In Three Days of the Condor speelt Robert Redford een CIA-analist die ontdekt dat zijn eigen organisatie hem wil uitschakelen. Wat klinkt als absurde fictie uit 1975, is de blauwdruk voor vandaag. Terwijl Nederland prat gaat op ASML als geopolitiek anker, heeft de CIA allang toegeslagen.
Investeringsarm van CIA investeert in Substrate
Het meest veelzeggend is niet eens dat In-Q-Tel, de investeringsarm van de CIA, de ASML-rivaal Substrate financiert (bevestigd door Pitchbook, zie kader), het is dat niemand in Nederland het door lijkt te hebben. ASML zwijgt, de media miste het en JD Vance lacht in zijn vuistje. En zo ontdekt Den Haag dat zelfs de illusie van controle nooit bestond.
Pitchbook: Allen & Company of Florida, Founders Fund, General Catalyst, In-Q-Tel, Long Journey Ventures, MIT Investment Management Company en Valor Equity Partners zijn de zeven investeerders in de $100M seed ronde.
In onze podcast Even Bellen met Silicon Valley had ik het eerder dit jaar al over de mogelijke rol van de CIA bij de blokkade van ASML's EUV machines naar China. Bij ons in de Valley deden grapjes de ronde dat de CIA ASML runt omdat die blokkade overduidelijk niet van het ASML-bestuur of de Nederlandse overheid kwam.
'CIA bouwt hun eigen ASML'
Maar dit is groter. Dit is geen schaken met China meer. De CIA runt ASML niet. Ze bouwen hun eigen ASML. En wel gewoon naast de 101 in de Valley.
Die rivaal heet Substrate. Een startup van een 34-jarige gesjeesde Brit: James Proud. Dat klinkt als sciencefiction maar is gefinancierd als oorlogsstrategie. In plaats van een EUV-machine van 200 miljoen euro en een fabriek van 25 miljard euro, hebben ze een tool ter grootte van een auto en een lichtbron uit een compacte deeltjesversneller. Geen nanometer-technologie met exotisch gesmolten tin, maar röntgenlicht uit fysica die je normaal alleen in CERN-rapporten tegenkomt.
Wibe Wagemans is een Nederlandse ceo/boardmember en investeerder in Silicon Valley. Hij deelt via expertblogs en interviews op deze website zijn kennis over het bedrijfsleven in de Verenigde Staten. Bovendien belt hij wekelijks met Gerben van Driel voor de podcast Even bellen met Silicon Valley.
Samen met journalist Eva Schram schreef Wibe The Secret of Silicon Valley, via onder meer deze link is het boek te bestellen.
Iedereen is natuurlijk sceptisch over 'throughput' en dat is volkomen terecht. Dat de CIA er een zak geld tegenaan gooit, verandert de natuurkunde niet. Het is nu aan Substrate om te bewijzen dat hun glimmende deeltjesversneller-speeltje niet gewoon het volgende peperdure wetenschappelijke experiment is, maar daadwerkelijk wafers kan produceren met een snelheid die niet lachwekkend is.
De conclusie is onontkoombaar: Washington tolereert deze overzeese afhankelijkheid niet langer
Wibe Wagemans
ASML is onze nationale trots en Substrate is nog lang geen Kodak-momentje, nog lang geen existentiële dreiging. Maar het punt is: Nederland wordt nu zélf als risico gezien. Dat moet Kamervragen oproepen.
Moet Den Haag een 10 procent belang in ASML nemen om strategische controle te houden à la Intel? Dit is andere koek dan Taiwan, waar er een risico bestaat dat China TSMC ooit plat gooit. En de Nederlandse illusie is dat ASML onaantastbaar is? Want we hebben toch een monopolie? Substrate is een inferieur product! De markt zal ons beschermen! Het is de ultieme Higgins-confrontatie in de film. Zoals CIA Deputy Director Higgins ijzingwekkend aan Robert Redford's karakter vraagt: hey Turner, how do you know they'll print it?
Robert Redford had drie dagen. ASML heeft misschien tien jaar.
In de meest recente podcast Even bellen met Silicon Valley - hieronder te beluisteren - duik ik met Gerben van Driel in de rol van de CIA, In-Q-Tel, JD Vance en digitale soevereiniteit.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
