Een Zwarte Zwaan is in de economische wetenschap een belangrijke onverwachte gebeurtenis die niemand heeft voorzien hoewel ze niet onverklaarbaar hoeven te zijn. Een dergelijke gebeurtenis ontwricht alle bestaande economische modellen en kan zeer schadelijk voor de welvaart zijn, maar ook bevorderlijk.
1. Staatschuldencrisis VS en Japan
Een van de meest concrete systeemrisico's voor 2026 betreft de houdbaarheid van de overheidsschuld in ontwikkelde economieën als de Verenigde Staten en Japan. In de VS is de federale schuld boven de 130 procent van het BBP uitgekomen, terwijl in Japan dat cijfer boven de 260 procent ligt. Bij een renteverhoging door de centrale banken of in het geval van een economische vertraging zou de risicoperceptie van beleggers plots kunnen omslaan, wat zou kunnen leiden tot een golf aan verkopen van Treasuries en JGB's, met stijgende rentes en gevolgen voor de Amerikaanse dollar, de yen en de aandelenmarkten, schrijft Money.IT.
De implicaties kunnen zich wereldwijd uitbreiden: obligatiefondsen en hedgefondsen die sterk zijn blootgesteld aan staatsobligaties zouden enorme verliezen kunnen lijden. En opkomende markten zouden te maken kunnen krijgen met forse kapitaaluitstromen ten gunste van als veiliger beschouwde beleggingen.
Lees ook: 'Importtarieven van Trump kennen uiteindelijk alleen maar verliezers'
2. Onverwachte AI-boom
Het zijn niet alleen rampscenario's. Zwarte Zwanen kunnen ook buitengewoon positief zijn. In 2026 zouden we een explosie van de productiviteit, gedreven door AI, kunnen meemaken. Nog sterker dan de markt nu inprijst. Als bedrijven er volgend jaar in zouden slagen om systemen voor kunstmatige intelligentie effectief te integreren in hun productie- en besluitvormingsprocessen, zou de economie van de ontwikkelde landen een productiviteitsgroei kunnen boeken met een directe impact op de bedrijfswinsten.
Dit scenario zou vooral de technologie-, industrie- en dienstensector ten goede komen, met hogere marges en de creatie van nieuwe marktkansen als gevolg. De wereldwijde aandelenmarkten zouden daarvan profiteren, met een langdurige rally en een herschrijving van de historische ijkpunten.
Maar niet alles wat blinkt is goud. Een zo snelle adoptie zou ook nieuwe uitdagingen met zich meebrengen, waaronder een nog sterkere concentratie van winsten bij grote technologieconcerns, maar ook hogere risico's rond cybersecurity, privacy en regelgeving.
De wereld, inclusief de financiële markten, is inmiddels volledig afhankelijk van de technologiesector en AI
3. Barsten van de AI‑bubbel
Maar als het positieve verhaal rond AI de werkelijke capaciteit van bedrijven om winst te genereren zou overschatten, zouden we met een tegengesteld scenario te maken kunnen krijgen: het uiteenspatten van de techzeepbel.
De gevolgen daarvan zouden rampzalig zijn. Opgeblazen waarderingen, in combinatie met het ruime gebruik van hefboomfinanciering door hedgefondsen en durfkapitaalfondsen, zouden massale verkopen van techaandelen kunnen uitlokken, met dalende wereldwijde aandelenindices tot gevolg. De effecten zouden zich ook uitstrekken tot de kredietmarkt, met hogere rentes op bedrijfsleningen en grotere moeite om financiering voor startups los te krijgen. Voor opkomende markten en technologieafhankelijke sectoren zou de impact nog zwaarder zijn, en institutionele beleggers zouden geconfronteerd worden met onverwachte volatiliteit en moeilijk draagbare verliezen.
Een dergelijk scenario houdt ons een harde waarheid voor: de wereld, inclusief de financiële markten, is inmiddels volledig afhankelijk van de technologiesector en AI. De belegger wordt, ter bescherming van zijn kapitaal, als nooit tevoren gedwongen de waarderingen scherp af te zetten tegen de reële economische fundamentals.
Lees ook: Leen Zevenbergen waarschuwt investeerders: 'Deze AI-bubbel gaat tussen nu en twee jaar barsten'
4. Nieuwe handelsconflicten wereldwijd
Een andere mogelijke Zwarte Zwaan voor 2026 is een verscherping van de handelsconflicten tussen de grote economieën, in het bijzonder tussen de Verenigde Staten en China. Een verhoging van invoerheffingen of nieuwe beperkingen die zich richten op kritieke technologieën zou de wereldwijde toeleveringsketens kunnen ontwrichten, ten koste van de industrie- en handelssector. En niet alleen die.
