Picnic-topman Michiel Muller na toekenning cao-dispensatie: 'Het was voor ons echt erop of eronder'

De koffers van ceo en co-founder Michiel Muller hoeven niet te worden ingepakt, een gang met Picnic naar het buitenland lijkt afgewend. Mullers' bedrijf hoeft zich toch niet te houden aan de cao Levensmiddelenbedrijf (van toepassing op zelfstandige detailhandelaren en franchisenemers), werd deze week bekend. De online supermarkt mag de eigen cao die sinds 2020 geldt blijven hanteren. Demissionair minister Mariëlle Paul van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (VVD) zette het licht voor Picnic op groen.

De reden voor het toekennen van de dispensatie is dat de bedrijfskenmerken van onder meer Picnic op essentiële punten verschillen van winkels. Daarom mogen de online supermarkten hun eigen cao e-commerce blijven toepassen en kunnen ze niet door de supermarkten gedwongen worden hun cao te volgen die voor winkels is bedoeld.

Opluchting voor Michiel Muller

Ging na het uitgaan van het genoemde persbericht de champagne open op het Picnic-kantoor of in huize Muller? Michiel Muller: „Dat niet, maar het was natuurlijk wel een opluchting, omdat het voor ons echt erop of eronder was en we hier al zes jaar mee bezig zijn. De onrust is ontstaan toen de supermarkten de tekst van hun cao veranderden om zo ook de online spelers te 'vangen'."

Vervolgens zijn 'de supermarkten ons weg gaan zetten als slechte betalers', vindt Muller. „En dat is juist niet het geval, want wij betalen namelijk veel beter dan de supermarkten. Het is enorm frustrerend. Wij betalen precies hetzelfde als de retail-, non-food- en horecasector. Hetzelfde geldt voor Duitsland en Frankrijk, waar we met de traditionele supermarkten geen enkele discussie hebben. We hebben al vijf jaar de e-commerce cao die we met de derde vakbond van Nederland hebben afgesloten. Een cao die bovendien tot stand is gekomen via een modern proces, waarbij iedereen mee kan praten en stemmen. We doen alles wat je zou moeten doen als goede werkgever met echte contracten, pensioen en uitfaseren van jeugdloon. Sterker nog, we richtten zelfs een cao op in een sector die nog geen cao had, de e-commercesector. Dan nog word je voor effectbejag al zes jaar weggezet als een bedrijf dat het niet serieus zou nemen met arbeidsvoorwaarden. De minister is nu zeer duidelijk dat winkels bij winkels horen en online bij online.''

Muller wil nog maar eens benadrukken wat het frame van een zogenaamd slechte werkgever met zijn werknemers en team doet. „We hebben duizenden mbo'ers in dienst. Mensen die hier met plezier werken, een carrière opbouwen, moderne skills leren. Mensen die vervolgens worden weggezet als minderwaardige werknemers. Mbo'ers die nota bene in een supermarkt nooit een baan zouden krijgen omdat ze te oud zijn. Dat is echt pijnlijk.''

De mogelijkheid voor dispensatie staat in de wet beschreven en heeft te maken met het algemeen verbindend verklaren (avv). Indien een cao-avv verklaard wordt dan moeten ook de bedrijven zich eraan houden die niet bij de onderhandelingen betrokken waren, zegt Muller.

Basis voor dispensatie

„Omdat de supermarkten hun cao hebben opgerekt, zouden nu ook de online spelers onder hun cao moeten vallen. Die is voor de supermarkten heel goedkoop omdat ze de loonkosten uit hun eigen cao kunnen drukken door inzet van kinderen tegen jeugdloon van 4 tot 5 euro per uur, terwijl bij de online spelers volwassenen werken. Bovendien worden kinderen bij supermarkten op hun 18de ontslagen omdat ze dan te duur worden, onder meer omdat vanaf die leeftijd pensioen wordt opgebouwd.''

