'Big tech als Microsoft en Google gevaar voor onderwijs'

Een deel van het personeel van de Universiteit Utrecht (UU) maakt zich grote zorgen over de groeiende afhankelijkheid van internetgiganten als Google en Amazon. Zo zijn ze voor hun werk - het schrijven van teksten, maken van presentaties, opslaan van gegevens en communicatie via e-mails of beeldbellen - grotendeels aangewezen op het gebruik van Microsoft Office. En dat is niet zonder gevaren, stellen de medewerkers op AD.nl. Er ontstaan risico's op het gebied van privacy en veiligheid. Ook de onafhankelijkheid van onderzoek en onderwijs komt in gevaar, schrijven medewerkers van de universiteit in een open brief aan het bestuur.

'Geen controle over onze gegevens'

Allereerst wijzen de medewerkers op grote privacy- en veiligheidsrisico's. ,,Het gebruik van bepaalde diensten is in handen van de Verenigde Staten. De verbinding kan willekeurig worden verbroken door de Amerikaanse overheid. In dat geval komt al ons onderwijs en onderzoek direct tot stilstand", schrijven zij.

,,We verliezen de controle over onze data. De IT-bedrijven kunnen wettelijk worden verplicht om onze communicatie, documenten en gevoelige en/of persoonlijke gegevens te delen met Amerikaanse instellingen. De Europese servers bieden daarbij geen bescherming."

Onafhankelijkheid in gevaar

Daarnaast zou 'big tech' geen invloed mogen hebben op het Utrechtse onderzoek en onderwijs, vinden de medewerkers. Maar door het gebruik van digitale diensten, zoals de ingebouwde AI-tools in computerprogramma's van Microsoft, dreigt dat wel te gebeuren.

,,Dat heeft gevolgen voor onze professionele autonomie", zo staat in de brief. ,,Door meer onderzoek en informatie over nieuwe ontwikkelingen online op te slaan, worden onderzoeksvoorwaarden uiteindelijk bepaald door de allergrootste IT-bedrijven. Zo kunnen zij de uitkomsten sturen. Hierdoor kan onderzoek de sterke positie van deze ondernemingen verstevigen."

Minder afhankelijk van internetgiganten

De briefschrijvers willen dat hun werkgever van koers verandert, en stappen zet om minder afhankelijk te worden van internetgiganten. ,,Bijvoorbeeld door digitale diensten van invloedrijke technologiebedrijven in te wisselen voor die van andere bedrijven, die winst maken niet als hoogste doel hebben en open zijn over hun handelen."

Toch is dit een kwestie van de lange adem, erkennen ze. ,,We begrijpen dat het voor onze universiteit onmogelijk is om direct over te schakelen op een eigen systeem of om de bestaande ICT-afdelingen te herbouwen." Voor het opzetten van een onafhankelijk IT-netwerk kan de UU samenwerken met andere Europese universiteiten, klinkt het advies.

,,We vragen de Universiteit Utrecht om een stip op de horizon: maak het een doel om binnen drie jaar af te stappen van 'big tech'." Die overgang is makkelijker als andere onderwijsinstellingen meedoen. ,,De universiteit moet haar invloed binnen de ICT-vereniging voor onderwijs en onderzoek gebruiken om dit een landelijke ambitie te maken", aldus de medewerkers.

Het personeel voert gesprekken met het bestuur van de UU. Om hun boodschap extra kracht bij te zetten, zijn ze een handtekeningenactie gestart. Die is in drie dagen tijd ruim tweehonderd keer ondertekend.