Philips-ceo Roy Jakobs: 'Belangrijk dat we sterke wortels in Nederland houden, maar dat moeten we wel bedrijfsmatig en financieel kunnen volhouden'

Het nieuwe hoofdkantoor, dat deze week door koningin Maxima werd geopend, past volgens Roy Jakobs beter bij het bedrijf dan de 95 meter hoge Breitnertoren waar het concern de afgelopen 24 jaar was gevestigd. In die tijd is Philips omgevormd van allesomvattend elektronicaconcern tot toonaangevend producent van medische apparatuur voor de zorgsector en thuis.

„We willen niet trots zijn op ons hoofdkantoor omdat het groot en protserig is'', zegt Jakobs die drie jaar geleden topman van Philips werd. Aan Het Parool vertelt hij: „We willen bekendstaan om de impact die we maken op mensenlevens. Zeker in de huidige wereld vind ik dat een bedrijf een verbindende rol moet spelen. Ik geloof in bruggen bouwen, bruggen tussen landen en bruggen tussen mensen."

Het tegenovergestelde gebeurt. Zowel de VS als China dwingt met heffingen of voorwaarden af dat in eigen land moet worden geproduceerd.

„De wereld wordt niet beter van heffingen en handelsbelemmeringen. Daarmee bedreig je de kwaliteit van de gezondheidszorg, de toegang tot de zorg voor iedereen en innovaties waarmee we ziekten kunnen bestrijden. Uiteindelijk gaat dat ten koste van de patiënt. Er was al een enorme zorgcrisis gaande. In grote delen van de wereld, waaronder Nederland, loopt door vergrijzing de druk op de zorg alleen maar verder op. In andere delen van de wereld is zorg ondermaats. Overal zijn te weinig artsen, te weinig verpleegkundigen, te weinig bedden, maar steeds meer patiënten. Door met heffingen te schermen, nemen die problemen alleen maar toe."

Lees en luister ook Data Days - Ger Janssen (Philips): 'Responsible AI is voor ons een no brainer'

U heeft meermaals opgeroepen om geen belemmeringen in te voeren voor zorgproducten. Tevergeefs. Washington onderzoekt extra heffingen op medische apparatuur.

„We gaan de komende vijftien jaar toe naar een wereld waarin delen zich van de rest afsluiten. Alleen: ziektes kennen geen grenzen. Zorg en genezing zijn universeel. Het is pertinent onmogelijk om complexe zorgapparatuur als MRI-scanners of hartbewaking betaalbaar te houden met alleen lokaal geproduceerde onderdelen. Laat staan daarin te innoveren, zoals wij doen."

Dat kan de doodsteek betekenen voor een multinational als Philips.

„Als er heffingen komen, zullen we beleid en bedrijf daarop moeten aanpassen. We zouden Philips niet zijn als we ons niet uit zulke uitdagingen zouden innoveren. Maar niet ten koste van alles. In coronatijd waren er partijen die tegen ons zeiden: je mag beademings- en monitoringapparatuur alleen aan ons leveren. Wij hebben toen uitdrukkelijk gezegd: in dat geval leveren we helemaal niet meer. We hebben toen zelf de zorgapparatuur zo evenredig mogelijk verdeeld. We gaan niet één partij voortrekken en een ander achterstellen. Iedere patiënt telt."

Philips heeft investeringen in onderzoek en ontwikkeling in de VS onlangs verhoogd, terwijl die in Nederland worden gesaneerd. Is dat een knieval voor Trump?

„Omdat de VS onze belangrijkste markt is, moeten we er vanwege de politieke ontwikkelingen meer investeren in productie en onderzoek. Maar van de 1,7 miljard euro die we jaarlijks aan onderzoek en ontwikkeling uitgeven, spenderen we nog altijd 700 miljoen euro in Nederland."

Lees ook - Robert Metzke van Philips: 'Consument herkent en kiest écht duurzame bedrijven steeds makkelijker'

Is Nederland opgewassen tegen handelsoorlogen?

„We moeten goed zorgen voor cruciale, toekomstbestendige werkgelegenheid en innovatie, anders loopt de samenleving vast. Er zijn nu te veel obstakels in Nederland en Europa om te kunnen concurreren met de VS of China. Dat ligt in vergunningensfeer, waardoor het in Europa gemiddeld vijftien maanden duurt voordat een nieuw zorgproduct is goedgekeurd, terwijl de VS daar zes maanden en China maximaal negen maanden voor nodig hebben. Het ligt aan de belastingdruk, die echt substantieel is. In loonontwikkelingen waarbij vakbonden jaar op jaar 6, 7 procent loonstijging eisen, terwijl de economie 1 tot 2 procent groeit. Energie is in Nederland en Europa vier keer duurder dan elders – en ook nog eens schaars.'

„Daar moeten we allemaal rekening mee houden als het gaat om de plekken waar wij produceren en innoveren. Als wereldspeler kun je niet succesvol opereren als je dat alleen vanuit Europa doet. Sommige bedrijven betwijfelen of ze nog voldoende rendement maken als ze in Europa innoveren en produceren."

Terwijl Philips binnen Amsterdam verhuist, verlaten andere multinationals - Shell, Unilever, Aegon - het land.

„Wij vinden het belangrijk dat we sterke wortels in Nederland houden. Maar dat moeten we wel bedrijfsmatig en financieel kunnen volhouden. Nederland en Europa hebben te lang onvoldoende aandacht gehad voor industriepolitiek en techklimaat. De overheid moet veel harder werken om dat aantrekkelijk te houden. Er zijn nog genoeg punten van zorg."

„Daarbij moeten we een warm welkom blijven geven aan al die mensen uit het buitenland die ons helpen cruciale taken, zoals in de zorg, overeind te houden omdat we daar zelf simpelweg niet genoeg personeel voor hebben. We concurreren met de VS en China om techtalent. Twee landen die hun eigen arbeidsmarkt steeds meer afschermen. Als wij arbeidsmigratie beperken met eenzijdige maatregelen, dan vergroot dat de technologiekloof met de VS en China."

Lees ook - hoe Warner Philips concurrent werd van zijn familiebedrijf: Philips

Techbedrijven zien nog weinig verbetering, op de recente steun aan ASML na.

„Het kan niet alleen steun aan de chipsector zijn. Het moet ook veel meer gaan over steun aan de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, defensietechnologie, energietransitie en fintech. En ook over medische technologie – en dat is lang niet alleen Philips."

„Nederland is de afgelopen jaren niet evenredig met die sectoren bezig geweest. Dat erodeert onze economie, maatschappij en weerbaarheid. We halen zulke cruciale zaken straks echt niet langer elders vandaan, nu landen zichzelf afsluiten. We moeten zorgen dat we als Nederland en Europa relevant en aantrekkelijk blijven."