Met importtarieven en de dreiging daarvan jaagt Amerika een groeiende groep landen tegen zich in het harnas. Maar, betekent dit dat we ook in Nederland Apple, Coca Cola, Levi's, Microsoft en McDonald's zullen boycotten? Consumentenpsycholoog Patrick Wessels heeft het antwoord: lees hier zijn expertblog.
1. Welke importheffingen heeft Trump precies aan Europa opgelegd?
De Verenigde Staten heffen een importbelasting van 25 procent op alle staal en aluminium die vanuit Europa binnenkomen. De totale waarde van de Europese goederen die door deze heffing worden geraakt, is geraamd op zo'n 26 miljard euro, waarvan 1,2 miljard vanuit Nederland. Grote Nederlandse bedrijven die hieronder vallen zijn Tata Steel en ASML.
Trump gaat deze keer net wat verder dan toen hij in zijn vorige regeerperiode heffingen aan de Europese Unie oplegde, schrijft de Volkskrant. Ten eerste is het percentage op aluminium nu hoger; dat was destijds 10 procent. Ten tweede zijn de heffingen ook uitgebreid tot een aantal specifieke producten waarin staal en aluminium is verwerkt, zoals fitnessapparatuur, roestvrijstalen wasbakken, aluminium koekenpannen en airco's.
LEES OOK: 'Importtarieven van Trump kennen uiteindelijk alleen maar verliezers'
2. Hoe werkt dat precies?
In de praktijk komt het erop neer dat iedereen die zulke producten in de VS wil importeren een kwart van de aankoopwaarde moet afstaan. Zodra de goederen in de VS worden ingeklaard, moet de heffing bij de douane worden afgedragen. Dat geld vloeit direct naar de Amerikaanse schatkist.
Uiteindelijk betaalt vooral de Amerikaanse consument, want de importeur zal de heffing normaal gesproken doorbelasten. Dat wil niet zeggen dat alle producten op de lijst in de VS ook echt 25 procent duurder worden. Omdat de importeur ook nog winst moet maken en transportkosten heeft, zal de impact van een importheffing voor de eindgebruiker minder groot zijn dan het opgelegde percentage.
Dat geldt zeker voor staal dat nog verder wordt verwerkt in de VS. De kosten van staal zijn maar een beperkt deel van bijvoorbeeld de kosten van een auto. Amerikaanse auto's die deels van staal uit IJmuiden worden gemaakt, zullen dus wel duurder worden, maar bij lange na niet 25 procent.
LEES OOK: Ondanks dreigende handelsoorlog stijgen de beurskoersen in Europa en China: hoe kan dat?
3. En nu slaat Europa dus terug?
De klap is nog niet uitgedeeld, maar aangekondigd. Of eigenlijk zijn er twee klappen aangekondigd. De eerste daadwerkelijke tik volgt op 1 april. Dan komt Europa met een heffing op specifieke Amerikaanse producten. Dat gaat onder meer om motoren (vooral van Harley-Davidson), spijkerbroeken (vooral van Levi's) en whisky (bourbon). Dit pakket vertegenwoordigt volgens de Europese Unie een waarde van rond de 4,5 miljard euro.
Deze lijst is niet nieuw. Dit waren ook de producten waarvoor importeurs tussen 2018 en 2020 aan de Europese buitengrens moesten betalen. Feitelijk kondigt de EU hier ook geen nieuwe importheffingen af: de taks op deze producten was sinds 2020 geschorst en die schorsing maakt de EU nu ongedaan.
Daarnaast wil de EU vanaf half april heffingen opleggen aan nog meer producten, ter waarde van zo'n 21 miljard euro. Een lijst van maar liefst 99 pagina's met productcategorieën die de Europese Commissie hiervoor op het oog heeft, toont met hoeveel detail daarbij te werk wordt gegaan. Alleen al de verschillende categorieën vogelvlees, zoals bevroren stukken kalkoen met of juist zonder bot, beslaan meer dan een pagina. De komende weken hebben bedrijven en Europese lidstaten nog inspraak op deze lijst.
4. Waarom kiest Europa zo specifiek voor die producten?
Europa zoekt naar producten waarvan het voor Europese consumenten niet heel erg is wanneer die duurder worden, maar waarvan de achterban van Trump in de VS wel last heeft.
'Europa wil natuurlijk voorkomen dat consumenten de prijzen voor hun dagelijks leven hard zien omhooggaan en kiest dus het liefst luxeproducten waarvoor vaak ook een Europees alternatief is', zegt Gerdien Meijerink, hoofd internationale handel bij het Centraal Planbureau. 'Daarnaast is Brussel heel huiverig voor tarieven die de concurrentiepositie schaden van Europese bedrijven die voor hun productie afhankelijk zijn van Amerikaanse grondstoffen of halffabricaten.'
5. Deze maatregel zal dus vooral de Amerikaanse burgers raken?
Zeker. Er is immers een belangrijke reden waarom zij die goederen importeren: ofwel omdat het land ze zelf niet kan produceren, ofwel omdat de buitenlandse goederen beter of goedkoper zijn.
Zeker omdat de werkloosheid in de VS laag is, zal het voor Amerikaanse bedrijven ook duur zijn om aan de groeiende vraag tegemoet te komen. Wat de prijzen van Made in America-producten verder zal opstuwen.
6. Maar de Europese economie zal dit toch ook wel gaan voelen?
Een deel van de exporterende bedrijven zal uit de markt worden geprijsd door Amerikaanse bedrijven. Hun omzet loopt dus terug. En Europese consumenten en bedrijven zullen door de tegenmaatregelen van de EU ook met prijsstijgingen op Amerikaanse goederen te maken krijgen.
Deze handelsoorlog kan bovendien verder escaleren. Trump dreigt al met heffingen op alle Europese import. De VS zijn voor de EU de grootste externe handelspartner. In 2023 ging volgens de Europese Commissie 19,7 procent van alle goederen die de EU verlieten de Atlantische Oceaan over naar de VS.
Dat is dus zeer substantieel. Maar het is wel belangrijk te beseffen dat de handel binnen de EU, dus tussen landen onderling, buiten deze statistiek blijft. Het belang van de export van individuele lidstaten naar de VS is gemiddeld rond de 10 procent van het totaal.
7. Trump zegt dat hij de heffingen oplegt omdat de EU de VS heel erg oneerlijk behandelt. Waar komt dat vandaan?
Trump is geobsedeerd door de scheve handelsbalans tussen Europa en de VS. Die scheefheid is er zeker. Het handelsoverschot met de VS bedroeg tussen 2019 en 2023 zo'n 150 miljard euro. De waarde van de goederen die naar de VS worden geëxporteerd, is dus 150 miljard euro hoger dan de waarde van de goederen die Europa uit de VS importeert. Europa verdient vooral veel aan de verkoop van auto's, machines en landbouwproducten in de VS.
LEES OOK: 'Het merk Amerika is in vrije val. Eindelijk', schrijft Rogier van Kralingen
8. Dus hij heeft wel een punt?
Het grote probleem is dat Trump wereldhandel ten onrechte als een nulsomspel beschouwt, waarbij hij ervan uitgaat dat de VS verliezen als het land meer importeert dan het exporteert. De werkelijkheid is veel complexer.
Naast de goederen zijn er namelijk ook nog diensten, een veel minder makkelijk te kwantificeren onderdeel van de welvaart in de wereld. En voor de VS speelt ook nog mee dat ze een unieke positie hebben dankzij de dollar, die geldt als de wereldwijde reservemunt. Die munt stelt de Amerikanen in staat enigszins boven hun stand te leven.
Macro-economische studies tonen overtuigend aan dat vrije wereldhandel in principe goed is voor welvaartsstijging overal ter wereld. Dat die handel nu met heffingen wordt belemmerd, heeft dus ook overal economische impact. En opgeteld is die impact negatief.
9. Mag Trump die heffingen eigenlijk zomaar opleggen?
Als president heeft Trump binnen de VS de eenzijdige bevoegdheid om importheffingen in te stellen. Maar de Wereldhandelsorganisatie (WTO) verbiedt landen om specifieke landen importheffingen op te leggen. Tenzij het een maatregel is om dumping te voorkomen.
Het dumping-argument gebruikte de EU bijvoorbeeld tegen Chinese auto's. Trump doet dat met zijn staal- en aluminiumheffingen dus niet. Daarmee handelt hij in strijd met de internationale afspraken over vrijhandel.
Probleem is dat de WTO momenteel niet functioneert, omdat de VS benoemingen blokkeren in de commissie die geschillen moet beoordelen. Bovendien heeft de WTO alleen macht als de landen die het vrijhandelsverdrag hebben ondertekend, zich ook gewoon aan uitspraken houden. Dat is bij Trump allesbehalve zeker.
LEES OOK: Boycot van Amerikaanse techbedrijven? Dit zijn de Europese alternatieven voor Facebook, Netflix en X
