Bedrijfsleven niet, overheid mag wél werken met schijnzelfstandigen: wat betekent dat juridisch?

Het handhavingsmoratorium is opgeheven: de Belastingdienst mag en kan sinds 1 januari weer naheffingsaanslagen loonheffing opleggen bij vastgestelde schijnzelfstandigheid. Het internet loopt intussen vol met misinformatie over dit onderwerp; niet voor niets is de Belastingdienst onder meer op LinkedIn met extra voorlichting begonnen. Een coalitie van vijf brancheverenigingen uit de uitzend- en detacheringswereld publiceerde ook zelf over acht veelvoorkomende misverstanden en vinden wat nu plaatsvindt, op vooral LinkedIn, 'verwarrend, ongewenst en het komt de discussie over het zzp-dossier niet ten goede.'

LEES OOK Wet DBA: hoe gaat jouw bedrijf in 2025 om met zzp'ers en schijnzelfstandigheid?

Extra voorlichting over schijnzelfstandigheid

Wat advocaat arbeidsrecht Demi van Helden van Bierman Advocaten onder andere signaleert, is dat opdrachtgevers zzp'ers erop wijzen dat - nota bene - het ministerie van Financiën tientallen zelfstandigen inzet bij de afhandeling van de toeslagenaffaire. Zij vinden dat deze zelfstandigen allemaal in vaste dienst moeten worden genomen, want: 'dat moeten wij toch ook doen?'

Kunnen bedrijven om die reden een rechtszaak aanspannen tegen het ministerie?

,,Als er bij jouw bedrijf schijnzelfstandigheid is vastgesteld kan je niet tegen het ministerie van Financiën een zaak aanspannen. Je kunt wel bezwaar instellen tegen naheffingsaanslagen of boetes. Beslist de Belastingdienst dat jouw bezwaar ongegrond is, dan kun je nog beroep instellen bij de rechter. Deze gaat dan kijken of de beslissing van de Belastingdienst terecht is."

Kunnen bedrijven de situatie bij het ministerie van Financiën dan gebruiken als verweer?

,,Je zou hierbij een beroep kunnen doen op het gelijkheidsbeginsel. Je voert dan aan dat het oneerlijk is dat de Belastingdienst wel handhavend optreedt bij jouw organisatie, maar niet bij het ministerie. Uit de rechtspraak blijkt echter dat de kans dat dit verweer slaagt, klein is en sterk afhankelijk is van de omstandigheden. Hoewel het geen kwaad kan om dit verweer te voeren in de bezwaar- en beroepsprocedure tegen de Belastingdienst, is het dus goed om er rekening mee te houden dat dit geen doorslaggevende factor zal zijn."

Je voert aan dat het oneerlijk is dat Belastingdienst wel handhavend optreedt bij jouw organisatie, maar niet bij het ministerie

Inzet van schijnzelfstandigen op de werkvloer

De inzet van schijnzelfstandigen door het ministerie lijkt volgens Van Helden dus geen opening te bieden voor bedrijven die geconfronteerd worden met handhaving door de Belastingdienst. ,,Het is daarom zaak om aan de hand van de informatie van de Belastingdienst en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid na te gaan of jouw onderneming per abuis werkzaam is met schijnzelfstandigen", aldus Van Helden. ,,Op die manier kun je op tijd ingrijpen en de eventueel benodigde aanpassingen doorvoeren."

LEES OOK Randstad-CEO Tiel: 'Verschuiving zzp naar uitzendconstructies zal geleidelijk gaan'

'Zaak over schijnzelfstandigen bij civiele rechter heeft weinig kans'

Van Helden vult aan dat een zaak aanspannen tegen Financiën via de civiele rechter ook weinig kans van slagen heeft. ,,Ik zie daar geen mogelijkheid voor. Hiervoor is namelijk nodig dat jouw onderneming een vordering op grond van de wet heeft tegen het ministerie. Een wettelijke grondslag voor een succesvolle rechtszaak tegen het ministerie ontbreekt."

Een schrille troost is misschien dat het ministerie niet is gevrijwaard van de handhaving. Van Helden: ,,Ook bij het ministerie kan de Belastingdienst onderzoek doen en correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen opleggen. Het zou dus zomaar kunnen dat de Belastingdienst uit eigen beweging handhavend optreedt tegen het ministerie. Als ondernemer kun je hier alleen geen zelfstandige rol in spelen."

LEES OOK de expertblog van Jan van der Spoel: 'Kwaliteit onderlinge relaties is meest onderschatte succesfactor in elke organisatie'

'Direct boekenonderzoek na controle schijnzelfstandigheid, dat is niet volgens toezegging'

Tweede Kamerlid Thierry Aartsen (VVD) heeft Kamervragen gesteld over hoe de Belastingdienst nu de handhaving op schijnzelfstandigheid uitvoert. Samen met collega's Mariska Rikkers-Oosterkamp (BBB) en Hans Vijlbrief (D66) kreeg hij onder andere via LinkedIn signalen dat belastingambtenaren na een bedrijfsbezoek direct overgaan tot een boekenonderzoek. 'Dit is niet conform de toezegging van het kabinet en de aangenomen motie van de Tweede Kamer, dat er eerst een waarschuwing zal volgen zodat de situatie aangepast zou kunnen worden.'

Commissiedebat ZZP: 12 maart

Aartsen wil van staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Financiën - NSC) en minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (NSC) weten hoe de situatie nu in de praktijk verloopt. 'Ik hoop dat het gaat om een misverstand.' Het drietal wil de antwoorden voor 12 maart want dan vindt er bijna de gehele dag het Commissiedebat ZZP plaats.