Tom van Aken (CEO Avantium): 'Ik maakte me echt zorgen: gaan we ons hier uit draaien of komen we in zo'n draaikolk terecht?'

Het afgelopen jaar was volgens Tom van Aken het zwaarste uit zijn carrière. Zijn bedrijf, Avantium, had een nieuwe fabriek geopend in Delfzijl, maar door stijgende kosten en een gebrek aan kapitaal stond het bedrijf op de rand van de afgrond. „We moesten 85 miljoen euro ophalen om verder te kunnen. De banken dwongen ons dure adviseurs en advocaten in te huren, terwijl we kosten moesten drukken. Het was een lastige situatie. Ik maakte me echt zorgen: gaan we ons hier uit weten te draaien of komen we in zo'n draaikolk terecht?"

De overheid speelde uiteindelijk een cruciale rol. „Ze investeerden 15 miljoen euro, wat vertrouwen gaf aan de banken en aandeelhouders."

Luister de aflevering van At the Top met Tom van Aken:

De onverwachte start bij Avantium

„Toen ik 23 jaar geleden de overstap maakte naar Avantium, zag mijn vader dat helemaal niet zitten," vertelt Van Aken eerder in deze aflevering van de podcast At the Top. Destijds werkte hij bij DSM, een veilige corporate omgeving, maar hij voelde dat hij meer impact wilde maken. „DSM was een fantastische opleidingsplek, maar het was niet spannend genoeg. Ik kwam in Amerika in contact met biotech-startups en vroeg me af waarom ik dat nooit had overwogen. Toen viel het kwartje: dit moet ik gewoon proberen."

Zijn sprong naar Avantium kwam met uitdagingen. „De dag dat ik begon, werd de CEO ontslagen en een groot deel van het managementteam naar huis gestuurd. Alles wat mij was beloofd, leek niet meer relevant. Maar ik dacht: handen uit de mouwen en schouders eronder."

Luister ook: Jelmer Borst, Head of Analytics & AI, laat Picnic achter zich: 'Tijd om op die andere trein te springen'

De onverwachte promotie tot CEO

Van Aken begon bij Avantium toen het een onderzoeksbedrijf was, voornamelijk gericht op diensten en apparatuur voor de chemische en farmaceutische industrie. „Het heeft ons twee jaar gekost om winstgevend te worden. Daarna hebben we besloten om een technologiebedrijf te worden en onze eigen bioplastics te ontwikkelen." Het bedrijf ontwikkelde een alternatief voor de klassieke PET-fles, gebaseerd op plantaardige grondstoffen. „We zijn nu een van de leiders in de markt om duurzame en circulaire kunststofoplossingen te commercialiseren."

Na drie jaar bij Avantium werd Van Aken gevraagd om CEO te worden. „Ik was 35 en dacht meteen: dit is een geweldige kans. Het bedrijf had winst gemaakt en de aandeelhouders wilden een duidelijke richting. Hoewel ik dacht dat de CEO van buiten zou komen, vroegen ze mij. Ik realiseerde me dat ik de kans met beide handen moest aanpakken, ook al wist ik niet precies hoe ik het moest doen."

Eén moment staat hem nog helder bij: „Tijdens een dinertje vroegen ze me wat ik wilde verdienen. Uiteindelijk stelde ik 175.000 euro voor, netjes onderbouwd door headhunters. Maar toen ze direct akkoord gingen, dacht ik: had ik meer moeten vragen?"

Lessen in leiderschap

Van Aken geeft toe dat hij niet meteen het zelfvertrouwen had om op zijn intuïtie te vertrouwen. „In het begin liet ik me te veel beïnvloeden door rationele argumenten van anderen, wat soms leidde tot verkeerde keuzes in het aannemen van mensen. Met tijd leerde ik te vertrouwen op mijn eigen gut feeling."

Diversiteit in het team bleek cruciaal. „In 2013 deden we Discovery Insights en realiseerden we ons dat ons managementteam te homogeen was. Iedereen stond in het 'rode' actiegerichte gebied. Sindsdien heb ik geleerd hoe belangrijk het is om mensen met verschillende profielen en vaardigheden aan te nemen."

Lees ook: Quintin Schevernels na Layar, Funda en Rodeo: 'Ik ben niet het type CEO om op de winkel te passen'

Inspiratie en motivatie

Van Aken gelooft dat een goede leider zijn team intrinsiek gemotiveerd houdt. „Je moet een veilige omgeving creëren waarin mensen eerlijk kunnen praten over hun angsten en ongemak. Dat is essentieel om een hecht team te bouwen."

Hij deelt een truc die hij gebruikt bij investeerders: „Ik koop producten in de supermarkt die in plastic verpakt zijn en leg ze op tafel. Zo wordt het direct duidelijk hoe groot de markt is voor onze duurzame kunststof. Tegenwoordig neem ik ook onze eigen producten mee, zoals flesjes en textiel gemaakt van onze technologie. Dat maakt het tastbaar en mensen raken enthousiast."

Verwerken van tegenslagen

Persoonlijk heeft Van Aken ook zware tijden doorgemaakt. Twaalf jaar geleden werd bij hem een hersentumor ontdekt. „Na de operatie dacht ik: moet ik door als CEO of mijn leven anders inrichten? Uiteindelijk realiseerde ik me dat mijn rol bij Avantium belangrijk was. Dat inzicht heeft me gevormd en geleerd om door te zetten, ook als het moeilijk is."

Avantium streeft ernaar om in 2027 break-even te draaien en daarna winstgevend te worden. Ook Van Aken denkt na over de volgende fase. „Ik wil erbij zijn als onze technologie breder wordt toegepast, maar ik realiseer me ook dat het lastig is om deze rol eeuwig vol te houden." Zijn belangrijkste les: „Zorg dat je de juiste mensen om je heen verzamelt voor elke fase van het bedrijf. En vergeet niet om plezier te hebben, zelfs in moeilijke tijden. Humor en vieren wat je bereikt, zijn essentieel."

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: