BEKIJK OOK onze videoserie Het Glazen Plafond, waarin Anne-Marie Fokkens de carrièrekansen van vrouwen bespreekbaar maakt. Onderzoekers, ervaringsdeskundigen en andere experts komen aan het woord, ook over de loonkloof.
Elke januari is het weer een verrassing: wat staat er in dit nieuwe jaar op je loonstrook? Elke januari is het weer vaste prik: mannen krijgen gemiddeld genomen meer op hun bankrekening bijgeschreven dan vrouwen. Maar ja, wie weet dat, is in dit artikel van Trouw te lezen. Er zijn weinig collega's die op de laatste donderdagmiddagborrel van januari tussen het bier en de bitterballen door de loonstroken op tafel leggen: wat verdien jij eigenlijk? En om opslag vragen als hun salaris uit de pas loopt.
Jammer, want transparantie maakt een wereld van verschil, zegt Fiona Dragstra, directeur van Loonwijzer, dat onderzoek doet naar lonen en naar de kloof. Het is een belangrijke reden dat het uurloon van vrouwen bij de overheid in 2023 'slechts' 3,3 procent lager was dan dat van mannen, terwijl vrouwen in het bedrijfsleven maar liefst 18,6 procent minder kregen. Bij die percentages is het verschil tussen voltijd of deeltijd werken er al uitgevist.
Beloning vrouwen en onbewuste vooroordelen
Beloning is in het bedrijfsleven niet heel strak geregeld, zegt Dragstra. En dat laat ruimte voor onbewuste vooroordelen. Wanneer iemand wordt ingeschaald op werkervaring bijvoorbeeld. ,,Want wat is dat? Telt die sabbatical in Azië ook mee, omdat je daar zoveel levenservaring opdeed? En dat zorgjaar dan? En wie bepaalt dat?" Om de m/v-loonkloof te dichten, heeft de overheid juist geïnvesteerd in helderheid: aan elke loonschaal hangen duidelijke functie-eisen die iedereen kan nalezen, zegt Dragstra. Die helderheid verkleint de kans dat er factoren mee gaan spelen die mannen een streepje voor geven.
LEES OOK Doen we het in Nederland echt zo goed met het diversiteitsbeleid of...?
Loonkloof grootst in leeftijd 55 tot 60 jaar
CBS-cijfers laten zien dat mannen en vrouwen vrij gelijk-betaald aan hun carrière beginnen. Tussen hun 25ste en hun 30ste verdienen vrouwen zelfs net iets meer. Maar dan krijgt zij kinderen, terwijl hij carrière maakt, zegt Dragstra. Hij was docent en wordt teamleider. Als zij haar carrière na haar tweede kind weer oppakt, kan ze ook teamleider worden. Maar hij is tegen die tijd al conrector. Volgende stap: rector. Daarom is de loonkloof het grootst in de leeftijdscategorie 55 tot 60 jaar, zegt Dragstra. In die fase bereiken mannen de hoogste functies en komt het serieuze geld binnen. Veel vrouwen bereiken dat punt niet.
Loonkloof: 'Het probleem is groter dan het individu'
Zelfs als ze geen babies hebben, aldus Dragstra, lopen vrouwen in 'de kindmaakjaren' vaak een achterstand op. Alleen al de gedachte dat zij zwanger kan worden en hij niet, maakt dat hij eerder wordt klaargestoomd voor een volgende stap dan zij. ,,Vroeger werd gedacht dat vrouwen niet goed over hun salaris onderhandelden. Daar hebben wij ons ook schuldig aan gemaakt, wij hadden 'tips voor vrouwen' op onze site. Maar het probleem is groter dan het individu."
LEES OOK 'Na mijn zwangerschapsverlof werd ik niet opgenomen in een talentprogramma'
In Nederland is de loonkloof in het bedrijfsleven tussen 2020 en 2023 zelfs gegroeid. Hoe dat komt, wordt nog onderzocht, maar in zijn algemeenheid geldt dat het dichten van de loonkloof in Nederland de laatste tien, vijftien jaar stokt, zegt Dragstra. Terwijl andere landen in Europa wél stappen zetten. Noorwegen en Zweden doen het beter – natuurlijk – maar volgens Oeso-cijfers presteert Nederland ook slechter dan landen als Slovenië, Griekenland, Turkije en Hongarije.
Verplichte toegang tot salarisinformatie
De verklaring: in veel van die landen is er een wet die bedrijven verplicht om de man-vrouw-verschillen in kaart te brengen en daarover te rapporteren. Die verplichting komt in Nederland ook. Sinds 2023 zijn er EU-regels, die vanaf 2026 moeten worden uitgevoerd. Bedrijven zijn dan verplicht om toegang te geven tot salarisinformatie en ze moeten erover rapporteren. Werknemers die vinden dat ze te weinig betaald hebben gekregen, kunnen om compensatie vragen. De bewijslast ligt bij de werkgever.
BEKIJK HIERONDER de BusinesWise-videoserie Het Glazen Plafond, waarin Anne-Marie Fokkens de carrièrekansen van vrouwen bespreekbaar maakt. Onderzoekers, ervaringsdeskundigen en andere experts komen aan het woord, deze aflevering gaat juist over de loonkloof.
