In bijna elke organisatie waar ik kom, word ik vooraf al gewaarschuwd: „Let niet te veel op die kritische collega." Of: „Ze is nogal lastig, trek je er niet te veel van aan."
Het zijn precies de mensen die ik wél wil spreken. Niet omdat het de meest makkelijke gesprekken zijn, maar omdat zij vaak haarscherp kunnen uitleggen waar het in de organisatie schuurt. Kritisch gedrag is waardevolle informatie. En wie die informatie negeert, mist een kans om te leren.
Waar het echt misgaat: het contrast
Wat ik keer op keer ervaar is dat deze collega's niet zozeer ontevreden zijn over de organisatie zelf, maar over het verschil dat zij ervaren tussen wat er wordt gezegd en wat er wordt gedaan.
Kritische collega’s prikken door de mooie woorden heen en kijken naar gedrag
Fenna de Man
Tegenwoordig kunnen we onszelf online op allerlei manieren mooi presenteren en die perfectie op het scherm creëert een verwachting die in de realiteit nauwelijks vol te houden is. Dát zien kritische collega's als eerste. Ze prikken door woorden heen en kijken naar gedrag.
Lees ook: In 3 stappen naar realistische en authentieke communicatie voor je organisatie
Perfectie brengt verantwoordelijkheid
Dat perfecte plaatje brengt een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee, namelijk de verwachting dat je er in de praktijk ook naar handelt. We leggen de lat zo hoog dat het moeilijk wordt om alle verwachtingen waar te maken, zowel naar klanten als collega's.
Tijdens gesprekken met deze zogenaamde kritische collega's hoor ik bijna altijd hetzelfde: „Ik begrijp wat ze over willen brengen, maar ze gedragen zich er zelf vaak niet naar. Van ons verwachten ze wel dat gedrag." Ze hebben geen probleem met jou als leider. Geen probleem met het team. Ze hebben een probleem met het verschil tussen het plaatje dat er geschetst wordt en de praktijk.
Omdat ze betrokken zijn, blijven ze dat contrast benoemen. Niet om dwars te liggen, maar omdat ze willen dat het klopt. Dat maakt hun kritiek geen aanval, maar een vorm van betrokkenheid.
Lees ook: Geen gouden kooi, maar een kompas: zo kweek je verantwoordelijkheid
Hoe ze ten onrechte worden weggezet als 'klager'
Het is ook een misvatting dat kritische collega's niet betrokken zijn en de sfeer voor de rest verpesten. Mijn ervaring is dat teamgenoten het contrast ook ervaren, maar het zich om verschillende redenen minder aantrekken of het niet openlijk durven of willen uiten.
De critici die ik de afgelopen jaren heb ontmoet, zijn vaak juist honkvaster en hebben een sterk innerlijk kompas. Ze verwachten van anderen wat zij zelf belangrijk vinden: zoals betrokkenheid en oprechte aandacht. Dat maakt ze soms lastig, maar ook waardevol.
De oplossing zit in wederzijds begrip
Klaaggedrag roept negatieve emoties op bij de leider, waardoor hij of zij zich gaat irriteren. Het contrast tussen het werkelijke en het gewenste gedrag wordt daardoor steeds groter.
Want 'hij of zij werkt niet mee, vertraagt het proces alleen maar en trekt anderen mee in die negativiteit'. Maar of iemand echt een klager is, ontdek je pas als je het gesprek aangaat. Vaak blijkt één open gesprek al genoeg om meer begrip en vertrouwen te creëren waardoor de bijdrage van zowel leider als medewerker direct wordt vergroot.
Lees ook: Fenna de Man: 'Leiderschap zit vooral in wat je niet zegt'
Leiderschap gaat over aandacht, niet over perfectie
Kritiek raakt, zeker als je hard werkt en het beste voor hebt met je team. Blijf er toch voor open staan, al is het alleen maar om je eigen gedrag vanuit een ander perspectief te kunnen zien. Als hij of zij het zo ervaart zijn er intern of extern altijd mensen die er iets in herkennen.
Echt leiderschap draait niet om een vlekkeloos imago, maar om benaderbaarheid, aandacht en de moed om je te laten spiegelen
Fenna de Man
Probeer het niet te persoonlijk op te vatten. Luister, geef het aandacht en accepteer dat je niet perfect bent. Echt leiderschap draait niet om een vlekkeloos imago, maar om benaderbaarheid, aandacht en de moed om je te laten spiegelen.
Als leider wordt je waarde niet bepaald door status of cijfers, maar door de manier waarop je met mensen omgaat, hoe je ze ziet, hoort en uitnodigt om eerlijk te zijn. Zo ontstaat er vertrouwen waarop je samen kunt groeien. En dat is precies waarvoor je als leider bent aangenomen.
Een klein gebaar met grote impact
Er is één praktische gedraging die meer zegt dan woorden: afspraken nakomen. Medewerkers plannen gesprekken over hun ontwikkeling, de samenwerking of hoe het écht gaat. Vaak doen ze dat met spanning en met een bepaalde verwachting. Als dat gesprek vervolgens meerdere keren wordt verzet, voelt dat alsof 'er iets belangrijkers is dan ik'. Dat versterkt het contrast en voedt frustratie. Dat maakt kritische mensen nog kritischer.
Wil je het contrast vandaag nog verkleinen? Begin dan simpel: cancel je afspraken niet. Het is misschien een klein gebaar, maar voor je team het krachtigste signaal dat je als leider kunt afgeven!
Lees ook: Fenna de Man: 'Zonder intern communicatiebudget is groei onmogelijk'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
