Futurist Tessa Cramer is een van de sprekers op het Communicatie Fest 2025.
In deze aflevering van Hoe word ik legt ze uit hoe je 'toekomst denken' verder kan gaan dan alleen speculeren. Je kunt de toekomst ook daadwerkelijk vorm proberen te geven. De belangrijkste lessen:
Iedereen is al een toekomstdenker
Een verrassende eerste les van Cramer is dat toekomstdenken geen exclusieve gave is. „Eigenlijk ben je al een toekomstdenker, alleen weet je het zelf nog niet," vertelt ze. Net zoals we dagelijks terugkijken door middel van geschiedenislessen, kunnen we ook bewust vooruitkijken. Het verschil? Toekomstdenken vereist een andere mindset. „We vertellen vaak verhalen over de toekomst, bijvoorbeeld over AI. Maar hoe vaak begrijpen we écht wat die verhalen betekenen en hoe we ermee kunnen werken?"
Volgens Cramer begint toekomstdenken met het erkennen van je eigen aannames. Neem bijvoorbeeld: „AI zal ons werk volledig overnemen." Dit is een aanname die vaak overschat wordt. Door je aannames te begrijpen en ze kritisch te bekijken, kun je jouw blik op de toekomst verruimen.
Begin bij het begin, niet het einde
Veel mensen beginnen toekomstdenken vanuit een doemscenario: „Alles zal veranderen en ik weet niet genoeg om ermee om te gaan." Cramer raadt precies het tegenovergestelde aan: begin bij het begin, stap voor stap. „Focus eerst op je eigen perspectief en kijk waar je aannames vandaan komen. Dit geeft inzicht in hoe jouw beelden van de toekomst keuzes beïnvloeden."
Een treffend voorbeeld is Cramers eigen aanname dat „iedereen wil veranderen." Ze realiseerde zich dat dit niet altijd waar is: „Veel mensen willen juist dat dingen blijven zoals ze zijn. Die reflectie helpt om betere keuzes te maken en strategischer met de toekomst om te gaan."
Breng verschillende stemmen samen
Een mooie toekomst bouwen is geen solo-activiteit. Cramer benadrukt dat organisaties vaak fouten maken door toekomstplannen te ontwikkelen in kleine, exclusieve werkgroepen, terwijl andere perspectieven ontbreken. „Vraag jezelf: welke stemmen moeten gehoord worden?"
Betrek mensen uit verschillende lagen van de organisatie, zodat de toekomstvisie niet alleen gedragen wordt door leiders, maar resoneert bij iedereen. „Hoe meer diverse stemmen je hebt, hoe rijker je toekomststrategie wordt."
Gebruik tools zoals scenarioplanning
Om de toekomst concreter te maken, noemt Cramer methoden zoals scenarioplanning en backcasting. Bij scenarioplanning kun je verschillende mogelijke 'toekomsten' schetsen, terwijl je met backcasting een gewenst toekomstbeeld schetst en terugredeneert naar nu: „Wat moet er vandaag gebeuren om daar over tien of twintig jaar te komen?"
Deze technieken helpen niet alleen om prioriteiten te stellen, maar voorkomen ook dat je vervalt in wishful thinking. „De toekomst blijft onzeker, maar een goede strategie leert je daarmee om te gaan in plaats van alles proberen te voorspellen," zegt Cramer.
Leer omgaan met onzekerheid
Toekomstdenken is niet voor controlefreaks. Cramer wijst erop dat onzekerheid een kernonderdeel is van toekomstdenken: „Je moet accepteren dat niet alles vaststaat en vertrouwen hebben in de mensen en systemen om je heen."
Door onzekerheid te omarmen, kun je ruimte maken voor onverwachte technologieën, ideeën en interventies die jouw koers kunnen verrijken.
De fundamentele vraag: hoe willen we leven?
Cramer benadrukt dat fundamentele vragen vaak de kern vormen van toekomstdenken: „Hoe willen we leven? Wie willen we zijn? Hoe willen we samenwerken?" Ze merkt dat veel organisaties blijven hangen in vage buzzwords zoals circulaire economie en sustainability. Toekomstdenken wordt pas concreet wanneer je deze begrippen vertaalt naar de dagelijkse praktijk en wat dat betekent voor de werkvloer, de kernwaarden en je strategie.
Cramer moedigt organisaties aan om het gesprek aan te gaan en te focussen op wat hun mensen écht belangrijk vinden: „Een bezield verhaal ontstaat niet door fancy termen, maar door authentieke dialogen."
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