„De detaillisten die zelf geen online business hebben, proberen de online spelers in hun cao te drukken zodat de loonkosten van online 40 procent hoger komen te liggen dan die bij supermarkten. Daarmee zou je dan een concurrent hebben uitgeschakeld. De minister heeft dus in zo'n geval de mogelijkheid om dispensatie te verlenen en volgt daarbij een toetsingskader. Het feit dat de bedrijfskenmerken van winkels en op essentiële punten verschillen, was de basis voor de dispensatie.''

Nagelbijten voor de Picnic-topman

Het klinkt wellicht klip en klaar, maar het was nagelbijten voor Muller. „Het was spannend, want het antwoord vanuit Den Haag is 'ja' of 'nee'. Dispensatie betekent: je kunt weer vooruit. Geen dispensatie betekent out of business. Dat is heel dramatisch. Gelukkig kreeg het ministerie steun vanuit de ACM. De ACM vindt het belangrijk dat er ruimte blijft voor nieuwe spelers met innovatieve ideeën, ook in een markt die door enkele grote partijen zoals Albert Heijn en Jumbo wordt gedomineerd.''

'De werkelijkheid is anders'

Muller: „De kosten van de cao zijn voor de supermarkten veel lager. Bijvoorbeeld: een kind dat 5 euro verdient en 50 procent toeslag op zondag krijgt, verdient 7,50 euro. Dat is heel wat anders dan een volwassene die 15 euro verdient en daarmee naar 22,50 euro gaat. Wandel op een zondag een supermarkt binnen, er werken alleen pubers. Volwassenen worden op tijden dat een toeslag geldt simpelweg niet opgeroepen. De alleenstaande moeder met twee kinderen krijgt die toeslag nooit. De online spelers betalen op momenten dat de planning krap is wel toeslagen aan volwassenen, bijvoorbeeld op vrijdag.''

„'Iedereen onder dezelfde cao, dan heb je een gelijk speelveld', claimen de supermarkten graag. Dat klinkt heel geloofwaardig. De werkelijkheid is echter anders. Nu hebben de online spelers al 20 procent hogere loonkosten en dat weten de supermarkten dondersgoed. Supermarkten verlagen massaal de loonkosten van hun eigen cao door kinderen in te zetten, daardoor pensioenopbouw te ontwijken en hun online distributiecentra te laten draaien op arbeidsmigranten op uitzendbasis.''

Lees ook: Picnic krijgt gewenste dispensatie, hoeft zich niet te houden aan cao voor supermarkten

40 procent hogere loonkosten

Demissionair minister Paul stelde dat het goed zou zijn als de online super en de vakbonden opnieuw om tafel gaan om dichter bij elkaar te komen. Muller: „Wij hebben al sinds de eerste rechtszaak gezegd: laten we dit oplossen. We hebben eindeloos veel voorstellen gedaan om te praten, maar het Vakcentrum wil alleen dat wij hun regels volgen. Dat is onmogelijk zakendoen. Het probleem is dat de belangen volledig tegengesteld zijn: wij zijn 100 procent online, zij 0 procent. Het werkt dus niet om twee volledig verschillende modellen in één cao te vangen als de zittende partij niet wil. Inmiddels hebben we wel twee miljoen euro uitgegeven aan advocaten, nog los van interne tijd en capaciteit.''

Hoe kijkt Muller naar de toekomst, met verkiezingen en een nieuw kabinet in het vooruitschiet? „Het staat los van politiek. Het gaat hier om een minister die de wet volgt. De wet verandert niet als er een nieuw kabinet komt. Het gaat erom dat het cao-avv-stelsel niet wordt misbruikt door traditionele spelers om nieuwe spelers uit de markt te weren. De vorige keer kregen we dispensatie van Karien van Gennip van het CDA, nu was in eerste instantie Eddy van Hijum van het NSC verantwoordelijk, maar het werd demissionair minister Paul van de VVD die de analyse van haar ambtenaren volgde.''

Lees ook: Michiel Muller over mogelijk vertrek Picnic uit Nederland: 'Dit is geen dreigement, maar...'

Opnieuw rechtsgang van het Vakcentrum?

Het Vakcentrum heeft in een persbericht in felle bewoordingen aangegeven dat het nogmaals een rechtsgang overweegt, nu de dispensatie wederom toegewezen is aan Picnic (zie ook onder). Er wordt door de supermarkten ook geschermd met het argument dat de rechtbank heeft bepaald dat bedrijven als Picnic en Crisp onder de supermarkt cao moeten vallen.

„Dat is uiteraard vals van het Vakcentrum, want ze weten precies hoe het zit'', meent de topman. „Ze hebben na hun eerste rechtszaak die ze verloren zelf hun cao-tekst aangepast, zodat de rechter in tweede instantie besloot dat online spelers nu wel onder de werkingssfeer vallen. Maar of je de cao ook daadwerkelijk moet volgen of dat het gerechtvaardigd is, dat bepaalt de minister. Waarvan akte'', besluit Muller.

Vakcentrum, de brancheorganisatie van zelfstandige retailondernemers, ziet de dispensatie voor Picnic als verzwakking van het cao-stelsel en stelt dat het tegen het oordeel van de rechtbank en het hof in gaat. Die bepaalden dat Picnic de cao moet volgen. „Een eerdere minister heeft ook al eens dispensatie verleend. Dat was op duidelijk onjuiste gronden. We hebben daarover ook een uitspraak van de rechter gevraagd. Die procedure loopt nog. We moeten kijken of we deze dispensatie daarbij kunnen voegen of dat dit een tweede rechtszaak tegen het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt'', zo stelde Vakcentrum-directeur Patricia Hoogstraaten.

Uitzondering voor Picnic, en dan ook andere bedrijven?

De directeur vreest dat nu Picnic een uitzondering krijgt, meer bedrijven hun kans ruiken. Hoogstraaten: „Ik ken wel meer bedrijven die bedrijfsmatige redenen hebben om van de cao af te willen wijken en vast ook niet alleen in onze branche. Onze cao is een afspraak over de minimum arbeidsvoorwaarden, zodat er geen concurrentie op dit vlak ontstaat. Deze mogelijkheid wordt door de mededingingswet ondersteund. Dispensatie betekent een bijl aan de wortel van het cao-stelsel en zal ertoe leiden dat cao's hun kracht verliezen."

Dat de medewerkers van Picnic duurder zijn omdat ze boven de 21 jaar zijn en het liefst een rijbewijs moeten bezitten, gaat er bij de directeur niet in . „Kijk naar het distributiecentrum, het inpakken van de producten. Dat kan een jong persoon ook doen. Een enthousiaste 17-jarige, waarom niet?''

'Cao-stel wordt verzwakt'

Volgens de directeur verzwakt demissionair minister Paul met haar dispensatie het cao-stelsel. „Het cao-stelsel is in Nederland een groot goed. Het zorgt voor een gelijk speelveld en voorkomt neerwaartse concurrentie op arbeidsvoorwaarden. Dat belang is eerder dit jaar nog eens benadrukt door de centrale werknemers- en werkgeversorganisaties in een advies van de STAR (Stichting van de Arbeid, red.) aan de minister.''

Opnieuw om tafel gaan zitten met Picnic en andere online supermarkten - een wens van de demissionair minister - heeft volgens Hoogstraaten weinig zin. „De onderhandelingen over een cao vinden plaats aan de cao-tafel. Voorafgaand daaraan halen we de input op van onze leden. Het staat Picnic vrij om lid te worden van een werkgeversorganisatie en zo mee te praten binnen de normale procedure. Het Vakcentrum blijft strijden voor een gelijkwaardig speelveld zoals de branchevereniging het voor zich ziet. Ze zijn nog niet van ons af. Wij gaan hier niet mee akkoord.''

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: