Al meer dan twee millennia vindt binnen de katholieke kerk een van de meest bekeken leiderschapsoverdrachten ter wereld plaats. En dat gaat niet altijd zonder opschudding. Van het controversiële aftreden van paus Benedictus XVI in 2013 – de eerste pauselijke abdicatie in bijna 600 jaar – tot de aanstaande verkiezing van de opvolger van paus Franciscus: het pausdom biedt een boeiende kijk op leiderschapsoverdracht.
Leiderschapsoverdracht: drie lessen uit aanpak katholieke kerk
Hoewel de processen in het Vaticaan vaak gehuld lijken in mystiek en geheimhouding, is de fundamentele uitdaging herkenbaar voor elk bedrijf: hoe waarborg je continuïteit, cultuur en vertrouwen wanneer de leider vertrekt? Ik destilleer drie krachtige lessen die leiders kunnen trekken uit de aanpak van de katholieke kerk – lessen die vandaag relevanter zijn dan ooit.
LEES OOK - Miljoenenbedrijven leiden, maar op een podium staan... Presentatie-expert Gerben van Driel geeft tips tegen podiumvrees.
1. Stabiliteit is een leiderschapskwaliteit – niet alleen een nalatenschap
De katholieke kerk bestaat al meer dan 2000 jaar, niet ondanks leiderschapswisselingen, maar dankzij het ritueel en de risicobeperking ervan. Duidelijke procedures, communicatieafspraken en een officieel machtsvacuüm – de sede vacante – zorgen voor institutionele helderheid, zelfs als er tijdelijk geen leider is. Volgens PwC's CEO Survey 2023 maakt 73 procent van de wereldwijde topbestuurders zich zorgen over de continuïteit tijdens leiderschapsoverdrachten. Toch heeft minder dan 30 procent van de organisaties een opvolgingsplan dat verder gaat dan een basisnoodoplossing.
De aanpak van het Vaticaan laat zien dat zelfs in onzekere tijden gestructureerde opvolgingsplanning kan zorgen voor vertrouwen en stabiliteit. Bedrijven moeten dit serieus nemen: proactieve planning is niet alleen goed bestuur, het is pure strategie. Met andere woorden: stabiliteit is geen kwestie van geluk, maar van ontwerp – en dat ontwerp begint ruim vóór de overdracht.
2. Cultuur overleeft charisma – dus leg die vast
Pausen, net als CEO's, brengen hun eigen persoonlijkheid in het leiderschap – van de nederigheid van Franciscus tot het activisme van Johannes Paulus II. Maar het is de diepgewortelde cultuur van de kerk die de missie door de tijd heen draagt. Hetzelfde geldt in het bedrijfsleven: uit Gallup's State of the Global Workplace-rapport van 2022 blijkt dat 70% van de werknemers die zich sterk verbonden voelen met hun bedrijfscultuur, aangeeft dat dit bepaalt of zij blijven of vertrekken – vooral tijdens leiderschapswissels.
Een sterke organisatiecultuur fungeert als fundament tijdens veranderingen. Die zorgt ervoor dat de essentie van het bedrijf behouden blijft, zelfs wanneer de leider verandert. Voor bedrijven is investeren in culturele veerkracht minstens zo belangrijk als het kiezen van de juiste opvolger.
Hogan Assessments is wereldwijd marktleider op het gebied van persoonlijkheidsinzichten. Meer dan 75 procent van de Fortune 500-bedrijven gebruikt de oplossingen van Hogan voor werving, ontwikkeling, productiviteit, retentie en het bevorderen van diversiteit en inclusie. Ryne Sherman, auteur van deze expertblog, is er CSO.
3. Consensus is niet traag – maar veilig
De pausverkiezing mag dan geheimzinnig lijken, het is een schoolvoorbeeld van consensusvorming – geen enkele paus wordt gekozen zonder een tweederdemeerderheid. Deze regel, die al sinds 1179 onveranderd is gebleven, garandeert brede steun voordat een nieuwe leider wordt aangesteld. Ter vergelijking: uit Egon Zehnder's CEO Succession Study blijkt dat slechts 46% van de bestuursleden vindt dat hun opvolgingsproces grondig genoeg is.
De manier waarop je een leiderschapsoverdracht regelt, bepaalt hoe het volgende hoofdstuk eruitziet
Ryne Sherman CSO Hogan Assessments
Consensus opbouwen kost tijd, maar creëert toewijding en duidelijkheid. Bij leiderschapswissels is een doordachte keuze altijd beter dan een snelle. Uiteindelijk kan het proces waarmee een opvolger wordt gekozen net zo bepalend zijn als de persoon zelf.
Terwijl de wereld zich opmaakt om de volgende paus te verwelkomen, doen zowel leiderschapsexperts als bestuurskamers er goed aan om hun aantekeningen erbij te pakken. Want of je nu een multinational leidt of een geloofsgemeenschap van 1,3 miljard mensen – de manier waarop je een leiderschapsoverdracht regelt, bepaalt hoe het volgende hoofdstuk eruitziet.
Lees ook
* Ben jij een leider die álles voor zijn team doet, of juist iemand die het graag allemaal bepaalt? Beide stijlen – mama en macho – lijken misschien effectief, maar hebben valkuilen. Deze expertblog van Nadia van der Vlies geeft je bovendien een oplossing.
Luister ook
* In onze podcastserie Hoe Word Ik hoor je tal van adviezen van de meest uiteenlopende experts, ook over leiderschap. Kijk op deze link voor het overzicht en selecteer de podcast van je keuze.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
