Ook omdat EZ-minister Karremans een 'Nationaal Agentschap voor Disruptieve Innovatie' overweegt is het de vraag: wat zouden wij moeten willen leren van Estland? Welke rol pakt de overheid van Estland daar precies, hoe nauw is de samenwerking met het bedrijfsleven?
In de podcast BusinessWise Weekly gaat Olivier de Neve in gesprek met Remco Timmermans, directeur van Spaceside OÜ in Tallinn, en Jip Leenderste, onderzoeker aan de TU Delft met expertise in entrepreneurialecosystemen.
Al in de jaren 90, na de onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie, besloot Estland zich te richten op digitalisering als strategie voor economisch herstel. Leenderste legt uit: „Ze zijn bij de overheid heel gaan inzetten op digitaal, op de e-Residency bijvoorbeeld. Maar óók op digitale skills in het onderwijs. Iederen moet leren coderen."
Het geheim van Estland
Timmermans vertelt over e-residency programma waarmee Estland in 2014 begon: „Sinds 2019 ben ik zelf e-Resident in Estland. Je krijgt een e-Residency card, die geeft je alle rechten die de inwoners van Estland hebben, behalve de rechten die je hebt als inwoner. Het is geen woonvergunning of werkvergunning, maar een vergunning om een bedrijf op te richten binnen de Estse regelgeving." Het is geen belastingparadijs, benadrukt hij.
Estland heeft zo zijn ecosysteem opgebouwd waarin kleine bedrijven de mogelijkheid krijgen om te floreren, zelfs zonder een fysieke aanwezigheid. Inmiddels zijn er in Estland meer dan 36 duizend bedrijven opgericht door e-Residents, wat jaarlijks zo'n 15 miljard euro omzet genereert.
Je moet leren van andere ecosystemen, maar niet proberen ze te imiteren
Jip Leenderste entrepreneurial ecosystems onderzoeker TU Delft
Nederland moet zijn eigen weg vinden
Maar ondanks de successen van Estland en de bekendheid die het land heeft gekregen als het 'Silicon Valley van Europa' vindt Leenderste dat Nederland niet simpelweg het model van Estland moet kopiëren: „Je moet je eigen ecosysteem opbouwen, waarbij je kan leren van andere plekken."
Regio's zoals Silicon Beach en Silicon Mountain hebben dat geprobeerd, maar zijn nooit succesvol geworden. Nederland moet een eigen aanpak ontwikkelen die aansluit bij de unieke voorwaarden en sterktes van ons land."
Er zijn meer succesverhalen. Leendertse: „De meest bekende in Europa is Londen, maar ook steden als Berlijn, Amsterdam, Stockholm en Barcelona en regio's als Eindhoven en het Baskenland ontwikkelen zich als belangrijke hubs voor startups, elk met hun eigen unieke verhaal."
Nederland heeft een sterke middenmootpositie als het gaat om digitalisering, zegt Timmermans. Leenderste voegt eraan toe dat er nog ruimte is voor verbetering, vooral in het creëren van stabiele wetgeving, het openen van internationale markten, en het stimuleren van ondernemerschap gericht op maatschappelijke uitdagingen.
De rol van de Nederlandse overheid
Tijdens de podcast wordt ook de wens van demissionair minister Karremans besproken: de komst van een Nationaal Agentschap voor Disruptieve Innovatie (DANI) in Nederland, naar voorbeeld van het Amerikaanse DARPA.
„DARPA begon heel erg vanuit het defensiegebied," waarschuwt Leendertse. „Als je dat vanuit een Europese bril kijkt zie je dat 78 procent van de defensie-uitgaven momenteel naar bedrijven buiten de EU gaat. Zolang we dat niet veranderen, gaat dat niet aanslaan. Maar het idee zelf is denk ik heel waardevol."
Volgens Leenderste ligt de kracht van DARPA in het feit dat de overheid vaak de eerste klant is, en daarmee een structurele introductie voor nieuwe technologieën verzorgt: „Het probleem in Nederland is dat pilots niet leiden tot structurele afname. De overheid moet niet alleen de eerste, maar ook de tweede, derde en vierde klant zijn."
Samenwerking op Europees niveau biedt vaak schaalvoordelen
Remco Timmermans directeur van Spaceside OU in Tallinn
Timmermans denkt dat DARPA een inspirerend model kan zijn, maar voegt toe dat Nederland misschien simpelweg te klein is voor zo'n nationale aanpak: „Ik denk echt dat we dit Europees moeten aanpakken, zeker voor grote domeinen zoals ruimtevaart. Ook in mijn eigen vakgebied zie ik dat zelfs Europa soms te
klein is, maar samenwerking op dat niveau biedt toch vaak meer schaalvoordelen."
Luister ook: BusinessWise Weekly: Onbeperkte vrije dagen? 'Vakantie is geen oplossing voor werkdruk'
Wat kunnen Nederlandse bedrijven doen?
Naast overheidsinitiatieven ligt er ook een verantwoordelijkheid bij Nederlandse bedrijven zelf. Leenderste adviseert: „Bedrijven moeten
focussen op grote maatschappelijke uitdagingen en meer investeren in
ecosystemen. Samenwerken met andere bedrijven en landen biedt enorme potentie."
Timmermans voegt toe dat ondernemers niet afhankelijk moeten zijn van subsidies: ,,Die programma's kunnen een mooie start zijn, maar je moet uiteindelijk gewoon kunnen ondernemen. Een sterke commerciële basis is essentieel."
Nederland kan leren van Estlands focus op digitalisering, maar moet ook verder kijken dan de eigen markt. ,,Ik merk zelf dat ik me prettig voel in een kleine, internationaal georiënteerde markt als Luxemburg en Estland. Nederland kan nog een stap zetten naar meer internationale kansen", sluit Leenderste af.
BusinessWise Weekly is een wekelijkse podcast waarin presentator Olivier de Neve je bijpraat over de actualiteit die ertoe doet op de werkvloer, bij het koffieapparaat en in de strategie-presentatie van volgende week. Samen met scherpe denkers uit het bedrijfsleven vertaalt hij het zakelijke nieuws naar concrete inzichten, duiding die verder gaat dan het persbericht en die ene LinkedIn-post. Elke vrijdag een nieuwe aflevering.
