„Dit is the big one," zegt technologie filosoof Martijn Aslander. „De dag waarvan je wist dat het ging komen. Dat een techbedrijf als Microsoft, zonder Europese rechtsgang, op Amerikaans bevel een account van een in Nederland gevestigde internationale instelling kan afsluiten, bewijst opnieuw dat digitale infrastructuur geen neutrale ruimte is, maar een verlengstuk van macht."
„En dit gaat niet specifiek om Microsoft, hè? Ook partijen als Apple, Google, Oracle, Salesforce worden hierdoor geraakt. Maar 95 procent van de eieren op dit gebied van de Nederlandse overheid ligt bij Microsoft. Dat had niet gehoeven en er waren genoeg serieuze kritische geluiden over te vinden afgelopen dertig jaar. De basis van het internet is dat je dingen niet op je zolder bewaart, maar op een gemeenschappelijke zolder. Maar het is dan wel verstandig om verschillende gemeenschappelijke zolders te gebruiken en niet één."
De reactie van Microsoft op het afsluiten van het account
Bij het inloggen op zijn e-mail krijgt de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof, Karim Khan, sinds kort de melding: 'Uw account is momenteel geblokkeerd.' Microsoft voert hiermee sancties uit die destijds door de Amerikaanse president Donald Trump werden ingesteld tegen het Strafhof. Deze sancties waren een reactie op arrestatiebevelen tegen onder anderen de Israëlische premier Netanyahu. Tegen Khan loopt overigens óók een onderzoek wegens seksueel wangedrag, maar dat lijkt er geen verband mee te houden.
Microsoft heeft inmiddels gereageerd op vragen van de iBestuur over de kwestie. 'Sinds februari hebben we gedurende het hele proces contact gehad met het Internationaal Strafhof (ICC) en zijn we voortdurend in gesprek gebleven,' liet Microsoft weten. 'Dit heeft uiteindelijk geleid tot het loskoppelen van een gesanctioneerde functionaris van Microsoft-diensten.' Op de vraag of de blokkade alleen het privé-emailadres van Khan betreft gaat Microsoft niet in. Wel stelt de woordvoerder: 'Microsoft heeft op geen enkel moment zijn diensten aan de ICC-organisatie stopgezet of opgeschort.'
De zaak kent drie kanten, zegt Aslander.
1. „Het Europees recht wordt omzeild, omdat Amerikaanse wetgeving via clouddiensten doorwerkt op Europese instellingen."
2. „Publieke instellingen zijn afhankelijk van private infrastructuur die buiten hun eigen juridische invloedssfeer valt."
3. „Het ICC onderzoekt mogelijk oorlogsmisdaden in Gaza, waaronder acties van bondgenoten van de VS — wat deze actie politiek gekleurd maakt."
Dit is snoeihard bewijs dat we niet langer kunnen bouwen op het woord van een techreus, ondanks de metersdikke stapel juridische afspraken
Martijn Aslander
Kantelpunt
Het kan hét kantelpunt zijn, zegt Aslander. „Aan het begin van de coronatijd zagen we de eerste lijken in Italië. Toen duurde het nog een aantal maanden voordat we door hadden dat er misschien wel iets van hand zou kunnen zijn. Ik vrees dat dit ook aan de hand is na het geval met ICC. Het loopt vast zo'n vaart nog niet, dachten we. Maar dit is snoeihard bewijs dat we niet langer kunnen bouwen op het woord van een techreus, ondanks de metersdikke stapel juridische afspraken."
Gaat er nu wat veranderen? Aslander: „Gelukkig is er inmiddels flink wat ophef, maar ik voel bij grote organisaties nog niet de urgentie om hier gister mee te beginnen. Toch zie ik geen andere weg dan zorgen dat je controle hebt en houdt over je eigen data-infrastructuur en informatie. Er is genoeg servercapaciteit en kennis in Nederland. Nu nog de wil. Als het kalf verdronken is, dempt men de put. Maar als het onze eigen data gaat, heb ik liever niet dat het kalf verdrinkt."
Lees ook
* Het Microsoft-dilemma: hoe afhankelijk zijn we van Amerikaanse tech (en zijn er alternatieven)?
* Techbedrijf aan de leiband van Trump – kan Nederland nog wel zonder Microsoft?
* Gemeentes gebruiken massaal Microsoft: 'We moeten investeren in alternatieven'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
