Deze tekst is gebaseerd op de videoserie Het Glazen Plafond waarin Anne-Marie Fokkens de carrièrekansen van vrouwen onderzoekt. Bekijk via deze link de volledige serie.
De loonkloof is een hardnekkig probleem dat de ongelijkheid in salaris tussen mannen en vrouwen blootlegt, zelfs wanneer ze vergelijkbaar werk doen met een gelijke opleiding en ervaring. Het onderwerp blijft relevant, zelfs in een tijd waarin diversiteit en inclusiviteit hoog op de agenda staan.
Nationaal Salaris Onderzoek: loonkloof is toegenomen
De meest recente cijfers uit het Nationaal Salaris Onderzoek laten zien dat de loonkloof niet alleen aanwezig is, maar zelfs is toegenomen. Jaap van Muijen, hoogleraar psychologie aan Nyenrode Business Universiteit, licht de situatie toe. ,,In 2021 was de loonkloof gedaald naar 5,1 procent, een positieve ontwikkeling ten opzichte van eerdere jaren. Maar in 2023 zagen we tot onze teleurstelling een stijging naar 7,4 procent."
Deze cijfers laten zien dat de salarissen van mannen sneller zijn gestegen dan die van vrouwen. Het verschil is het meest uitgesproken bij hoger opgeleiden, waar mannen gemiddeld een salarisstijging van 18 procent zagen tegenover 14 procent bij vrouwen. ,,Zelfs bij praktisch en middelbaar opgeleiden zien we dezelfde trend. Bij praktisch opgeleiden is het salaris van mannen met 15 procent gestegen, terwijl dat van vrouwen slechts met 7 procent toenam".
LEES OOK 'Na mijn zwangerschapsverlof werd ik niet opgenomen in een talentprogramma'
Vrouwen, salaris en onderhandelen
Een veelgenoemde oorzaak van de loonkloof is het verschil in onderhandelen tussen mannen en vrouwen. Het beeld bestaat dat vrouwen minder goed onderhandelen, maar onderzoek wijst op diepere oorzaken. Lisa van Blaricum, mede-eigenaar van In Touch Female Leadership & Career Academy, legt uit: ,,Vrouwen zijn juist heel goed in onderhandelen, zelfs beter dan mannen, maar vaak als het gaat om het algemeen belang of voor de organisatie. Wanneer het echter om henzelf gaat, wordt het lastiger. Daar ligt het verschil." Bovendien speelt de reactie van de omgeving een rol. Jaap van Muijen: ,,Als vrouwen assertief onderhandelen, wordt dat vaak negatief geïnterpreteerd. Ze worden dan als 'te ambitieus' of zelfs 'bitchy' bestempeld. Bij mannen wordt hetzelfde gedrag gezien als krachtig en zelfverzekerd."
Als vrouwen nee te horen krijgen, stoppen ze met de onderhandeling. Mannen gaan sneller weer terug de wedstrijd in
Lisa van Blaricum
Ruth van Veelen, senior onderzoeker inclusieve arbeidsmarkt bij TNO, bevestigt dit beeld en benadrukt de impact van gendernormen. ,,Wanneer vrouwen onderhandelen, stappen ze uit hun traditionele genderrol van vriendelijk en zachtaardig. Dit kan onbewust negatieve reacties oproepen, zoals twijfel of afwijzing. Mannen blijven daarentegen comfortabel binnen hun traditionele rol, waardoor hun gedrag sneller wordt geaccepteerd."
LEES OOK Verzuim kostte in 2024 een miljard meer dan jaar ervoor: waren we ziek of 'ziek'?
Vrouwen, mannen en het effect van 'nee'
Een ander belangrijk verschil is hoe mannen en vrouwen omgaan met tegenslagen tijdens onderhandelingen. ,,Voor mannen is een eerste nee geen einde, maar het begin van de onderhandeling", zegt Lisa. ,,Ze zien het als een spel en blijven proberen. Als vrouwen nee te horen krijgen, stoppen ze met de onderhandeling. Mannen gaan sneller weer terug de wedstrijd in. Voor vrouwen voelt een nee vaak als een definitieve beslissing, waardoor ze afhaken. Het heeft ook met onzekerheid en bescheidenheid te maken."
Loonkloof: oplossingen en wetgeving
Volgens Ruth kunnen gestandaardiseerde processen veel bias wegnemen. ,,Wanneer werkgevers jaarlijks gestructureerd praten over ontwikkelmogelijkheden en openheid creëren over salarissen, verminder je ruis en stereotypering. Je legt iedereen dezelfde keuzes en kansen voor en de marges waarbinnen dat kan. Dat is spannend voor een werkgever, maar het loont." In maart 2023 heeft de Europese Commissie een wet aangenomen die loonklooftransparantie verplicht stelt. Werkgevers met meer dan 100 werknemers moeten rapporteren over hun salarissen, en de loonkloof mag niet groter zijn dan 5 procent. Landen hebben drie jaar om deze wet te implementeren.
In de videoserie Het Glazen Plafond onderzoekt Anne-Marie Fokkens de carrièrekansen van vrouwen. Zijn de kansen op de werkvloer voor mannen en vrouwen werkelijk zo ongelijk en stuiten vrouwen op een onzichtbare barrière? Experts, onderzoekers en (andere) ervaringsdeskundigen komen aan het woord. Bekijk hier de aflevering over de loonkloof en via deze link de volledige serie.
Meer over de arbeidsmarkt? BusinessWise Weekly!
In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week. Abonneer je gratis en blijf altijd op de hoogte.
