Ik gebruik AI. Soms om op ideeën te komen, soms om een lastige tekst te verbeteren. Handig is bijvoorbeeld dat AI drie losse zinnen razendsnel omzet in een vloeiende alinea. Toch wil ik liever niet dat iemand ziet dat ik AI gebruik. Ik haal bijvoorbeeld altijd de liggende streepjes (–) weg, omdat dat zo'n typisch AI-trekje is dat ik zelf nooit zo zou toepassen.
Maar soms gaat het mis. Onlangs vroeg ik AI om een korte e-mail te schrijven waarin een paar verschillende punten samen moesten komen. AI zette er boven: 'Hier is de tekst voor de e-mail zoals je vroeg:'. Zonder goed te kijken plakte ik doodleuk de hele tekst in mijn mail. Gevolg: een volstrekt onbegrijpelijk bericht. Tja, betrapt. Je geloofwaardigheid krijgt een deuk en daarna is het hard werken om weer normaal verder te gaan. Je kunt niet zeggen: „Deze e-mail heb ik zelf geschreven hoor."
Lees ook: ChatGPT-5 is uit: wat is er verbeterd?
De paradox van AI-kwaliteit
AI gebruiken op het werk wordt steeds normaler, maar niemand wil dat het zichtbaar is. Dat tast de geloofwaardigheid van de inhoud aan. Enerzijds omdat AI, zelfs in de meest geavanceerde versies, nog steeds dingen niet begrijpt, fouten maakt of simpelweg verzint.
AI kan briljant werk leveren, maar de kans op fouten is net zo groot
Een pijnlijk voorbeeld: het Amerikaanse ministerie van Volksgezondheid presenteerde het MAHA-rapport (Make America Healthy Again). Belangrijk beleid, maar het bleek vol fouten te zitten. Studies bestonden niet, bronvermeldingen klopten niet en conclusies waren onjuist. De schuld lag bij AI. Het vertrouwen in dat rapport herwin je nooit meer.
De paradox is duidelijk: AI kan briljant werk leveren, maar de kans op fouten is net zo groot. AI kan de gecombineerde kennis van alle universiteiten in seconden verwerken, maar de gemiddelde gebruiker is niet in staat zin en onzin van elkaar te scheiden.
Werken met AI maakt je minder betrouwbaar
Je betrouwbaarheid krijgt sowieso een deuk zodra je vertelt dat je AI hebt gebruikt. Uit onderzoek van University of Arizona blijkt dat openheid over AI-gebruik juist leidt tot mínder vertrouwen. In 13 experimenten met ruim 5.000 deelnemers zagen zij steeds hetzelfde patroon: collega's, managers en zelfs tech-savvy beoordelaars bestempelden AI-werk als minder legitiem en minder betrouwbaar.
Werken met AI maakt je dommer en je brein lui
Consultancyreus McKinsey ontsloeg onlangs 5.000 consultants en zette er 12.000 AI-agents voor in. Een van de grootste adviesbureaus ter wereld laat zien waar de trend naartoe gaat: organisaties die met minder mensen méér werk doen. Efficiënt, schaalbaar, goedkoop.
Maar dat betekent ook dat de lat voor wie blijft stijgt. Alleen de 'slimsten' mogen blijven. Juist zij lopen het risico dommer te worden. Onderzoek van MIT en andere instituten toont aan dat intensief werken met AI leidt tot minder hersenactiviteit, minder begrip van complexe materie en een zwakker geheugen voor eigen werk. Hoe meer we ons denkwerk uitbesteden, hoe minder scherp we zelf worden.
Lees ook: AI als wegwijzer voor de perfecte match: 'We bouwen een Google Maps-systeem voor de arbeidsmarkt'
Neerwaartse spiraal
De impact van AI gaat verder dan werkprocessen alleen. Het raakt de fundamenten van samenwerking en cultuur. AI maakt communicatie sneller en netter, maar ook vlakker en afstandelijker. Efficiënt, maar ten koste van persoonlijke verbinding. Als relaties verzwakken, brokkelt de bedrijfscultuur af: minder eigenaarschap, minder persoonlijkheid, minder vertrouwen.
AI gaat banen kosten, misschien wel de helft
Het gevaar is een neerwaartse spiraal. Organisaties worden efficiënter, maar ook menslozer. En dat is gevaarlijk, want innovatie, motivatie en loyaliteit ontstaan juist uit menselijke interactie en gedeeld vertrouwen. Werken met AI maakt ons dommer, luier, minder betrouwbaar en minder sociaal, terwijl we ondertussen wel betere resultaten verwachten.
AI gaat banen kosten, misschien wel de helft. Dat betekent dat organisaties met minder mensen meer moeten doen. Daarvoor heb je een ander type medewerker nodig. Specialisten maken plaats voor generalisten. Maar zomaar schuiven met bestaande medewerkers is geen garantie dat je organisatie toekomstbestendig wordt. Je hebt mensen nodig die AI slim inzetten, maar ook eigenaarschap tonen, veerkrachtig zijn en samenwerking versterken. Dit legt een totaal nieuwe druk op HR en recruitment.
Lees ook: 'Benoem een Chief AI Officer' en andere tips om AI te verankeren in je bedrijfsstrategie
AI-leiderschap
Bedrijfscultuur staat niet in een ISO-procedure of personeelshandboek. Het is het onzichtbare gedrag dat bepaalt hoe mensen zich tot elkaar verhouden. Juist nu moeten leiders meer dan ooit sturen op menselijke waarden: je zó gedragen dat anderen je willen en kunnen volgen. Het samenbrengen van wat het betekent om samen mens te zijn, wordt dé leiderschapstaak van de toekomst. Sterker nog: die toekomst is al begonnen.
Jan van der Spoel is ontwerper van vertrouwen in organisatiecultuur en leiderschap. Hij combineert diepgaande kennis met een pragmatische aanpak, waardoor hij leiders en teams helpt om de kwaliteit van onderlinge relaties en vertrouwen als sleutel tot succes te benutten. Jan is ook auteur van het boek 360º Vertrouwen.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
