Paul van Riessen: 'Blijven we innovatieve producten maken of enkel regels?'

Tachtig procent van de automobilisten vindt zichzelf een bovengemiddeld goede chauffeur. Ik moest daaraan denken toen ik las dat de mensen die in het Nederlandse bedrijfsleven het stuur in handen hebben somber zijn over de vaderlandse economie. Want ondertussen denken ze met hun eigen onderneming best lekker op weg zijn. De meeste bestuurskamers worden nu eenmaal bevolkt door optimisten. Gelukkig ook maar. Vooruitgang hangt immers samen met het zien van kansen. Wie op de weg naar voren vooral risico's waarneemt, beren spot, is een stuk minder geneigd vol vaart te maken.

Van het optimisme is echter weinig over als de zakelijke beslissers van ons land naar de politiek wordt gevraagd. Negen op de tien is ontevreden over de betrouwbaarheid en stabiliteit van het landsbestuur. Acht op de tien ondervraagden stelt dat de politiek onvoldoende oog heeft voor entrepreneurs en de bedrijven die ze bouwden. Het ondernemersklimaat krijgt van 61 procent een onvoldoende. Slechts tien procent van de door VNO/NCW en MKB Nederland gepeilde leden toont op dit punt enig enthousiasme.

Lees ook: 'Verslechterd vestigingsklimaat sluipmoordenaar voor welvaart'

Natuurlijk zit er enig opportunisme in dit geklaag. Mensen aan de top willen altijd meer, dus zullen ze de kans niet laten lopen om duidelijk te maken dat ze nog wel wat te wensen overhebben. Maar zelfs als je dat eruit filtert, zijn de uitkomsten ronduit schrikbarend. Betrouwbaarheid en voorspelbaarheid van overheidsbeleid zijn namelijk precies de factoren die zwaar meewegen als de vraag op tafel komt of er hier nieuwe investeringen worden gedaan, of dat het wellicht toch beter is activiteiten naar een ander land te verhuizen. In deze tijd, waarin het succes van bedrijven drijft op internationaal talent, is dat namelijk een reële keuze. En zo doemt het angstbeeld op van Nederland als plek waar straks in plaats van innovatieve producten enkel nog regels worden gemaakt.

Naar de stembus

In die zin komt het als geroepen dat we woensdag weer naar de stembus mogen. Natuurlijk is niet iedereen gerust op de uitkomst. Sommigen krijgen knikkende knieën als ze het CPB horen zeggen dat het bedrijfsleven wat D66 betreft moet rekenen op een lastenverhoging van acht miljard euro, en dat dat bonnetje volgens GroenLinks-PvdA zelfs mag oplopen tot 24 miljard. Anderen vrezen weer voor een tekort aan handjes als de macht komt te liggen bij partijen die arbeidsmigratie willen indammen. Of ze worden bang voor lieden van de SP die tomaatrood van woede kijken naar de portemonnee van mensen die in hun ogen te goed boeren.

U moet hier overigens geen stemadvies in lezen. Al was het maar omdat de situatie vanzelfsprekend niet zwart-wit is. Zo staan tegenover de lastenverzwaringen van de groenrode fractie grootse investeringen in duurzame maatregelen. Dat is iets waar sommige bedrijven juist weer veel profijt van kunnen hebben. D66 reserveert als vanouds graag weer extra geld voor onderwijs, en we weten dat knappe koppen op de lange termijn weer een positief effect kunnen hebben op het ondernemersklimaat. Het is dus maar waar uw prioriteiten liggen.

Roep om richting, roep vooral om daadkracht

Wat in elk geval breed wordt gedeeld is de roep om richting, en vooral om daadkracht. Dat laatste blijkt er in Den Haag soms wel degelijk te zijn. Zo zagen we demissionair minister Vincent Karremans, overigens een van de weinige politici die kan bogen op een succesvolle zakelijke carrière, recent onverwachts ingrijpen bij de Nijmeegse chipmaker Nexperia. Hij trok de controle weg bij de Chinese aandeelhouder door het stof te blazen van een nooit eerder gebruikte wet uit 1952. We leefden toen dus zeven jaar na het einde van de Tweede – en midden in de Koude Oorlog, op een moment dus dat we chips alleen nog kenden als aardappelproduct. De wet werd indertijd bedacht om te gebruiken als er in een crisissituatie een tekort dreigt aan bepaalde essentiële producten.

Lees ook: Nexperia beschuldigt oud-topman van het verspreiden van 'onwaarheden'

Het was dus ironisch dat direct na de coup van Karremans Europese automakers vertelden te vrezen hun lopende banden tot stilstand te moeten brengen, omdat de stroom chips vanuit de Chinese fabrieken van Nexperia stokt. Daadkracht en effectiviteit gaan duidelijk niet per definitie hand in hand.

Los van de mogelijke diplomatieke gevolgen zal dus nog moeten blijken of de ingreep van Karremans wel zo'n verstandige zet was. In de tussentijd wekt het wel alvast nieuwsgierigheid naar de vraag welke vergeten wetten er nog meer klaarliggen voor gebruik. Zou er niet ergens nog een obscure bepaling te vinden zijn die het bijvoorbeeld mogelijk maakt om iemand in de top van Tata Steel te parachuteren, die zonder dat het de staat miljarden aan subsidie hoeft te kosten, een eind kan maken aan alle ellende die er over bewoners van de IJmond wordt uitgestort? En kan er bijvoorbeeld bij Chemours niet een kundig bestuurder worden geplaatst die de stroom aan verontreinigingen tegen kan gaan, iets dat zelfs een hele reeks dwangsommen niet voor elkaar lijkt te krijgen?

Ik wil maar zeggen: wie wil verbeteren hoeft misschien niet altijd te vernieuwen. Misschien is dat wel iets om in gedachten te houden, als u bepaalt op wie u woensdag uw stem gaat uitbrengen.

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: