De experts in leidinggeven leggen in twee afleveringen van onze BusinessWise-podcastserie Hoe word ik uit over hun visie en over de typische valkuilen. Ze delen praktische tips, waarmee je morgen aan de slag kunt om beter leiding te geven.
Wat is goed leidinggeven?
Goed leiderschap combineert veiligheid en verantwoordelijkheid:
Luisteren vóór handelen.
Grenzen stellen met aandacht voor anderen en hun gevoelens.
Kwetsbaarheid tonen terwijl je de regie behoudt.
Van den Heuvel en Blijleven zijn het erover eens dat goed leidinggeven allang niet meer gaat over aansturen van bovenaf. In plaats daarvan draait het om richting geven en om psychologische veiligheid. Het zijn twee verschillende invalshoeken, met één rode draad: leiderschap begint bij menselijkheid.
,,Leidinggeven begint bij jezelf leren kennen," zegt Van den Heuvel. ,,Pas als je begrijpt wat er tussen jou en de ander gebeurt, kun je echt leidinggeven." Blijleven vult daarop aan: ,,Zonder community ben je geen leider. Een leider zonder volgers is gewoon een wandelaar."
Vertrouwen, verbinding en zelfkennis
Voorheen waren vooral hiërarchie en controle belangrijk bij leidinggeven. Tegenwoordig gaat het volgens de experts om vertrouwen, verbinding en zelfkennis. Blijleven ziet een duidelijke verschuiving binnen organisaties: ,,De wereld verandert razendsnel. Leiders moeten niet alles willen weten, maar ruimte geven om samen te leren en te experimenteren."
Van den Heuvel herkent die trend: ,,Veel leidinggevenden proberen angst te vermijden door risico's te mijden. Maar als niemand nog grenzen stelt, wordt een organisatie juist onveiliger." Hun gezamenlijke boodschap draait daarom om balans. Tussen ruimte geven enerzijds en richting houden anderzijds. Je bouwt aan vertrouwen door open te staan en te luisteren. Tegelijkertijd behoud je houvast door de verwachtingen helder te houden.
Waarom is zelfinzicht belangrijk?
Zelfinzicht vormt het fundament van leiderschap, stelt Van den Heuvel. Hij is auteur van High Impact Leidinggeven en legt uit dat leiders die hun eigen gedrag niet goed begrijpen onmogelijk anderen kunnen aansturen. ,,Als ik jou ontmoet, ontmoet ik ergens ook je ouders. We nemen allemaal ons verleden mee. Als je dat begrijpt, weet je beter wat er tussen mensen gebeurt."
Hij merkt in de praktijk dat leiders vooral naar hun teams kijken, maar ondertussen de eigen relaties vergeten. Wie zelf geen feedback durft te ontvangen zal ook het team dat niet aanleren. Volgens hem spelen vijf sleutelrelaties een belangrijke rol:
Met jezelf
Met je eigen leidinggevende
Met individuele teamleden
Met het team als geheel
Met de organisatie
Zelfinzicht en zelfreflectie helpen volgens hem om triggers te herkennen en de rust te bewaren, vooral onder druk. ,,De belangrijkste les die ik leerde," zegt hij, "is ademhalen en niet te snel reageren. Niet iedereen gaat je leuk vinden, en dat is oké." Ook Blijleven deelt die mening: ,,Een leider die zichzelf kent, durft te zeggen: 'Ik weet het even niet.' Dat creëert juist vertrouwen, omdat je laat zien dat je mens bent."
Hoe creëer je een veilige werkomgeving?
Er ontstaat een veilige werkomgeving als mensen fouten mogen maken én de grenzen kennen. Volgens Maartje Blijleven is dat waar het bij goed leidinggeven om gaat. ,,De nieuwe generatie medewerkers wil ruimte om te groeien, te experimenteren en fouten te maken. Pas als dat mag, ontstaat innovatie."
Tegelijkertijd betekent veiligheid niet dat alles maar moet kunnen, vult Van den Heuvel aan: ,,Als er helemaal géén grenzen meer zijn ontstaat er juist onveiligheid. Leidinggevenden moeten leren gezonde grenzen te stellen, en daarin gesteund worden door hun eigen leidinggevende."
Beide experts benadrukken dat je als leidinggevende actief contact moet zoeken.
Zorg dat je zichtbaar en aanspreekbaar bent:
Loop regelmatig mee op de werkvloer.
Luister zonder oordeel.
Vraag wat medewerkers nodig hebben om goed te functioneren.
Bespreek spanningen openlijk, vóórdat ze escaleren.
Dan ontstaat er een cultuur waarin mensen durven spreken, leren en samenwerken.
Kwetsbaarheid combineren met duidelijke grenzen
Beter leidinggeven vraagt om kwetsbaarheid met een duidelijke richting, omdat het anders onzeker voelt. Andersom voelt die duidelijke richting zonder kwetsbaarheid koud aan. De kunst is om beide naast elkaar te laten bestaan.
Blijleven vertelt: ,,Kwetsbaarheid is geen trucje. Het is laten zien dat je ook niet alles weet. Daarmee geef je anderen ruimte om eerlijk te zijn." Volgens Van den Heuvel hoort grenzen stellen daar op een natuurlijke manier bij. ,,Als alles vloeibaar wordt, verdwijnt veiligheid. Medewerkers willen weten waar ze aan toe zijn."
In de praktijk vraagt dat om:
Zeggen wat je denkt, maar ook luisteren wat dat bij de ander doet.
Feedback ontvangen voordat je die geeft.
Eerlijk zijn over je onzekerheden, maar beslissingen blijven nemen.
Stappenplan beter leidinggeven
De inzichten van experts in leidinggeven Blijleven en Van den Heuvel laten zich vertalen tot vijf concrete stappen, die je vandaag kunt zetten om morgen beter leiderschap te tonen.
Begin bij jezelf
Onderzoek je eigen verhaal, triggers en overtuigingen.
Zelfinzicht voorkomt projectie en helpt je de rust te bewaren in lastige situaties.
Luister actief
Stel verdiepende vragen, voordat je oordeelt of reageert.
Teams voelen zich veiliger als ze gehoord worden, dus dat bevordert openheid.
Bouw een community
Creëer verbondenheid, organiseer ontmoetingen en deel zowel successen als fouten.
Mensen leren sneller en blijven langer betrokken in een cultuur van vertrouwen.
Stel gezonde grenzen
Benoem wat er kan en wat er niet kan, leg uit waarom.
Duidelijkheid schept veiligheid, zonder kaders ontstaat onduidelijkheid en spanning.
Geef het goede voorbeeld
Wees eerlijk over wat je niet weet, maar neem de besluiten.
Authentiek leiderschap creëert respect en stimuleert verantwoordelijkheid.
Goed leiderschap is geen functie, maar een vorm van gedrag. Wie menselijkheid combineert met duidelijkheid laat het team groeien, net als het leidinggeven zelf.
Van controle naar vertrouwen
Leidinggeven draait om menselijk gedrag. Los van de KPI's en structuren, omdat psychologische veiligheid, feedback en verbinding een gevoel van vertrouwen creëren. Blijleven vat samen: ,,De beste leiders van nu bouwen geen muren, maar communities." Daar sluit Van den Heuvel zich bij aan: ,,Leidinggeven is niet alles weten, maar leren luisteren, elke dag opnieuw."
Luister ook naar de podcasts
Wil je meer weten over beter leidinggeven of ben je benieuwd naar de persoonlijke verhalen van experts Maartje Blijleven en Steven van den Heuvel? Beluister de volledige afleveringen van onze BusinessWise-podcastserie Hoe word ik. Blijleven vertelt hoe ze zelf leiderschap leerde door vallen en opstaan, terwijl Van den Heuvel uitlegt hoe luisteren, grenzen stellen en menselijkheid onmisbaar zijn.
LEES OOK: Hoe word ik een duidelijke leider?
LEES OOK: Hoe word ik als teamleider inclusiever?
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
