Op een kleine 1,5 uur rijden ten westen van Kopenhagen ligt het ogenschijnlijk kleine stadje Kalundborg. De kustplaats telt iets meer dan 16.000 inwoners. Maar juist hier is de impact van Novo Nordisk goed zichtbaar. Hier staat een van de grootste fabrieken waar de farmaceut semaglutide maakt, de werkzame stof van diabetesmedicijn Ozempic en obesitasmiddel Wegovy, schrijft het AD.
Met een beurswaarde van 526 miljard euro is Novo Nordisk uitgeroepen tot het waardevolste bedrijf van Europa
Daar is het alle hens aan dek om aan de wereldwijde vraag te voldoen. Alleen al in de afgelopen drie jaar maakte de farmaceut bekend zo'n 10 miljard euro in die locatie te investeren. De economie van Kalundborg groeide in 2022 met 27 procent. Bewoners verlaten de stad soms noodgedwongen, omdat er geen betaalbare woning meer te vinden is. Kalundborg verandert in een interessante locatie voor vastgoedbeleggers. Een snelweg richting de kustplaats wordt verlengd, universiteiten bieden biotechnologische studies aan.
In het klein is dit wat Novo Nordisk met heel Denemarken doet. Sinds de farmaceut in juni 2021 obesitasmedicatie in de Verenigde Staten lanceerde, gaat het hard. Met een beurswaarde van 526 miljard euro is het uitgeroepen tot het waardevolste bedrijf van Europa. Die waarde is in korte tijd groter geworden dan de hele economie van Denemarken, het bruto binnenlands product wordt op zo'n 375 miljard euro geraamd.
Geen bedrijf was zo invloedrijk
Hoewel Denemarken meer grote bedrijven telt - denk aan Lego en rederij Maersk -, was er geen enkele zo invloedrijk als deze farmareus. ,,Novo Nordisk heeft duidelijk op veel manieren impact op het land", zei Jens Naervig Pedersen, hoofdanalist bij Danske Bank, afgelopen september in The Guardian. ,,We bevinden ons in een situatie waarin een afslankmedicijn en een farmaceutisch bedrijf zo succesvol zijn dat het de rentetarieven van een klein land beïnvloedt."
De centrale bank van het land moest de rentetarieven lager houden door de snelle verkoop van medicijnen aan het buitenland. Het was nodig om de waarde van de kroon in toom te houden. Bovendien zorgde de snel groeiende omzet van Novo Nordisk ervoor dat de Deense economie niet stagneerde, maar juist met 1,9 procent groeide.
Zo machtig en invloedrijk als Novo Nordisk nu is, was het zeker niet altijd. Het sprookje van de Deense farmaceut begon in 1923 met dokter Marie, die zelf diabetes had, en haar man, de Nobelprijswinnende fysioloog August Krogh. Zij ontdekten dat Canadezen succes hadden door diabetespatiënten met insuline te behandelen en haalden het middel naar Denemarken. Ze richtten een speciaal laboratorium op voor de productie van het middel. Naarmate de kennis groeide, ging ook de productie omhoog. Het maakte Novo Nordisk wereldwijd tot één van de belangrijkste leveranciers van insuline voor diabetespatiënten.
Novo Nordisk is veruit de grootste belastingbetaler in Denemarken en dat neemt alleen maar toe
Semaglutide zorgde voor een doorbraak
Achteraf bezien kende het bedrijf in 2004 een belangrijke doorbraak: het lanceerde semaglutide als diabetesmedicijn. Al doende ontdekte het concern dat diabetespatiënten er ook van afvielen. Het duurde nog even voordat Novo Nordisk semaglutide als obesitasmedicijn lanceerde. Wel kwam al in 2014 een ander dieetmiddel op de markt in de Verenigde Staten: liraglutide (merknaam Saxenda). Een middel dat twee jaar geleden ook zijn weg vond naar de Nederlandse markt.
Toch ging het geld pas hard stromen toen de farmaceut semaglutide (merknaam Wegovy) omdoopte tot dieetmedicijn. Voor de Amerikanen kwam in juni 2021 groen licht en sindsdien stijgt de omzet van Novo Nordisk gigantisch. Beroemdheden als Elon Musk en Kim Kardashian waren belangrijke katalysatoren. Zij zeiden op sociale media semaglutide te hebben gebruikt om kilo's kwijt te raken.
Al is dat niet de weg die Novo Nordisk wil bewandelen. De farmaceut benadrukt dat semaglutide geen makkelijk afvalproduct is, maar een geneesmiddel dat obesitaspatiënten kan helpen gewicht te verliezen.
In een wereld waarin het aantal mensen met overgewicht drastisch toeneemt, is de interesse niet te stoppen. Volgens ceo Lars Fruergaard Jørgensen startten afgelopen december nog 5.000 Amerikanen per week met de dieetinjecties. Die aantallen liggen nu rond de 27.000 per week. De omzet groeide vorig jaar met 31 procent.
Want wat als het bedrijf zijn succes verliest en de winsten verdampen?
Novo Nordisk is de grootste belastingbetaler
En dat komt Denemarken ten goede. ,,Novo Nordisk is veruit de grootste belastingbetaler in Denemarken en dat neemt alleen maar toe", zei Las Olsen, hoofdeconoom bij de Danske Bank, tegen het Britse The Telegraph. Vorig jaar kwam zo'n 15 procent van alle vennootschapsbelasting bij Novo Nordisk vandaan.
In een publicatie over de toekomstige financiën van Denemarken noemde het ministerie van Economische Zaken het bedrijf 31 keer. De voormalige minister van Economie, Jakob Ellemann-Jensen, erkende dat het 'een beetje bizar' was dat Novo Nordisk zoveel aandacht kreeg in een beleidsstuk.
Het maakt dat er ook meer zorgen zijn over de invloed van Novo Nordisk op de Deense economie. Want wat als het bedrijf zijn succes verliest en de winsten verdampen? Het overkwam Finland, waar telefoniegigant Nokia zo'n vijftien jaar geleden goed was voor een vijfde van de export. Dat bedrijf werd geklopt door concurrenten als Apple. De Finse economie stagneerde acuut.
De huidige Deense minister van Economische Zaken, Stephanie Lose, vreest zo'n scenario niet. Novo Nordisk produceert een groot deel van de medicijnen in het buitenland, waardoor het bedrijf 'niet diep in de Deense economie is geïnfiltreerd'.
Bovendien liggen er al weer plannen voor een nieuw dieetmiddel: amycretine, een pil waarmee patiënten gemiddeld 13,1 procent kunnen afvallen. De eerste onderzoeksresultaten zijn positief, zei Martin Holst Lange, hoofd ontwikkeling van Novo Nordisk, tegen persbureau Reuters. En alleen al die boodschap had financiële impact: het aandeel van de farmareus schoot met ruim 8 procent omhoog.
(Met medewerking van Jo Lamerichs)
