„We zijn toch allemaal een beetje autistisch?" Menig autist zal dit wel eens gehoord hebben. Vaak goedbedoeld. Maar toch kwetsend. Het is wat we een micro-agressie noemen: een opmerking die luchtig lijkt, maar voor de toehoorder een scherpe rand heeft. Want zulke opmerkingen hoor je niet één keer; ze komen telkens terug. En stapelen zich op.
Met verschillende breinen komt ook verschillend talent
Neurodiversiteit - de natuurlijke variatie in brein, geest en bedrading - krijgt steeds meer aandacht. Waarom? Omdat met verschillende breinen ook verschillend talent komt. Talent als hyperfocus, patroonherkenning, creativiteit of het leggen van onverwachte verbanden. Talent waar iedere organisatie baat bij heeft.
Met die aandacht komt ook vaker de vraag: „Maar hoe kan ik hier nu praktisch mee aan de slag?" En dat is een terechte vraag. Want het is mooi dat organisaties neurodiversiteit willen omarmen, maar in de praktijk weten veel mensen niet goed wat ze dan anders moeten doen.
Daar komt een prachtig gedachtengoed van Esther Mollema van pas: micro-inclusie. Het begrip micro-inclusie is in Nederland op de kaart gezet door Esther Mollema, oprichter van Direction en expert op het gebied van diversiteit, inclusie en leiderschap. Zij introduceerde de term als tegenhanger van micro-agressie: de kleine, vaak onbewuste uitsluitende opmerkingen die we allemaal weleens maken. Mollema benadrukt juist het belang van bewuste, positieve micro-momenten: kleine gebaren of woorden waarmee je anderen laat voelen dat ze erbij horen. Zo wordt inclusie niet iets abstracts of beleidsmatigs, maar iets wat iedereen elke dag kan doen.
En dat geldt ook voor neuro-inclusie: ruimte geven aan verschillende manieren van denken, leren, werken, communiceren en prikkelverwerken.
Saskia Schepers is expert op het gebied van neurodiversiteit en een van de sprekers van het Sprekershuys.
Lees ook: Verschil maakt verschil: hoe je wél de vluchten plukt van je diversiteitsbeleid
Van micro-agressie naar micro-inclusie
Een paar voorbeelden:
„Huh!? Wat zeg jij nou? Dat heeft er toch niks mee te maken?"
Vervangen door: "Hé, interessant, jij ziet het anders! Vertel eens?"
(Het feit dat jij een verband niet ziet, wil niet zeggen dat het er niet is: andere bedrading, andere uitkomst.)
„Ja, het is wat lawaaierig hier. Maar sluit je er maar voor af!"
Vervangen door: "Als het jou helpt, zoeken we even een rustigere plek."
(Normaliseer verschillen in prikkelverwerking.)
„Heb je me begrepen?"
Vervangen door: „Heb ik het zo goed uitgelegd?"
(Normaliseer verschillen in informatieverwerking.)
Het zijn kleine zinnen. Een nuance. Maar ze maken een wereld van verschil.
Neurodiversiteit in de praktijk
Neurodiversiteit is een groot onderwerp. Je kunt het bekijken vanuit recruitment, leiderschap, communicatie of werkplekinrichting. Maar je kunt het ook heel klein maken.
Want uiteindelijk gaat het erom dat iemand krijgt wat diegene nodig heeft om lekker te werken en diens beste zelf te zijn. En dat begint bij een team waarin je je gezien, gehoord en veilig voelt. En dat zit vaak niet in grote HR-beleidsdocumenten, maar in hoe we dagelijks met elkaar praten.
Een manager die vraagt: „Wat helpt jou om goed te kunnen focussen?"
Een collega die zegt: „Fijn dat jij er op een andere manier naar kijkt."
Of iemand die gewoon even checkt: „Wil je dat ik het ook even op mail zet?"
Dat is neuro-inclusie.
We kunnen er met elkaar voor zorgen dat iemand floreert in plaats van overleeft
'Maar ik kan toch niet met iedereen rekening houden?'
Een vraag die ik vaak hoor tijdens lezingen of trainingen: „Saskia, ik kan toch niet met alle 60 mensen in m'n team rekening houden?" En dat begrijp ik.
Maar micro-inclusie gaat niet over alles voor iedereen tegelijk goed doen. Het gaat over aandacht. Over nieuwsgierigheid. Over willen weten wat iemand nodig heeft om goed te functioneren. En dat is niet ingewikkeld. Het vraagt vooral een andere houding. In plaats van denken: „Dat is lastig," kun je denken: „Wat kan wél?"
Soms is dat een andere manier van communiceren. Soms een andere plek in het kantoor. Soms iets flexibeler omgaan met werktijden. Maar soms nog kleiner, zoals een positieve reactie op een bepaalde behoefte. Want laten we eerlijk zijn: als iemand zich continu moet aanpassen aan de norm, gaat daar enorm veel energie naartoe. Energie die niet meer naar het werk kan. Terwijl we er met elkaar voor kunnen zorgen dat iemand floreert in plaats van overleeft.
Een cultuur waarin iedereen mee mag doen
Neurodiversiteit erkennen is stap één. Neuro-inclusie doen is stap twee. Het is het verschil tussen zeggen: „Iedereen mag zichzelf zijn," en daadwerkelijk een omgeving creëren waarin dat ook veilig voelt. Want pas dan durven mensen te zeggen: „Dat soort verlichting is te fel voor mij" of "Kun je het even samenvatten? Dan weet ik zeker dat ik het goed heb begrepen."
Dat vraagt om een cultuur waarin verschil normaal is. Waarin niemand zich vreemd hoeft te voelen om wie die is. En waarin we niet proberen om iedereen in dezelfde mal te duwen, maar juist waarderen dat ieder brein iets unieks toevoegt.
Begin klein, vandaag nog
Neuro-inclusie begint niet bij een beleidsplan of een training (al helpen die zeker). Het begint bij bewustwording. En met die kennis een ander gesprek voeren. Een open en nieuwsgierige houding aannemen. En: woordkeuze. Vraag eens:
Wat heb jij nodig om goed te kunnen werken?
Hoe kan ik helpen dat jij je prettig voelt in dit team?
Wat werkt voor jouw brein het beste?
Het zijn simpele vragen, maar ze openen de deur naar meer begrip, meer samenwerking en meer werkplezier.
Geen trend of project
Neurodiversiteit is geen trend of project; het is een realiteit. In elk team, in elke organisatie. En hoe beter we leren omgaan met die diversiteit, hoe rijker en innovatiever onze teams worden.
Want inclusie is niet iets wat je 'doet' op donderdagmiddag tijdens een workshop. En het is nooit klaar. Het is iets wat je bent, elke dag. In je taal. In je keuzes. In hoe je luistert.
En soms begint dat gewoon bij één kleine zin. Eén opmerking die geen micro-agressie is, maar een micro-inclusie.
Lees ook: Werkplekdiversiteits-programma's veranderen de manier hoe we praten
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
