Leiderschap begint niet bij macht, een titel of een goed verhaal. Het begint bij gedrag dat vertrouwen wekt. Maar tussen weten en doen zit een wereld van verschil. Hoe gedraag je je als leider zó dat mensen denken: op jou kan ik bouwen? En hoe blijf je betrouwbaar als de druk toeneemt, de weerstand groeit of je inbox letterlijk staat te roken, omdat Dennis wéér een Excellijst met zestien tabbladen heeft gestuurd?
Het ABCD-model van Ken Blanchard laat zien hoe je dat aanpakt. Blanchard is leiderschapsexpert en auteur van onder andere The One Minute Manager, een klassieker op het gebied van mensgericht leiderschap.
Het ABCD-model van vertrouwen
Blanchard ontwikkelde het model om leiders bewust aan vertrouwen te laten bouwen. Het laat zien waarop mensen letten als ze zich afvragen: kan ik jou als leider vertrouwen? Het bestaat uit vier elementen:
Able – Je weet wat je doet.
Believable – Je staat voor wat je zegt.
Connected – Je ziet mij.
Dependable – Je doet wat je belooft.
Lees ook: Stop met zeuren en klagen, zo word je een leider die de regie pakt
We nemen elk van deze elementen onder de loep. En leggen ze naast de val van het kabinet-Schoof, een pijnlijk actueel voorbeeld van wat er misgaat als leiders op deze punten tekortschieten.
1. Able: je weet wat je doet
Vertrouwen begint bij vakmanschap. Je team wil zien dat je snapt waar je mee bezig bent. Niet alleen inhoudelijk, maar ook als leider. Dat betekent: je maakt keuzes, je deelt ze op tijd en je zorgt dat mensen snappen waar je heen wilt. Geen black box, maar houvast. Premier Schoof zat in een lastig parket, maar één ding werd pijnlijk duidelijk: als je als leider geen regie pakt en anderen de lijnen laat uitzetten, hol je je eigen gezag uit. Zie ook het 'Slappe hap'-incident met Wilders.
Tip: deel je koers, laat zien wat je visie is en hoe je daar met je team komt.
2. Believable: je staat voor wat je zegt
Geloofwaardigheid draait om gedrag. Mensen beoordelen je niet op je intentie, maar op wat je doet én laat. Zeg je A, maar doe je B? Dan ben je je geloofwaardigheid snel kwijt. Kijk naar Geert Wilders. Hij had alle middelen om zijn gewenste beleid uit te voeren. In plaats van zich te concentreren op de uitvoering daarvan, gebruikte hij communicatie als strategisch middel om het kabinet op te blazen. Zijn tienpuntenplan en plotselinge exit waren bedoeld als machtsmiddel, niet als startpunt voor dialoog. Wie zo handelt, stuurt op effect, niet op vertrouwen. En dat werkt hooguit één keer. Daarna haken mensen af.
Lees ook: Serge van Rooij: Je luistert wel. Maar waarom voelt je team zich dan niet gehoord?
Tip: wees eerlijk, ook als het schuurt. Kom erop terug als eerdere uitspraken door de realiteit achterhaald zijn en benoem je fouten voordat een ander het doet. Geloofwaardigheid bouw je op in kleine daden, vooral als niemand kijkt.
3. Connected: ik zie jou
Verbinding ontstaat niet uit processen, maar uit het gevoel: jij ziet mij. Niet als werknemer, maar als mens. Niet alleen als je iets van me nodig hebt, maar ook tussendoor. Wat opviel in de reconstructies van de kabinetsval: het totale gebrek aan relationeel leiderschap. Er was geen onderling vertrouwen, geen teamgevoel, geen poging tot echt persoonlijk (Human-to-Human) contact. Zelfs een gesprek op het Catshuis was te veel gevraagd, want de val van het kabinet gebeurde op de werkkamer van Geert Wilders, zonder de premier.
Tip: vraag hoe het gaat en luister echt naar de ander. Deel zelf ook eens iets persoonlijks. Mensen volgen geen perfecte leider, maar wel een echte. Zonder verbinding is communicatie alleen maar zenden.
4. Dependable: ik doe wat ik beloof
Vertrouwen vraagt om voorspelbaarheid. Mensen verwachten dat je helder bent over je keuzes, dat je beschikbaar bent als het lastig wordt en dat je uitlegt waarom je doet wat je doet. Niet alleen als het goed gaat, maar juist als het schuurt. Bij de val van het kabinet ging dat op alle fronten mis. Binnen de PVV kregen kamerleden geen uitleg, geen seintje vooraf en geen betrokkenheid bij het besluit. De reactie? Verwarring, frustratie en zelfs woede. De inhoud van het besluit was voor sommigen nog te begrijpen, maar de manier waarop en de timing was voor de meesten onbegrijpelijk. Hetzelfde gold natuurlijk voor Schoof en zijn kabinet. De woede en frustratie droop er bij de ingelaste ministerraad vanaf
Lees ook: Visie gevraagd: het probleem van leiders zonder ruggengraat
Tip: wees voorspelbaar. Zorg dat mensen niet hoeven gokken wat je volgende stap is. Vertrouwen bouw je niet met mooie woorden, maar met helder gedrag.
Vertrouwen is geen toeval
Vertrouwen ontstaat niet vanzelf. Het is het resultaat van gedrag dat voorspelbaar, eerlijk en betrokken is. De val van het kabinet laat zien wat er misgaat als leiders dat vergeten. En precies hetzelfde gebeurt regelmatig in teams, afdelingen en organisaties. De echte leidersvraag is dus niet: hoe krijg ik mijn gelijk? Maar: hoe gedraag ik me zó dat jij mij vertrouwt zodat we samen doelen kunnen realiseren?
Ontvang elke donderdag het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier in:
