Iedereen zegt dat hij van eerlijkheid houdt. Tot iemand eerlijk tegen je is. Dan heet het ineens bot, ongepast of niet constructief. Ik zie het in bijna elk team dat ik train. Er hangt iets in de lucht dat niemand hardop zegt. Een irritatie, een misverstand of gewoon de olifant in de kamer. Iedereen voelt het, niemand benoemt het. En ondertussen gaat het gesprek over KPI's, kwartaaldoelen of „beter samenwerken".
Spanning vermijden is menselijk. Je denkt dat je de sfeer bewaart, maar in werkelijkheid gaat die er juist van achteruit. Want spanning verdwijnt niet. Die komt er op een andere manier uit. In passief-agressieve grapjes, oogrolmomenten of in een teamlid dat ineens 'iets minder lekker in z'n vel zit'. Ik noem het ook een zegelboekje. Elke keer dat je iets niet zegt, plak je een zegel in je boekje. Maar niemand die er iets van weet. En op een dag is je boekje vol en ontplof je.
En het is zo zonde: de energie die je dagelijks kwijt bent aan dingen niet zeggen. En het telt op. Het vreet tijd, focus en plezier.
Lees ook: 'Coachen is toch gewoon een beetje praten?' Met de GROW-structuur word jij wél een coachend leider
Harmonie
Veel leidinggevenden willen de hele tijd harmonie. En dat herken ik wel. Ik hou ook enorm van harmonie. Ik vind het het allerfijnst als iedereen het eens moet zijn, dat er geen spanning is. Maar harmonie zonder eerlijkheid is schijnveiligheid. Je voelt het zelf ook: die gladde overleggen waarin alles goed gaat, maar je met hoofdpijn naar buiten loopt. Of je je echt afvraagt of mensen wel gaan doen wat er beloofd is. Echt effectieve teams zijn niet conflictloos, ze zijn spanningsvaardig. Ze weten dat wrijving nodig is om scherp te blijven, zolang het met respect gebeurt.
Laatst trainde ik een MT dat zichzelf omschreef als open en transparant. Tot iemand zei: „Ja, maar met haar kun je dat soort dingen beter niet zeggen." Bam. Daar was 'ie. Dat waar iedereen omheen liep. Het werd stil. Je voelde dat mensen dachten: oh shit, nu gaan we het hier over hebben. En precies dáár begint het echte gesprek. Niet in de PowerPoint met stijgende lijnen, maar in dat ongemakkelijke moment waarin iemand eerlijk durft te zijn.
Wat er toen gebeurde, was precies waarom ik ons werk zo mooi vind. Ze gingen met elkaar praten in plaats van over elkaar. Niet om de ander te overtuigen, maar om elkaar te begrijpen. Ze ontdekten dat ze eigenlijk hetzelfde wilden: helderheid, vertrouwen en samenwerking, maar dat hun manier van communiceren daar juist tussen zat. Dat moment, waarin spanning wordt omgezet in begrip, is goud. Niet omdat het gezellig is (dat is het niet), maar omdat het echt is.
Lees ook: Functioneringsgesprekken: zo moet het wél (met dank aan Nadia van der Vlies)
Niet hard, maar helder
Eerlijke gesprekken zijn niet hard, ze zijn helder. Bij hard wil je winnen, bij helder wil je begrijpen. Bij hard geef je kritiek, bij helder geef je feedback. Bij hard oordeel je, bij helder benoem je. Dat is wat ik leidinggevenden leer: hoe je de spanning kunt aangaan zónder schade aan te richten. Door rustig te blijven. Door nieuwsgierig te zijn. Door niet te fixen, maar te onderzoeken. Zodra je dat doet, verandert de sfeer. Mensen voelen dat het mag, eerlijk zijn. En dat je iets wilt verbeteren, niet iemand wilt afrekenen.
Toch vermijden veel leidinggevenden die gesprekken. Omdat ze bang zijn dat iemand emotioneel wordt, of boos, of dichtklapt. Omdat ze denken: ik heb geen zin in gedoe. Maar dat gedoe is er al. Alleen het zit onder water. En ondertussen groeit het door. De spanning die je ontwijkt, wordt cynisme, roddel of stilzwijgen. Tot het moment dat je denkt: hoe is het zó ver gekomen?
Goed leiderschap is niet altijd comfortabel
Goed leiderschap is niet altijd aardig of comfortabel. Het vraagt moed om spanning toe te laten in plaats van te vermijden. Om te zeggen wat iedereen voelt, maar niemand zegt. Dat moment is ongemakkelijk, ja. Maar het is ook het moment waarop er weer lucht in een team komt. Je ziet mensen ontspannen, lachen, soms zelfs sorry zeggen. En ineens is er weer verbinding. Dat is wat spanning doet als je haar aankijkt: ze verandert in helderheid.
Spanning hoort bij samenwerken
Spanning hoort bij samenwerken. Wie elke wrijving probeert te vermijden, blijft oppervlakkig. Wie durft te blijven als het schuurt, wordt volwassen. Want de spanning die je ontwijkt, blijft je achtervolgen. Tot je het aan durft en de spanning verandert in groei.
Lees ook: Nadia van der Vlies: 'Managers hebben vaak een grote mond, behalve waar het echt nodig is'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