Dit is het grootste risico voor de markten in 2026
De kosten van producten in de elektronica-, auto- en consumentengoederensector zouden wereldwijd direct oplopen, net als de productievertragingen. Ook in dit geval zouden beleggers hun blootstelling aan opkomende markten kunnen terugschroeven, wat nieuwe valutavolatiliteit en kapitaalvlucht zou kunnen aanwakkeren.
5. Inflatie-explosie en renteverhogingen
Schokken op de energiemarkt, hogere loonkosten voor bedrijven of een plotseling tekort aan grondstoffen zouden de inflatie (opnieuw) wereldwijd kunnen doen ontsporen. Dat zou centrale banken – met de ECB en de Federal Reserve voorop – dwingen om hun monetair beleid (opnieuw) om te gooien en de rente sterker te verhogen dan de markten momenteel inprijzen.
Daaruit zou een kettingreactie volgen. Een directe impact op aandelen van largecaps, bedrijfsobligaties en fondsen met hefboomfinanciering. De volatiliteit zou moeilijk te beteugelen zijn, met mogelijke correcties van meer dan 10‑15% op de belangrijkste indices en spanningen op de kredietmarkten. Landen met hoge schulden en een tekort op de handelsbalans zouden het meest kwetsbaar zijn, en zonder gecoördineerde monetaire en fiscale maatregelen om de markten te stabiliseren zouden de gevolgen desastreus kunnen zijn.
De politieke en fiscale kwetsbaarheden in sommige Europese economieën vormen een verdere potentiële Zwarte Zwaan
6. Politieke en economische crisis in Europa
De politieke en fiscale kwetsbaarheden in sommige Europese economieën vormen een verdere potentiële Zwarte Zwaan. Een stijging van de risicopremies, met gevolgen voor de obligatie- en aandelenmarkten, zou zich niet alleen kunnen voordoen door instabiliteit aan regeringszijde, maar ook door inefficiënt beheer van structuurfondsen of het onvermogen om effectieve economische hervormingen door te voeren.
Politieke onzekerheid zou buitenlandse investeringen kunnen ontmoedigen en de groei van de consumptie afremmen, met name in sectoren als de auto-industrie, energie en financiële dienstverlening.
7. Wereldwijde groei boven verwachting
Terug naar de positieve scenario's. De wereldeconomie zou – dankzij fiscale en structurele hervormingen en een hogere productiviteit – sterker kunnen groeien dan verwacht, met een onmiddellijke verbetering van export, industriële investeringen en particuliere consumptie. De aandelenmarkten zouden stijgen en het vertrouwen van beleggers zou toenemen.
De grote winnaars in dit scenario zouden de opkomende landen zijn die erin zijn geslaagd effectieve economische hervormingen door te voeren, omdat zij zouden profiteren van aanzienlijke nieuwe kapitaalinstromen. Aan de ondernemingskant zouden de big winners de multinationals zijn, die voordeel halen uit een nieuwe golf van efficiëntie op de markten en de stijgende vraag.
8. S&P 500 naar nieuwe recordhoogten
Als de voorwaarden op het vlak van groei en technologie gunstig samenvallen, zou de S&P 500 kunnen oplopen tot 8.000 punten, een recordniveau. Daarvoor is wel een sterke performance van de technologie-, industrie- en consumentensectoren nodig, gesteund door solide bedrijfswinsten en een ruim monetair beleid.
Beleggers zouden kunnen overwegen hun strategie voor assetallocatie tegen het licht te houden, de blootstelling aan tech en groeiaandelen af te wegen tegen defensievere sectoren, en tegelijk het risico van plotselinge correcties door volatiliteit of externe schokken actief te beheren.
9. Natuurlijke of biologische rampen op grote schaal
Corona heeft ons geleerd om ook biologische risico's tot de mogelijke Zwarte Zwanen van het jaar te rekenen. Maar daar blijft het niet bij.
Extreme gebeurtenissen zoals pandemieën, vulkaanuitbarstingen, aardbevingen en zonnestormen zouden aanzienlijke economische schade kunnen veroorzaken en de productiviteit wereldwijd onder druk zetten. Dergelijke schokken zouden directe impact hebben op aandelenmarkten, verzekeraars, energie en grondstoffen, en bovendien het vertrouwen van consumenten en beleggers aantasten.
Lees ook: Tom Compaijen: 'In een crisissituatie is de eerste stap altijd een gedegen analyse'
10. Effectieve EU‑hervormingen en de‑escalatie van geopolitieke risico's
Een laatste positief scenario draait om onverwachte diplomatieke doorbraken en structurele hervormingen in Europa die het door beleggers waargenomen risico weten te verlagen. Een de‑escalatie van geopolitieke spanningen – bijvoorbeeld in Oekraïne – in combinatie met effectiever fiscaal beleid zou het vertrouwen op de markten versterken en groei en investeringen stimuleren. De effecten zouden breed voelbaar zijn op de financiële markten. En de kansen zouden voor het grijpen liggen.
Ontvang elke week - op maandag - het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
