De positie van de hightech-industrie in Zuidoost-Brabant is ijzersterk, dat beeld rijst uit onderzoek van Brainport Development. Dat moet voor het eerst antwoord geven op de vragen of de regio te afhankelijk wordt van ASML en of een herhaling van de jaren 90 op de loer ligt. Eind vorige eeuw stortten problemen bij Philips en DAF de hele regio in een crisis, schrijft ED.nl.
ASML's aandeel in tewerkstelling: één op de tien
Het onderzoek is uitgevoerd op verzoek van de Stichting Brainport, waarin de regionale industrie, het onderwijs, kennisinstellingen en de 21 regiogemeenten samenwerken. Ontwikkelingsmaatschappij Brainport Development dook daarvoor de statistieken in.
ASML is een kip met gouden eieren, blijkt daaruit nog maar eens. In zijn eentje creëerde de chipmachinemaker vorig jaar 12 miljard euro aan toegevoegde waarde. Let op: dat bedrag is geen pure winst, maar blijft over als je de totale inkomsten vermindert met de kosten die nodig waren voor de inkopen.
ASML doet het niet alleen. Het werkt voor de productie van zijn machines samen met vele honderden toeleveranciers in de regio, zoals VDL, Neways in Son en metaalbewerker Wilvo uit Bergeijk. Wat de dertien grootste leveranciers voor ASML produceerden, was goed voor nog eens 2,2 miljard aan waardetoevoeging.
Hoe de toegevoegde waarde van ASML zich vertaalt in regionale inkomsten
Opgeteld is de productie voor chipmachines in de regio meer waard dan wat bedrijven als DAF, NXP, Philips, Signify, Thermo Fisher Scientific, VDL en alle andere regionale maakbedrijven hier aan waardevermeerdering creëren met de productie van trucks, bussen, machines, apparatuur en andere eindproducten of halffabricaten.
Ook in de totale productie is het aandeel van techbedrijven aanzienlijk. Kijken we ook naar boeren, bakkers, assurantiemedewerkers, verpleegkundigen en andere ijverige Zuidoost-Brabanders, dan werd in de hele regio vorig jaar voor 54 miljard euro aan waarde geproduceerd. Daarvan kwam ruim een kwart van ASML en zijn leveranciers.
Dat is dus wat op het spel zou staan als ASML van vandaag op morgen zijn productie zou staken. Maar zou dat gebeuren, dan scheelt dat niet alleen 14 miljard euro, maar ook nog eens tienduizenden banen.
23.400 mensen verdienen hun boterham bij ASML (aantal volledige arbeidsplaatsen). De inschatting hoeveel mensen bij toeleveranciers bezig zijn voor de chipmachinemaker is veel moeilijker te maken. De onderzoekers gaan ervan uit dat elke baan bij ASML een tweede baan oplevert elders in de regio. Dat kan bij een toeleverancier zijn, maar uiteindelijk zorgen alle techwerkers dat er ook weer extra kappers, huisartsen en leraren nodig zijn.
20.000 banen erbij voor ASML
Dat leidt tot de conclusie dat ongeveer 10 procent van de 455.000 werkende Zuidoost-Brabanders direct of indirect voor ASML in de weer is. Met een geplande uitbreiding op industrieterrein BIC-Noord in Eindhoven, waar 20.000 ASML'ers gaan werken, zal dat percentage naar verwachting flink gaan groeien.
De kanttekening is overigens dat het om droge statistieken gaat, terwijl de werkelijkheid er net wat anders uit kan zien.
Er wordt gerekend in voltijdse banen, niet in werknemers. De mensen om wie het uiteindelijk gaat, kunnen bovendien van buiten de regio pendelen om hier te komen werken, zoals er ook weer een omgekeerde beweging bestaat.
Wat de statistieken wel haarscherp duidelijk maken, is de uitzonderlijke winstgevendheid van ASML. Met 23.500 mensen (5 procent van het totale aantal werkende Zuidoost-Brabanders) zorgt het voor 12 miljard euro aan waarde. En dat is weer ruim een kwart van alle toegevoegde waarde in de regio.
Vergelijking met Philips' dominantie vroeger
Is de regio té afhankelijk van het Veldhovense succesverhaal? Een absoluut antwoord op die vraag geeft het onderzoek niet, die conclusie is aan de politiek. Maar het kijkt wel naar het Philips-verleden. En dan blijkt de huidige afhankelijkheid aanzienlijk minder groot dan de situatie toen was.
Op het hoogtepunt in de jaren 70 waren bijna 70.000 mensen in de regio in dienst van Philips. Dat was ruim een derde van de totale beroepsbevolking. (Philips telde wereldwijd overigens meer dan 400.000 werknemers.)
Lees en/of luister ook - 'Hier in de Valley grappen ze dat ASML gerund wordt door de CIA'
Toen Philips bedrijfsonderdelen ging afstoten en productie verplaatste naar landen met lagere lonen daalde het aantal banen in de regio tot onder de 30.000. Operatie Centurion, diverse afsplitsingen en een paar decennia later heeft Philips in de regio nog zo'n 6000.
