Chief Failure Officer Paul Iske: 'Viagra is briljante mislukking met een ingebouwd succes'

Hoe Pfizer bij Viagra een opmerkelijke bijwerking ontdekte

Tijdens het testen van een veelbelovend middel tegen hartfalen komt farmaceut Pfizer voor een onverwachte wending te staan. Het beoogde doel van het medicijn blijkt niet bereikt te worden, maar er wordt een opmerkelijke bijwerking ontdekt: het middel veroorzaakt hernieuwde potentie en erecties bij mannen. In plaats van het middel af te schrijven, besluit Pfizer de strategie volledig om te gooien. De focus wordt verlegd naar het testen van de pilletjes als een potentiebevorderende behandeling. Dat leidt tot een groot succes.

Wanneer is iets écht mislukt?

,,Kijk, wat is nou eigenlijk een mislukking? Een mislukking treedt op wanneer jij iets voor ogen had wat je wilde bereiken en dat doel is niet bereikt. Dat je misschien een ander doel bereikt is fijn, maar het is nog steeds in zekere zin een mislukking. Een mislukking met een ingebouwd succes", stelt Paul Iske.

,,Wat is hier aan de hand? De ontwikkeling van een medicijn is een risicovol, langdurig, kostbaar proces. Ik denk dat nog niet eens 1 op de 100 moleculen die onderzocht worden, uiteindelijk leidt tot een product wat op de markt komt. Dat wéét de farmacie. Er wordt veel gezegd over de farmaceutische industrie, maar moeten ook waarderen dat er partijen zijn die dat risico kunnen en willen nemen. Je ontdekt een molecuul, dan ga je een molecuul produceren, om het daarna te verkopen. Die middenstap is belangrijk: wanneer je een medicijn gaat maken, moet je het zeer uitgebreid testen. Op twee zaken. Doet het wat het moet doen? En heeft het geen bijwerkingen? Tijdens de randomized clinical trials wordt het product op duizenden mensen toegepast. Pfizer had iets gemaakt voor angina pectoris, pijn op de borst. Tijdens het testen werd een door mannen zeer gewaardeerde bijwerking ontdekt bij ongeveer de helft van alle proefpersonen. En toen was er een nieuw product."

Paul Iske: 'Pfizer is een stap verder gaan: kunnen we iets met deze bijwerking?'

Dat men er uiteindelijk een nieuw product van heeft weten maken, kon alleen omdat men openstond voor een alternatieve toepassing. En juist dat is het knappe. Want een heleboel mensen zouden kunnen zeggen: het is mislukt, vergeet het maar. Pfizer is een stap verder gegaan en zei: kunnen we iets met deze bijwerking? Dat proces heet serendipiteit: de kunst om toevallig iets belangrijks te ontdekken. En dat lijkt een heel tegenstrijdige zin. Hoe kun je nou goed zijn in de toeval? Nou, het blijkt keer op keer weer dat sommige mensen daar veel beter in zijn dan andere mensen. Of sommige bedrijven beter dan andere bedrijven.
Een hoop ontwikkelingen zijn op die manier tot stand gekomen. Veel wetenschappelijke doorbraken en innovaties hebben een vorm van serendipiteit in zich. Penicilline is bij toeval ontdekt. Net als radioactiviteit."

VIRAL-formule van Paul Iske: hoe een briljante mislukking wordt berekend

,,Viagra is een briljante mislukking, omdat het scoort op alle aspecten van de VIRAL-formule. Daarmee kan de briljantheid van een mislukking worden uitgerekend. De V is van visie. Natuurlijk wil de wereld medicijnen tegen angina en hoge bloeddruk. En een farmaceutisch bedrijf wil daar natuurlijk geld mee verdienen. Nou, dat is allemaal oké, natuurlijk. De I is van inzet om een nieuw medicijn te ontwikkelen. Die is enorm: het kost tijd, moeite en geld. Pfizer heeft daar significant in geïnvesteerd. De R is van risico: slechts een heel klein percentage medicijnen komt uiteindelijk ook op de markt. De werking kan tegenvallen, er kunnen ongewenste bijwerkingen zijn. Dar risico hoort erbij. Zonder risico geen nieuwe medicijnen meer. De A is van aanpak. Men werkte niet alleen hard aan het oorspronkelijke doel, maar ook voor de mogelijke werkingen en bijwerkingen had men oog. De L is van leren: je hebt geleerd dat dit medicijn dus ook een werking heeft waar je blij van wordt. Maar we leren ook weer hoe belangrijk het is om dingen te proberen zonder dat de garantie op succes er is. En dat wanneer je het oorspronkelijke doel mist, je open oog moet hebben voor de andere mogelijkheden die het wel degelijk biedt. En dat is een heel belangrijke les voor iedereen die met ondernemen en innovatie bezig is."

Grenzen verleggen, kansen benutten

,,Mijn missie en de missie van het Instituut voor Briljante Mislukkingen is om mensen aan te moedigen vooral dingen te blijven proberen. We hebben er als maatschappij ontzettend veel behoefte aan dat mensen grenzen proberen te verleggen, kansen proberen te benutten. Daarin moet je ze vooral aanmoedigen. Daarnaast is het ook van belang dat als mensen iets geprobeerd hebben en het loopt toch anders, en ze hebben daar iets van geleerd, dat ze die les ook kunnen delen met anderen. Wat ik met het instituut probeer, is om die tweeslag te maken. De angst weg te nemen om dingen te proberen die zouden kunnen mislukken. En de angst weg te nemen om het echte verhaal te kunnen vertellen. Zodat die kennis ook beter gedijt.

BRIMIS, briljante mislukkingen

,,We hebben inderdaad een zogenaamd early learning system: BRIMIS, dat staat voor briljante mislukkingen. Op de website staan voorbeelden genoemd van dingen die anders zijn gelopen, maar waar een duidelijk leeraspect in zit. Dat doen wij aan de hand van zogenaamde faalpatronen. En die faalpatronen zijn eigenlijk universele patronen die we steeds terug zien komen. Als je steeds beter wordt in het snappen waarom dingen misgaan en die onderliggende patronen weet te herkennen, dan leer je daar mee omgaan. Aan de andere kant is het in zekere zin ook een experiment. Neem Edison, die de gloeilamp op de kaart heeft gezet. Edison zei: het is niet honderd keer mislukt, maar heb een gloeilamp in honderd stappen ontwikkeld.''

Meer BusinessWise? Onze Weekly!

In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week. Abonneer je gratis en blijf altijd op de hoogte.