Geen gouden kooi, maar een kompas: zo kweek je verantwoordelijkheid

Voorkom de gouden kooi

Al die initiatieven om iemand te motiveren zijn goed bedoeld en ze creëren vooral nog betere arbeidsvoorwaarden, maar je bereikt er geen hogere mate van verantwoordelijkheid mee. Als je niet uitkijkt creëer je een gouden kooi voor medewerkers die eigenlijk niet goed bij je passen, maar toch blijven.

Ze blijven hangen, niet omdat ze energie krijgen van het werk, maar omdat ze hun hypotheek niet willen riskeren. Blijven ze omdat ze zich verbonden voelen met de missie? Dan is verantwoordelijkheid nemen geen opgave, maar een cadeau. Dat brengt ons bij een belangrijk punt: niet iedereen past bij jouw organisatie, en dat is maar goed ook.

Lees ook: 'Gewoon jezelf zijn' is de slechtste leiderschapstip ooit: dit is wat wél werkt

Bescherm je identiteit, zelfs in een krappe arbeidsmarkt

In een tijd waarin goed personeel schaars is, kijk je misschien wat vaker door de vingers. Heel begrijpelijk, want de business moet blijven draaien en je wilt niet weer opnieuw gaan werven. Toch is het belangrijk om kritisch te blijven en je merk te bewaken. Zit er iemand met de juiste kwalificaties, maar zit hij of zij met een andere mentaliteit in de wedstrijd? Neem dan toch afscheid en ga op zoek naar iemand die qua identiteit goed bij je past. Iemand die misschien wel heel anders is dan jij, maar die er wel dezelfde waarden op nahoudt.

Een mismatch zorgt voor irritatie bij de goede krachten én je loopt het risico dat zijn of haar gedrag afbreuk doet aan je merk. Als je echt ergens voor staat, is het belangrijk om die identiteit te koesteren en te bewaken, zodat er niemand mee aan de haal gaat.

Lees ook: 'Zorg dat je kernboodschap op een pet past': wat we kunnen leren van populisten

Zonder kernwaarden geen verantwoordelijkheid

Als ik vraag naar de positionering van een organisatie krijg ik altijd een goed verhaal te horen. Vaak weet de directie dit vol passie over te brengen. Maar als ik vervolgens medewerkers van verschillende afdelingen vraag naar de kernwaarden van de organisatie weten ze het vaker niet dan wel.

'Iets met verbinding of transparantie?' Of: 'Ja, we hebben ze wel, maar we doen er eigenlijk niets mee.' Als je niet precies weet wat de organisatie drijft, wat je doelen zijn en vooral op welke manier je die samen wilt bereiken, kun je geen verantwoordelijkheid nemen. Zo simpel is het. En dat geldt voor iedereen, want we zijn allemaal mensen.

Lees ook: De rol van CEO's: moeten leiders persoonlijk verantwoordelijk gehouden worden?

Check of je de basisbehoeften vervult

Onderzoek naar menselijke motivatie laat steeds hetzelfde zien: we hebben allemaal dezelfde basisbehoeften. Wordt daar niet in voorzien, dan ontstaat er ander gedrag. In dit geval neemt de collega te weinig verantwoordelijkheid en laat het werk liggen voor een ander. Dat ligt vaak niet aan onwil, maar aan de context. Iemand kiest er niet bewust voor om geen verantwoordelijkheid te nemen, hij of zij gedraagt zich zo omdat hij of zij zich bijvoorbeeld niet zeker of veilig genoeg voelt.

Wil je beter begrijpen waar het misgaat? Zoek de basisbehoeften op en reflecteer of daarin wordt voorzien. Vaak zie je meteen waar het spaak loopt en waar je kunt ingrijpen. Zie je het zelf niet? Laat enkele collega's reflecteren op de basisbehoeften, zo krijg je snel helder hoe je ervoor staat.

Lees ook: Hoe krijg je jouw organisatie mee? 'Als verantwoordelijkheid van iedereen is, is het van niemand'

Leef je positionering

Verantwoordelijkheid groeit niet door bonussen of extraatjes, maar begint met een duidelijke positionering die je niet alleen opschrijft, maar die je als organisatie leeft. Laat het blijken in alles wat je uitdraagt. Laat zien waar je voor staat en laat medewerkers ervaren welk gedrag daarbij hoort. Dan weten ze precies wat er van hen verwacht wordt en of ze zich daarvoor willen inzetten. Doen ze dat niet? Dan passen ze niet bij jouw organisatie. Creëer dan vooral geen gouden kooi, want daarmee houd je niet alleen medewerkers gevangen, maar ook je eigen missie.

Het stappenplan is de basis, maar alles begint met zelfreflectie. Pas als je jezelf goed kent, kun je verantwoordelijkheid bij een ander vergroten. Wil je echt dat collega's meer verantwoordelijkheid nemen? Stel jezelf dan vandaag al deze vraag: ben ik zelf een voorbeeld in verantwoordelijkheid nemen, of verwacht ik dat vooral van anderen?

Lees ook: In 3 stappen naar realistische en authentieke communicatie voor je organisatie

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: