Aragorn Meulendijks verkent onontdekte toekomsten. Als spreker en thought leader verdiept hij zich in opkomende technologieën zoals AI, VR en het Metaverse, waarbij hij het verleden gebruikt om de exponentiële toekomst te doorgronden. Lees hier zijn eerdere expertblogs.
Waar voorgaande modellen van OpenAI al in staat waren om prachtige beelden te genereren, ging het meestal mis bij twee zaken: tekst in beeld (die vaak verkeerd, onleesbaar of simpelweg onzinnig was) en de controle over het eindresultaat. De mate van controle die je nu hebt over het gegenereerde eindresultaat is ongekend.
In de VS werken ongeveer 212.000 mensen als grafisch en visueel vormgever. In de EU zijn dat er ongeveer 400.000. Als over vijf jaar nog 5 procent van hen een baan heeft, dan zou mij dat verbazen. Maar dat is wellicht het minst belangrijke inzicht dat we moeten verbinden aan dit signaal te midden van de gigantische kakofonie van de op stoom komende vijfde industriële revolutie.
Werkloos door AI: cijfers liegen niet… of wel?
Het US Bureau of Labor Statistics voorspelt een schamele 2 procent groei voor grafisch ontwerpers in het komende decennium – ver onder het gemiddelde voor alle beroepen. Ondertussen laat onderzoek zien dat de vraag naar AI-vaardigheden in grafisch ontwerp het afgelopen jaar met maar liefst 1700 procent is gestegen - en dat is geen toeval.
Een ieder die mij volgt, onze nieuwsbrief (Innovation Network Newsletter) leest of mij op het podium heeft gezien, weet dat ik deze prognoses op zijn best conservatief vind, en eerder misleidend. Het gebrek van de wereld om door eeuwenoude cognitieve vooroordelen heen te zien en de signalen van explosieve verandering te herkennen, blijft een obstakel voor realistische prognoses, zelfs door beroepsanalisten.
Het probleem met de modellen die analisten gebruiken is dat ze grotendeels leunen op de resultaten die zich beperken tot de periode sinds de Tweede Wereldoorlog. Logisch natuurlijk, want het overgrote merendeel van beroepen in de huidige economie bestond honderd jaar geleden niet eens.
Toch is dit problematisch, want het versterkt het blinde-vlek-effect. Tot nu toe leefden mensen gemiddeld maar een jaar of 60. Daarnaast zorgde de enorme versnelling van technologische ontwikkeling voor een even zo grote verandering van onze economieën en de banenmarkt over de afgelopen driehonderd jaar. Kortom, er is niet echt veel data beschikbaar over alle banen, niet voor een relevant tijdvak van zeg, duizend jaar. Zoals dat bijvoorbeeld wel geldt voor het klimaat of de bevolkingsgroei.
Scepsis en ongeloof
Daarnaast is natuurlijk de natuur van de huidige industriële revolutie significant anders dan enige technologisch gedreven verandering ooit. Dit keer is het niet het wiel of een stoommotor, maar in toenemende mate zelfdenkende, zelfhandelende intelligentie die zich meester maakt van al onze industrieën. Het gevolg is dat de realiteit zich moeilijk laat verbeelden, met scepsis en ongeloof tot gevolg.
De signalen blijven zich ondertussen ophopen.
Initieel waren het met name schrijvers en copywriters die zich zorgen maakten. Een technisch schrijver werd ontslagen nadat haar werkgever concludeerde dat 'ChatGPT goedkoper was'. De Writers Guild of America staakte niet voor niets in 2023 om grenzen te stellen aan het gebruik van AI in scenario- en dialoogschrijven. Anno nu zijn het de visuele vormgevers en softwareontwikkelaars, lang beschouwd als de onaantastbare elite van de arbeidsmarkt, die het aantal vacatures zien kelderen. Volgens Indeed-data stonden begin 2025 ongeveer 33 procent minder vacatures open voor softwareontwikkelaars dan vóór de pandemie. Na een piek in 2022 is de vraag ingestort tot het laagste niveau in vijf jaar
Dit klinkt alarmerend, dramatisch, misschien zelfs ongeloofwaardig. Maar laten we dit in perspectief plaatsen.
Versnelling van de geschiedenis
Homo Sapiens bestaat al zo'n 200.000 jaar. De eerste beschavingen met landbouw en steden ontstonden pas 12.000 jaar geleden. Vervolgens duurde het 6.000 jaar voor we het wiel uitvonden, en nog eens 1.500 jaar tot de ijzertijd begon. En dan komt de explosie: in de laatste 300 jaar is 99,9999 procent van alle wetenschap en technologie ontwikkeld die we dagelijks gebruiken. Vier industriële revoluties volgden elkaar op, elk sneller en ingrijpender dan de vorige. Van stoommachine tot elektriciteit, van massaproductie tot internet. Elke revolutie bouwde voort op de vorige, een perfect voorbeeld van exponentiële versnelling.
De smartphone in je broekzak is krachtiger dan alle computers samen die de Apollo 11 naar de maan brachten. En die smartphone was twintig jaar geleden ondenkbaar. Exponentiële groei is moeilijk te bevatten voor onze lineaire denkende hersenen.
Als ik één ding herhaal in mijn keynotes, is het wel dit: AI today is the worst it will ever be (AI van vandaag is de slechtste die het ooit zal zijn). Morgen is het beter, en overmorgen nog beter.
Door AI werkloos: paniek en perspectief
Maar, hoor ik je denken, zo snel kan de maatschappij toch niet veranderen? Overheden zijn traag, mensen houden niet van verandering. Oké. Kijk naar COVID. In enkele weken veranderde de hele wereld. Thuiswerken, videovergaderingen, digitaal onderwijs – alles wat 'onmogelijk' was, werd plotseling standaard.
Of kijk naar China. Chinese ouderen die opgroeiden zonder wolkenkrabbers, zonder internet, leven nu met smartphones, betalen contactloos, reizen met maglevtreinen die 500 kilometer per uur gaan, ontvangen bestellingen via drones en nemen zelfrijdende taxi's door megasteden die dertig jaar geleden nauwelijks bestonden.
Een deel van waarom we ons hier in het westen zo slecht bewust zijn van deze science fiction level-veranderingen in Azië is de taal en cultuurbarrière. Van oudsher zijn wij Europeanen nu eenmaal meer gefocust op onze voormalige koloniën in Noord-Amerika; die spreken namelijk een makkelijker te begrijpen taal. Het idee dat de samenleving het niet aankan, de mens het niet aankan, of de overheid niet snel genoeg kan meeveranderen, is gestoeld op een in toenemende mate stagnerende westerse samenleving, waar bureaucratie steeds normaler is geworden.
McKinsey: generatieve AI kan in theorie 60 tot 70 procent van de huidige werkzaamheden automatiseren.
Aragorn Meulendijks
Laatste Industriële Revolutie
We bevinden ons in wat ik de Laatste Industriële Revolutie noem. Het is de laatste omdat het de eerste is waarbij de technologie zichzelf verbetert. AI helpt bij het ontwerpen van betere AI. Dit creëert een vliegwieleffect dat we nog nooit eerder hebben gezien.
OpenAI schat dat voor ongeveer 80 procent van de beroepsbevolking minstens 10 procent van de taken door AI uitgevoerd kan worden, en voor 19 procent zelfs meer dan de helft. McKinsey gaat nog verder: generatieve AI kan in theorie 60 tot 70 procent van de huidige werkzaamheden automatiseren.
Voor het eerst in de geschiedenis hebben we de technologie om mensen te bevrijden van gedwongen arbeid
Aragorn Meulendijks over ‘de bevrijding’
Maar hierin schuilt ook de bevrijding. Voor het eerst in de geschiedenis hebben we de technologie om mensen te bevrijden van gedwongen arbeid. Om iedereen de kans te geven hun passies na te jagen, kunst te maken, wetenschap te bedrijven, of gewoon tijd door te brengen met geliefden.
Wat als robots 50 tot 70 procent van alle banen overnemen?
In mijn lezingen zie ik mensen worstelen met deze toekomstvisie. 'Het duizelt me,' zei iemand onlangs na mijn presentatie. Een ander: 'Maar wat gebeurt er dan met mijn baan? Hoe betaal ik dan mijn huur?' Terechte vragen. We staan aan de vooravond van de grootste economische transformatie sinds de uitvinding van geld. Onze huidige economische modellen zijn gebaseerd op schaarste, op arbeid in ruil voor levensonderhoud.
Maar wat als robots en AI 50 tot 70 procent van alle banen overnemen vóór 2035, misschien zelfs vóór 2030? Wat als kunstmatige intelligentie niet alleen beter en sneller is, maar ook 24/7 doorwerkt zonder klagen, zonder vakantie, zonder burn-out? De deflationaire kracht van technologie is inmiddels een natuurkracht geworden. Wat niet meebuigt, zal breken. En uit de as van wat breekt, rijzen nieuwe oplossingen.
AI is humanity's last invention, de laatste uitvinding die we hoeven doen
Tot nu toe was vrijheid van arbeid een privilege van de 1 procent; de adel, de ultrarijken. Binnenkort komt die vrijheid beschikbaar voor velen. Voor het eerst in de geschiedenis is er een realistisch pad naar een wereld waarin mensen werken omdat ze willen, niet omdat ze moeten. Het pad daarnaartoe zal niet zonder hobbels zijn. Net als bij eerdere industriële revoluties zullen er winnaars en verliezers zijn. Er zal verzet zijn, zoals de Luddieten die weefgetouwen vernielden. Maar uiteindelijk is AI humanity's last invention – de laatste uitvinding die we hoeven te doen.
De toekomst is niet lineair, maar exponentieel. En de veranderingen die ons te wachten staan, zullen niet alleen onze banen transformeren, maar onze hele samenleving. We staan op het punt om de grootste bevrijdingsbeweging in de geschiedenis van de mensheid mee te maken – of we er klaar voor zijn of niet.
Lees ook
* Hoe denken verschillende Europese landen over de opkomst van kunstmatige intelligentie? Werknemers zien de voordelen, maar vrezen ook voor hun baan.
* Volgens Aaron Mirck zou er een AI-keurmerk moeten komen. Een soort 'Max Havelaar-AI'. In deze podcast legt hij uit hoe dat te organiseren.
* '2024 was het jaar van humanoïde robotica. 2025? Dan krijgt AI een robotlichaam', schreef Aragorn Meulendijks eerder voor deze website.
Ontvang elke donderdag het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier gratis in:
