als 'opa vertelt'. En ook dat is een analogie met de opkomst van internet, toen de oude goeroes, die de opkomst van de PC en Videotext (een voorloper van internet) hadden meegemaakt hun ervaringen met ons deelden. Wat overigens extreem waardevol was! Nu, dertig jaar later, ben ik zelf zo'n ervaringsdeskundige uit het verleden.
Ik zie het overal. Bedrijven die zeggen: „We wachten nog even." Of: „We kijken wel wat er gebeurt." Soms zelfs: „Wij zijn een mensgericht bedrijf, AI past daar niet bij." Herkenbaar? Voor mij wel. Dat hoorde ik in 1996 ook. Toen werd internet als onpersoonlijk gezien. Maar inmiddels weten we: technologie maakt juist méér mogelijk voor mensen – mits je het goed inzet. Is dat niet de essentie van technologie? Dat je als mens beter uit de verf komt mét technologie dan zonder?
Lees ook: Personeelsbeleid op de schop? 'Nieuwe menselijke skills bloeien op dankzij AI-ondersteuning'
AI is geen hype, het is een transformatie
Er is een belangrijk verschil tussen een trend en een transformatie. Een trend waait over. Een transformatie verandert de spelregels zélf. AI is zo'n transformatie. Net als internet, elektriciteit en de stoommachine. Het verandert niet wat je doet, maar hoe je het doet. Niet je missie, maar je uitvoering. En misschien zelfs je ambities, want sommige beloftes die het internet altijd al in zich had, zijn technisch nu pas mogelijk!
In mijn huidige rol bij ons nieuwe bedrijf Nieuwe Helden, zie ik dagelijks de kracht van AI. Niet als iets engs, maar als een kans om mensen meer regie over hun werk te geven. We bouwen tools waarmee mensen zélf keuzes maken. Zélf hun werk en leven inrichten. We gebruiken AI om talenten zichtbaar te maken die je in geen CV terugvindt. En om mensen niet te vervangen, maar te versterken.
AI is dus geen robot die je baan komt stelen. Het is een bril waardoor je beter ziet waar je als mens het verschil maakt. En ja, dat betekent soms dat je andere keuzes moet maken in het leven.
Wie had bijvoorbeeld gedacht dat AI en robotisering juist kansen oplevert voor vakmensen? En wie had gedacht dat je als docent, of als verpleegkundige juist meer aandacht kunt creëren voor de persoonlijke kant van je werk? En had je verwacht dat vertaal-apps juist de communicatie van minder goed geletterde mensen, bijvoorbeeld mensen met een leerachterstand of met een andere moedertaal, helpt te verbeteren, waardoor juist deze groep mensen die veelal met hun handen werken, beter uit de verf komt?
Lees ook: Daan van Rossum (FlexOS): 'HR is de aangewezen partij om de AI-transformatie te leiden'
Geen tijd te verliezen
Wat ik je vandaag zou willen meegeven, is simpel: wacht niet af. Want terwijl jij nog twijfelt, zijn anderen al aan het bouwen. De grote winnaars van morgen zijn niet per se de bedrijven met het meeste geld of de slimste techneuten, maar de bedrijven die durven te experimenteren.
Ik herinner me toen we bij Euronet net een tijdje bezig waren als internetprovider, ook de eerste websites voor onze klanten bouwden. Vonden we toen geweldig. Maar achteraf waren ze best simpel, beetje lelijk zelfs... we adviseerden in 1994 zelfs goedbedoeld: „Begin maar eens met je brochure op internet te zetten…" dat is natuurlijk niet hoe internet bedoeld is, maar we moesten érgens beginnen.
Ook de trainingen die we in 1997 ontwikkelden in mijn toenmalige bedrijf puntEDU, de eerste internetopleider van Nederland, waren achteraf aandoenlijk eenvoudig. Hoewel onze visie, ook achteraf bezien, volledig klopte! Maar we waren er wél als een van de eersten bij. Dus alle grote bedrijven kwamen bij ons langs om te leren hoe het moest. En dat gaf ons een voorsprong van jaren. Je hoeft dus niet meteen alles perfect te doen. Begin gewoon. Speel. Test. Verken. Experimenteer. En leer.
Lees ook: Zo wordt AI vast onderdeel van je werkroutine (en haak je niet af)
Begin bij je mensen en hou je core business in de gaten
Wat me raakt, is dat veel AI-discussies gaan over tools, algoritmes en technologie. Maar AI is geen IT-project. Het is een mensenproject. Begin dus niet met je IT-afdeling, maar met je team en je klanten. Ga het gesprek aan. Wat zijn hun zorgen? Welke repetitieve taken kosten hen energie? Waar zitten de verborgen talenten? Als je AI inzet om dat soort vragen op te lossen, dan bouw je aan een toekomstbestendig bedrijf – en aan gelukkiger medewerkers.
Tegelijk: verlies je kern niet uit het oog. Net als bij internet geldt ook voor AI: niet alles wat kan, moet. Er komen duizend tools op je af. Veel ervan zijn ruis. De kunst is om scherp te blijven op wat jouw bedrijf écht toevoegt. Stel jezelf de vraag: hoe kan AI mijn waardepropositie versterken? Hoe kan het mijn klant beter helpen? Hoe kan het mijn mensen beter ondersteunen? Gebruik AI dus niet om jezelf te verliezen in de toekomst. Gebruik het om je kern nóg beter te maken.
In de internethype zag je banken die ineens internetprovider werden, je zag reclamebureaus in hostingbedrijven veranderen. En andersom werden internetproviders en telecombedrijven uitgever of winkel. Dat lijkt soms logisch, maar ging maar zelden goed. Schoenmaker blijf bij je leest en onderzoek hoe nieuwe technologie jouw core business kan versterken.
Tot slot: durf te leren
Toen internet opkwam, was er één gemeenschappelijke factor bij de winnaars: leergierigheid. Niet alles weten, maar wél nieuwsgierig blijven. Dat geldt nu opnieuw.
Omarm het ongemak. Vier de fouten. Lach om je eerste mislukte prompt. En vier elke stap die je dichter bij een mensgerichte, toekomstbestendige manier van werken brengt. En als je leider bent: geef hiervoor de ruimte en het vertrouwen aan je mensen.
Want geloof me: over tien jaar kijken we terug en zeggen we: weet je nog, toen we nog dachten dat AI een hype was? En dan ben ik liever degene die zegt: we zijn op tijd gaan experimenteren. Net als toen. In 1994. Op een zolderkamer. Met wat inbelmodems en een droom.
Lees ook: 'AI? Ik geloof niet dat je ineens met de helft van je workforce hetzelfde kunt bereiken'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
