Waarom de inflatie in Nederland veel hoger is dan in de rest van Europa

Wat is inflatie?

Inflatie is het verschijnsel waarbij je geld minder waard wordt. Simpel gezegd: de prijzen van goederen en diensten stijgen en het bedrag dat je voorheen betaalde, is niet meer genoeg. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekent inflatie via de consumentenprijsindex (CPI). Deze index vergelijkt maandelijks de prijzen van een gemiddeld pakket uitgaven - het zogenaamde 'boodschappenmandje' - met die van een jaar eerder. Dit mandje bevat alles wat een huishouden uitgeeft: van kleding tot boodschappen en van huurprijzen tot vervoerskosten.

Bekijk ook: Waarom de economische kloof tussen Europa, China en de VS steeds groter wordt

De recente cijfers laten een zorgwekkende trend zien: Nederlandse prijzen stijgen sneller dan die in andere Europese landen.

Hoe ontstaat inflatie?

Volgens hoofdeconomen zoals Bert Colijn (ING) en Peter Hein van Mulligen (CBS) heeft inflatie twee belangrijke oorzaken:

• De vraagkant: als de vraag naar producten en diensten stijgt terwijl het aanbod hierbij achterblijft, worden prijzen opgedreven. Een voorbeeld is de coronapandemie, waarbij veel vraag ontstond naar bepaalde goederen.

• De aanbodkant: een tekort aan aanbod – bijvoorbeeld door een energiecrisis, zoals recent met gas – kan prijzen fors omhoog stuwen. Minder aanbod met een gelijke vraag zorgt automatisch voor hogere prijzen.

Inflatie is niet altijd slecht. De Europese Centrale Bank (ECB) streeft jaarlijks naar een inflatie van zo'n 2%. Dit motiveert consumenten en bedrijven om te investeren. Geld dat op de bank blijft staan, wordt immers minder waard. Desondanks hangt Nederland al tijden rond een inflatie van 4%. En dat begint problematisch te worden.

Waarom is de inflatie in Nederland zo hoog?

In veel Europese landen ligt de inflatie rond die gewenste 2%. Maar Nederland wijkt daar met een percentage van 4% fors vanaf. De redenen hievan zijn:

• Verhoogde accijnzen: denk aan belasting op brandstoffen en andere producten.

• Hoge huurprijzen: de woonlasten voor veel Nederlanders zijn fors gestegen, zonder dat de lonen op dezelfde manier meestijgen.

• Arbeidsmarktproblematiek: een krapte aan arbeidskrachten zorgt ervoor dat werkgevers meer moeten betalen en daarmee ook de prijzen van goederen en diensten omhoog gaan. Volgens Van Mulligen heeft deze hoge inflatie een groot nadeel: Nederland prijst zichzelf internationaal uit de markt. Onze producten worden duurder dan die van concurrerende landen. Dit leidt tot minder export en uiteindelijk minder economische groei.

Wat kan er gedaan worden tegen inflatie?

Het verminderen van inflatie is niet eenvoudig, maar er zijn manieren:

• De rente verhogen: centrale banken, zoals de ECB, verhogen de rente. Dit maakt lenen duurder, waardoor consumenten en bedrijven minder uitgeven. Minder vraag leidt tot lagere prijzen.

• Overheidsbezuinigingen: de overheid kan minder uitgeven om zo de vraag te temperen.

• Prijsmaatregelen nemen: denk aan het vaststellen van maximale huren of een prijsstop op bepaalde goederen. Al kan dat volgens Colijn later juist weer voor nieuwe inflatie zorgen. Het is een tijdelijke oplossing met risico's op lange termijn.

Bekijk ook: Wat moet Europa doen om aan te haken in de AI-strijd tussen Amerika en China?

Inflatie is een complex probleem dat Nederland hard raakt. Met een percentage van 4% blijven de prijzen stijgen en dreigt het land zichzelf uit de markt te prijzen. De gevolgen zijn duidelijk: minder koopkracht, hogere woonlasten, lagere pensioenen en afnemende investeringen.

Het probleem aanpakken kan, maar vergt actie van zowel de centrale banken, de overheid als consumenten zelf. Minder uitgeven en gericht ingrijpen in prijzen bieden oplossingen, maar zonder structurele aanpassingen blijven de gevolgen voelbaar – zelfs in je dagelijkse koffie, die straks misschien €10 kost.

Ontvang elke donderdag het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier gratis in: